Dane szczegółowe książki
Psychologia człowieka dorosłego: ciągłość, zmiana, integracja / Oleś, Piotr (1955-)
Autorzy
Tytuł
Psychologia człowieka dorosłego: ciągłość, zmiana, integracja
Wydawnictwo
Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011
ISBN
978-83-01-16554-3
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Wstęp 11
Rozdział 1
Dorosłość - zarys zagadnień, założenia 15
1.1. Granice dorosłości 15
1.2. W kierunku zdefiniowania dorosłości 17
1.3. Rozwój człowieka dorosłego 20
1.4. Czas w życiu człowieka 21
1.5. Charakter zmian na przestrzeni życia 24
1.6. Procesy asymilacji i akomodacji 26
1.7. Zmiana a model rozwoju 28
1.8. Modele rozwoju człowieka dorosłego 28
1.9. Ciągłość i zmiana według psychologii biegu życia 33
1.10. Podstawowe założenia 36
Rozdział 2
Wyzwania życia dorosłego 39
2.1. Dorosłość - w aspekcie zysków i strat 39
2.2. Specyfika wieku średniego 42
2.3. Wczesne propozycje teoretyczne a współczesne wyzwania 45
2.4. Postrzeganie punktualności zadań i zdarzeń 51
2.5. Normatywność i punktualność a przemiany kulturowe 53
2.6. Ważniejsze trendy rozwojowe 57
2.7. Czas i perspektywa temporalna 60
2.8. Kontrola i optymalizacja rozwoju biegu życia 64
2.9. Znaczenie przemian emocjonalnych 73
2.10. Czy myślenie pomaga w adaptacji do zmian? 76
2.11. Znaczenie niektórych wydarzeń 83
Rozdział 3
Zmiany osobowości w okresie życia dorosłego 90
3.1. Zmiana osobowości 90
3.2. Zmiany osobowości na przestrzeni życia: geneza i znaczenie 90
3.3. Zmiany struktury osobowości - pespektywa teorii cech 91
3.4. Zmiany charakterystycznych przystosowań 97
3.4.1. Zmiany myśli, uczuć i zachowań: pespektywa teorii społeczno-poznawczej 97
3.4.2. Zmiany poznawczo-emocjonalne: pespektywa teorii Ja 102
3.4.3. Zmiany myśli, uczuć i zachowań: kognitywno-afektywny system osobowości 107
3.4.4. Zmiany przystosowania - pespektywa psychobiologiczna 112
3.4.5. Zmiany sposobu adaptacji - pespektywa psychodynamiczna 118
3.4.6. Zmiany sposobu samorealizacji - pespektywa humanistyczna 125
3.5. Zmiany systemu znaczeń osobistych i autonarracji 127
3.5.1. Sensotwórcza aktywność człowieka - perspektywa egzystencjalna 127
3.5.2. Zmiany systemu znaczeń osobistych i tożsamości - perspektywa narracyjna 130
3.6. Co wiemy, a czego nie wiemy o zmianach osobowości 135
Rozdział 4
Specyfika przemian w biegu życia 138
4.1. Tożsamość - wyzwanie u progu dorosłości 138
4.1.1. Tożsamość - według tradycyjnego ujęcia 139
4.1.2. Tożsamość - ujęcie procesualne 141
4.1.3. Tożsamość - kontekstowa i relatywna 143
4.1.4. Tożsamość i zmiana 151
4.2. Wczesna dorosłość - wybór celów i procesy optymalizacji 153
4.3. Selekcja-optymalizacja-kompensacja we wczesnej i średniej dorosłości 156
4.3.1. Stałość i zmienność celów życiowych w okresie dorosłości 162
4.3.2. Tożsamość i jej przemiany w wieku średnim 163
4.3.3. Generatywność i zmiany w wieku średnim 167
4.4. Późna dorosłość i starość - znaczenie kompensacji 169
4.5. Starość: śmierć i żałoba 174
Rozdział 5
Przełom połowy życia 180
5.1. Zmiany w połowie życia: kryzys, przełom, czy przejście? 181
5.2. Kryzys połowy życia 185
5.3. Kryzys połowy życia - mit, czy prawda? 192
5.4. Teorie zjawiska 196
5.4.1. Inspirujące badania psychobiograficzne Elliotta Jaques'a 196
5.4.2. Pierwsza pełna teoria - indywiduacja według Carla G. Junga 201
5.4.3. Kryzys połowy życia według teorii psychospołecznego rozwoju Erika Eriksona 203
5.4.4. Generatywność - reinterpretacja narracyjna Dana McAdamsa 205
5.4.5. Kryzys połowy życia jako transformacja osobowości - wyjaśnienie psychodynamiczne 209
5.4.6. Psychospołeczna teoria Daniela Levinson 212
5.5. Niektóre weryfikacje empiryczne 215
5.6. O co chodzi w kryzysie połowy życia 218
Rozdział 6
Nietypowe zjawiska w biegu życia 222
6.1. Trudna dorosłość? 222
6.1.1. Radzenie sobie z nieuniknioną stratą i niekonieczną traumą 222
6.1.2. Depresja u progu dorosłości 227
6.1.3. Odporność na zaburzenia w cyklu życia 232
6.2. Syndrom Paula Gauguina 236
6.2.1. Kryteria definicyjne syndromu Gauguina 237
6.2.2. Badania i próby wyjaśnienia zjawiska 240
6.2.3. Syndrom a mit 242
6.3. Choroba i starość - zjawiska pozytywne? 244
Rozdział 7
Dojrzałość - mądrość - bilans życia 247
7.1. Dojrzałość osobowości 247
7.1.1. Dojrzewanie i rozwój osobowości 247
7.1.2. Kryteria rozwoju w kierunku dojrzałej osobowości 249
7.1.3. Jak zmieniają się kryteria dojrzałości na przestrzeni życia? 255
7.2. Mądrość 259
7.2.1. Psychologiczne koncepcje mądrości 259
7.2.2. Mądrość - inteligencja - wartości - rozwój 265
7.2.3. Mądrość a dojrzałość 268
7.3. Bilans życia 273
7.3.1. Przyczyny, przedmiot i przebieg bilansu życia 274
7.3.2. Specyfika bilansu życia 277
7.3.3. Bilans a tożsamość osobista 281
7.3.4. Temporalne i aksjologiczne odniesienia w bilansie życia 282
Rozdział 8
Satysfakcja i sens życia 288
8.1. Satysfakcja z życia i jej wyznaczniki 288
8.1.1. Wiek a źródła satysfakcji z życia 288
8.1.2. Satysfakcja z życia i jej komponenty 289
8.1.3. Znaczenie osobowości 290
8.1.4. Znaczenie dążeń 293
8.2. Satysfakcja, czy sens? 296
Rozdział 9
Osobowość w procesie rozwoju 301
9.1. Osobowość - zmiana - rozwój 301
9.2. Kierunki i ogólne tendencje w rozwoju osobowości 305
9.3. Rozwój osobowości - aspekty temporalne i strukturalne 309
Zakończenie 317
Bibliografia 319
Indeks osób 342
Indeks rzeczowy 350
Wykaz ramek 353
Wykaz rysunków i tabel 355
Rozdział 1
Dorosłość - zarys zagadnień, założenia 15
1.1. Granice dorosłości 15
1.2. W kierunku zdefiniowania dorosłości 17
1.3. Rozwój człowieka dorosłego 20
1.4. Czas w życiu człowieka 21
1.5. Charakter zmian na przestrzeni życia 24
1.6. Procesy asymilacji i akomodacji 26
1.7. Zmiana a model rozwoju 28
1.8. Modele rozwoju człowieka dorosłego 28
1.9. Ciągłość i zmiana według psychologii biegu życia 33
1.10. Podstawowe założenia 36
Rozdział 2
Wyzwania życia dorosłego 39
2.1. Dorosłość - w aspekcie zysków i strat 39
2.2. Specyfika wieku średniego 42
2.3. Wczesne propozycje teoretyczne a współczesne wyzwania 45
2.4. Postrzeganie punktualności zadań i zdarzeń 51
2.5. Normatywność i punktualność a przemiany kulturowe 53
2.6. Ważniejsze trendy rozwojowe 57
2.7. Czas i perspektywa temporalna 60
2.8. Kontrola i optymalizacja rozwoju biegu życia 64
2.9. Znaczenie przemian emocjonalnych 73
2.10. Czy myślenie pomaga w adaptacji do zmian? 76
2.11. Znaczenie niektórych wydarzeń 83
Rozdział 3
Zmiany osobowości w okresie życia dorosłego 90
3.1. Zmiana osobowości 90
3.2. Zmiany osobowości na przestrzeni życia: geneza i znaczenie 90
3.3. Zmiany struktury osobowości - pespektywa teorii cech 91
3.4. Zmiany charakterystycznych przystosowań 97
3.4.1. Zmiany myśli, uczuć i zachowań: pespektywa teorii społeczno-poznawczej 97
3.4.2. Zmiany poznawczo-emocjonalne: pespektywa teorii Ja 102
3.4.3. Zmiany myśli, uczuć i zachowań: kognitywno-afektywny system osobowości 107
3.4.4. Zmiany przystosowania - pespektywa psychobiologiczna 112
3.4.5. Zmiany sposobu adaptacji - pespektywa psychodynamiczna 118
3.4.6. Zmiany sposobu samorealizacji - pespektywa humanistyczna 125
3.5. Zmiany systemu znaczeń osobistych i autonarracji 127
3.5.1. Sensotwórcza aktywność człowieka - perspektywa egzystencjalna 127
3.5.2. Zmiany systemu znaczeń osobistych i tożsamości - perspektywa narracyjna 130
3.6. Co wiemy, a czego nie wiemy o zmianach osobowości 135
Rozdział 4
Specyfika przemian w biegu życia 138
4.1. Tożsamość - wyzwanie u progu dorosłości 138
4.1.1. Tożsamość - według tradycyjnego ujęcia 139
4.1.2. Tożsamość - ujęcie procesualne 141
4.1.3. Tożsamość - kontekstowa i relatywna 143
4.1.4. Tożsamość i zmiana 151
4.2. Wczesna dorosłość - wybór celów i procesy optymalizacji 153
4.3. Selekcja-optymalizacja-kompensacja we wczesnej i średniej dorosłości 156
4.3.1. Stałość i zmienność celów życiowych w okresie dorosłości 162
4.3.2. Tożsamość i jej przemiany w wieku średnim 163
4.3.3. Generatywność i zmiany w wieku średnim 167
4.4. Późna dorosłość i starość - znaczenie kompensacji 169
4.5. Starość: śmierć i żałoba 174
Rozdział 5
Przełom połowy życia 180
5.1. Zmiany w połowie życia: kryzys, przełom, czy przejście? 181
5.2. Kryzys połowy życia 185
5.3. Kryzys połowy życia - mit, czy prawda? 192
5.4. Teorie zjawiska 196
5.4.1. Inspirujące badania psychobiograficzne Elliotta Jaques'a 196
5.4.2. Pierwsza pełna teoria - indywiduacja według Carla G. Junga 201
5.4.3. Kryzys połowy życia według teorii psychospołecznego rozwoju Erika Eriksona 203
5.4.4. Generatywność - reinterpretacja narracyjna Dana McAdamsa 205
5.4.5. Kryzys połowy życia jako transformacja osobowości - wyjaśnienie psychodynamiczne 209
5.4.6. Psychospołeczna teoria Daniela Levinson 212
5.5. Niektóre weryfikacje empiryczne 215
5.6. O co chodzi w kryzysie połowy życia 218
Rozdział 6
Nietypowe zjawiska w biegu życia 222
6.1. Trudna dorosłość? 222
6.1.1. Radzenie sobie z nieuniknioną stratą i niekonieczną traumą 222
6.1.2. Depresja u progu dorosłości 227
6.1.3. Odporność na zaburzenia w cyklu życia 232
6.2. Syndrom Paula Gauguina 236
6.2.1. Kryteria definicyjne syndromu Gauguina 237
6.2.2. Badania i próby wyjaśnienia zjawiska 240
6.2.3. Syndrom a mit 242
6.3. Choroba i starość - zjawiska pozytywne? 244
Rozdział 7
Dojrzałość - mądrość - bilans życia 247
7.1. Dojrzałość osobowości 247
7.1.1. Dojrzewanie i rozwój osobowości 247
7.1.2. Kryteria rozwoju w kierunku dojrzałej osobowości 249
7.1.3. Jak zmieniają się kryteria dojrzałości na przestrzeni życia? 255
7.2. Mądrość 259
7.2.1. Psychologiczne koncepcje mądrości 259
7.2.2. Mądrość - inteligencja - wartości - rozwój 265
7.2.3. Mądrość a dojrzałość 268
7.3. Bilans życia 273
7.3.1. Przyczyny, przedmiot i przebieg bilansu życia 274
7.3.2. Specyfika bilansu życia 277
7.3.3. Bilans a tożsamość osobista 281
7.3.4. Temporalne i aksjologiczne odniesienia w bilansie życia 282
Rozdział 8
Satysfakcja i sens życia 288
8.1. Satysfakcja z życia i jej wyznaczniki 288
8.1.1. Wiek a źródła satysfakcji z życia 288
8.1.2. Satysfakcja z życia i jej komponenty 289
8.1.3. Znaczenie osobowości 290
8.1.4. Znaczenie dążeń 293
8.2. Satysfakcja, czy sens? 296
Rozdział 9
Osobowość w procesie rozwoju 301
9.1. Osobowość - zmiana - rozwój 301
9.2. Kierunki i ogólne tendencje w rozwoju osobowości 305
9.3. Rozwój osobowości - aspekty temporalne i strukturalne 309
Zakończenie 317
Bibliografia 319
Indeks osób 342
Indeks rzeczowy 350
Wykaz ramek 353
Wykaz rysunków i tabel 355