Dane szczegółowe książki
Interpretacja materiałów wizualnych: krytyczna metodologia badań nad wizualnością / Rose, Gillian (1962-); Klekot, Ewa (1965-)
Tytuł
Interpretacja materiałów wizualnych: krytyczna metodologia badań nad wizualnością
Tytuł oryginału
Visual methodologies : an introduction to the interpretation of visual materials
Wydawnictwo
Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010
ISBN
9788301162498
Hasła przedmiotowe
Informacje dodatkowe
Uwaga! Skan z adaptacją na strona od 173 do 254
Spis treści
pokaż spis treści
Podziękowania... 11
Wstęp do wydania drugiego... 15
ROZDZIAŁ 1. Badanie materiałów wizualnych. Ku krytycznej metodologii
badań nad wizualnością... 19
1.1. Wstępny przegląd zagadnień związanych ze sferą wizualną... 19
1.2. Kultura wizualna: społeczne uwarunkowania obiektów wizualnych
i ich oddziaływanie... 25
1.3. Ku krytycznej metodologii badań nad wizualnością... 31
1.4. Narzędzia metodologiczne: obszary i modalności... 33
1.4.1. Obszar wytwarzania... 34
1.4.2. Obszar samego obrazu ... 40
1.4.3. Obszar odbiorczości ... 43
Podsumowanie... 47
Dalsze lektury... 48
ROZDZIAŁ 2. Jak posługiwać się tą książką ... 49
2.1. Lektura wybiórcza pod kątem obszarów i modalności... 50
2.2. Lektura wybiórcza pod kątem wybranych obrazów... 51
2.3. Dlaczego należy przeczytać także inne książki... 53
2.4. Jak funkcjonuje każdy z rodzialów... 54
2.5. Krótko o tym, jak znaleźć material wizualny, sporządzić do niego odsyłacze oraz jak go reprodukować... 54
ROZDZIAŁ 3. „Dobre oko". Analiza obrazów przy zastosowaniu interpretacji
kompozycyjnej... 57
3.1. Interpretacja kompozycyjna: wprowadzenie ... 57
3.2. Interpretacja kompozycyjna: technologie i wytwarzanie obrazu . . 62
3.3. Interpretacja kompozycyjna: struktura kompozycyjna samego
obrazu... 62
3.3.1. Treść ... 63
3.3.2. Kolorystyka ... 63
3.3.3. Ogranizacja przestrzenna... 64
3.3.4. Światło ... 70
3.3.5. Zawartość ekspresyjna... 71
3.4. Interpretacja kompozycyjna ruchomych obrazów ... 73
3.4.1. Inscenizacja ... 73
3.4.2. Montaż... 76
3.4.3. Dźwięk ... 78
3.4.4. Streszczenie schematu Jamesa Monaco... 78
3.5. Interpretacja kompozycyjna: ocena ... 79
Podsumowanie... 80
Dalsze lektury... 81
ROZDZIAŁ 4. Analiza treści. Opowiadanie o tym, co (sądzisz, że) widzisz ... 83
4.1. Analiza treści: wprowadzenie ... 83
4.2. Cztery kroki do analizy treści ... 86
4.2.1. Poszukiwanie przedstawień... 86
4.2.2. Opracowanie kategorii do kodowania ... 89
A 1 1 VA A 7 ■ i m
4.2.3. Kodowanie przedstawień... 92
4.2.4. Analiza wyników ... 93
4.3. Analiza treści: ocena ... 97
Podsumowanie... 99
Dalsze lektury... 99
ROZDZIAŁ 5. Semiologia. Obnażanie przesądów pod gładką powierzchnią piękna 101
5.1. Semiologia: wprowadzenie... 101
5.2. Wybór obrazów do badania semiologicznego ... 106
5.3. Znak i procesy tworzenia jego znaczeń... 106
5.3.1. Co to jest znak? ... 106
5.3.2. Sposoby opisu znaków... 110
5.3.3. Znaki we wzajemnych relacjach ... 117
5.3.4. Znaki i kody, systemy odniesień i mitologie ... 122
5.3.5. Wymykające się znaki ... 125
5.4. O publiczności i interpretacjach ... 126
5.4.1. Dekoder do reklam ... 126
5.4.2. Społeczne wytwarzanie znaczenia ... 129
5.5. Semiologia: ocena ... 131
Podsumowanie... 134
Dalsze lektury... 134
ROZDZIAŁ 6. Psychoanaliza. Kultura wizualna, przyjemność wzrokowa
i wizualne zerwanie... 135
6.1. Psychoanaliza i wizualność: wprowadzenie ... 135
6.2. Nieco bardziej rozwinięte wprowadzenie do zagadnień psychoanalizy
i wizualności: podmiotowość, seksualność i nieświadomość ... 138
6.3. Oglądając filmy z Laurą Mulvey ... 142
6.3.1. Kompleks kastracyjny i przyjemność wzrokowa... 143
6.3.2. Faza lustra i przyjemność wzrokowa... 148
6.3.3. Reflektor Mulvey... 151
6.4. Od fetysza do maskarady: inne przedstawienia kobiecości ... 152
6.5. Od spojrzenia voyeurystycznego do lacanowskiego: inne sposoby widzenia ... 156
6.6. Od dyscyplin podporządkowania do potencjału fantazji... 161
6.7. Spojrzenia queer ... 164
6.8. Refleksyjność... 166
6.9. Psychoanaliza i wizualność: ocena ... 168
Podsumowanie... 171
Dalsze lektury... 171
ROZDZIAŁ 7. Analiza dyskursu I. Tekst, intertekstualność i kontekst... 173
7.1. Dyskurs i kultura wizualna: wprowadzenie ... 173
7.2. Analiza dyskursu I i analiza dyskursu II ... 178
7.3. Znaleźć źródła ... 181
7.3.1. Znaleźć źródła: informacje ogólne... 181
7.3.2. Znaleźć źródła: ikonografia... 183
7.4. Analiza dyskursu I: wytwarzanie dyskursu i jego organizacja retoryczna ... 189
7.4.1. Badanie retorycznej organizacji dyskursu... 189
7.4.2. Badanie społecznego wytwarzania dyskursu... 199
7.5. Analiza dyskursu I a refleksyjność... 201
7.6. Analiza dyskursu I: ocena... 203
Podsumowanie... 204
Dalsze lektury... 205
ROZDZIAŁ 8. Analiza dyskursu II. Instytucje i sposoby widzenia... 207
8.1. Inne wprowadzenie do dyskursu i kultury wizualnej ... 207
8.2. Znaleźć źródła do analizy dyskursu II ... 213
8.3. Aparat instytucjonalny galerii i muzeum... 214
8.4. Technologie galerii i muzeum ... 219
8.4.1. Techniki wystawiennicze... 220
8.4.2. Wizualne i tekstualne techniki interpretacji... 222
8.4.3. Techniki rozplanowania... 224
8.4.4. Techniki dotykowe... 225
8.4.5. Przestrzeń poza ekspozycjami ... 226
8.5. Zwiedzający ... 227
8.6. Analiza dyskursu II: ocena ... 229
Podsumowanie... 231
Dalsze lektury... 231
ROZDZIAŁ 9. Badania widowni. Jak ludzie oglądają telewizję... 233
9.1. Badania widowni: wprowadzenie ... 233
9.2. Kodowanie i dekodowanie znaczenia przedstawień wizualnych . . . 236
9.3. Badania obszaru odbiorczości ... 240
9.3.1. Zastosowanie wywiadów w badaniu procesu dekodowania . . 240
9.3.2. Etnografie publiczności ... 245
9.4. Badania widowni: ocena ... 250
Podsumowanie... 254
Dalsze lektury... 254
ROZDZIAŁ 10. Podejście antropologiczne. Bezpośrednia obserwacja życia
społecznego obiektów wizualnych ... 255
10.1. Społeczne życie obrazów: wprowadzenie... 255
10.2. Społeczne życie przedmiotów: materialność, materializacja
i mobilność... 258
10.3. Jak obserwować społeczne życie obrazów ... 264
10.3.1. Znaleźć obrazy... 265
10.3.2. Materialność obiektu wizualnego... 267
10.3.3. Co dzieje się z obiektem wizualnym w konkretnym miejscu . 268
10.3.4. Mobilność obiektu wizualnego... 270
10.3.5. Skutki oddziaływania obiektu wizualnego... 270
10.3.6. Refleksyjność i antropologiczne podejście do obrazów . . . 273
10.4. Podejście antropologiczne: ocena... 274
Podsumowanie... 276
Dalsze lektury... 277
ROZDZIAŁ 11. Zdjęcia jako część projektu badawczego. Wywiad na podstawie
zdjęć, dokumentacja fotograficzna oraz inne zastosowania fotografii ... 279
11.1. Zdjęcia jako część projektu badawczego: wprowadzenie... 279
11.2. Zdjęcia jako wsparcie badań w naukach społecznych... 282
11.2.1. Wywiad na podstawie zdjęć ... 283
11.2.2. Dokumentacja fotograficzna... 286
11.3. Zdjęcia jako uzupełnienie badań w naukach społecznych ... 289
11.3.1. Zdjęcia jako „konkretyzacja uogólnienia" ... 289
11.3.2. Zdjęcia, które potrafią uchwycić „charakter" ... 291
11.3.3. Kilka uwag praktycznych... 293
11.4. Etyka badań i refleksyjność przy wykonywaniu zdjęć stanowiących element projektu badawczego ... 294
11.4.1. Badania oparte na współpracy ... 295
11.4.2. Refleksyjność ... 297
11.4.3. Zgoda ... 297
11.4.4. Prawa autorskie ... 298
11.4.5. Zwrot zdjęć... 298
11.5. Zdjęcia jako część projektu badawczego: ocena... 299
Podsumowanie... 300
Dalsze lektury... 301
ROZDZIAŁ 12. Przegląd metod interpretacji materiałów wizualnych... 303
12.1. Wprowadzenie... 303
12.2. Obszary, modalności i metody ... 304
12.3. Łączenie metod... 307
Dodatkowa literatura dotycząca mediów wizualnych... 309
Bibliografia... 313
Spis terminów kluczowych... 329
Indeks nazwisk... 333
Wstęp do wydania drugiego... 15
ROZDZIAŁ 1. Badanie materiałów wizualnych. Ku krytycznej metodologii
badań nad wizualnością... 19
1.1. Wstępny przegląd zagadnień związanych ze sferą wizualną... 19
1.2. Kultura wizualna: społeczne uwarunkowania obiektów wizualnych
i ich oddziaływanie... 25
1.3. Ku krytycznej metodologii badań nad wizualnością... 31
1.4. Narzędzia metodologiczne: obszary i modalności... 33
1.4.1. Obszar wytwarzania... 34
1.4.2. Obszar samego obrazu ... 40
1.4.3. Obszar odbiorczości ... 43
Podsumowanie... 47
Dalsze lektury... 48
ROZDZIAŁ 2. Jak posługiwać się tą książką ... 49
2.1. Lektura wybiórcza pod kątem obszarów i modalności... 50
2.2. Lektura wybiórcza pod kątem wybranych obrazów... 51
2.3. Dlaczego należy przeczytać także inne książki... 53
2.4. Jak funkcjonuje każdy z rodzialów... 54
2.5. Krótko o tym, jak znaleźć material wizualny, sporządzić do niego odsyłacze oraz jak go reprodukować... 54
ROZDZIAŁ 3. „Dobre oko". Analiza obrazów przy zastosowaniu interpretacji
kompozycyjnej... 57
3.1. Interpretacja kompozycyjna: wprowadzenie ... 57
3.2. Interpretacja kompozycyjna: technologie i wytwarzanie obrazu . . 62
3.3. Interpretacja kompozycyjna: struktura kompozycyjna samego
obrazu... 62
3.3.1. Treść ... 63
3.3.2. Kolorystyka ... 63
3.3.3. Ogranizacja przestrzenna... 64
3.3.4. Światło ... 70
3.3.5. Zawartość ekspresyjna... 71
3.4. Interpretacja kompozycyjna ruchomych obrazów ... 73
3.4.1. Inscenizacja ... 73
3.4.2. Montaż... 76
3.4.3. Dźwięk ... 78
3.4.4. Streszczenie schematu Jamesa Monaco... 78
3.5. Interpretacja kompozycyjna: ocena ... 79
Podsumowanie... 80
Dalsze lektury... 81
ROZDZIAŁ 4. Analiza treści. Opowiadanie o tym, co (sądzisz, że) widzisz ... 83
4.1. Analiza treści: wprowadzenie ... 83
4.2. Cztery kroki do analizy treści ... 86
4.2.1. Poszukiwanie przedstawień... 86
4.2.2. Opracowanie kategorii do kodowania ... 89
A 1 1 VA A 7 ■ i m
4.2.3. Kodowanie przedstawień... 92
4.2.4. Analiza wyników ... 93
4.3. Analiza treści: ocena ... 97
Podsumowanie... 99
Dalsze lektury... 99
ROZDZIAŁ 5. Semiologia. Obnażanie przesądów pod gładką powierzchnią piękna 101
5.1. Semiologia: wprowadzenie... 101
5.2. Wybór obrazów do badania semiologicznego ... 106
5.3. Znak i procesy tworzenia jego znaczeń... 106
5.3.1. Co to jest znak? ... 106
5.3.2. Sposoby opisu znaków... 110
5.3.3. Znaki we wzajemnych relacjach ... 117
5.3.4. Znaki i kody, systemy odniesień i mitologie ... 122
5.3.5. Wymykające się znaki ... 125
5.4. O publiczności i interpretacjach ... 126
5.4.1. Dekoder do reklam ... 126
5.4.2. Społeczne wytwarzanie znaczenia ... 129
5.5. Semiologia: ocena ... 131
Podsumowanie... 134
Dalsze lektury... 134
ROZDZIAŁ 6. Psychoanaliza. Kultura wizualna, przyjemność wzrokowa
i wizualne zerwanie... 135
6.1. Psychoanaliza i wizualność: wprowadzenie ... 135
6.2. Nieco bardziej rozwinięte wprowadzenie do zagadnień psychoanalizy
i wizualności: podmiotowość, seksualność i nieświadomość ... 138
6.3. Oglądając filmy z Laurą Mulvey ... 142
6.3.1. Kompleks kastracyjny i przyjemność wzrokowa... 143
6.3.2. Faza lustra i przyjemność wzrokowa... 148
6.3.3. Reflektor Mulvey... 151
6.4. Od fetysza do maskarady: inne przedstawienia kobiecości ... 152
6.5. Od spojrzenia voyeurystycznego do lacanowskiego: inne sposoby widzenia ... 156
6.6. Od dyscyplin podporządkowania do potencjału fantazji... 161
6.7. Spojrzenia queer ... 164
6.8. Refleksyjność... 166
6.9. Psychoanaliza i wizualność: ocena ... 168
Podsumowanie... 171
Dalsze lektury... 171
ROZDZIAŁ 7. Analiza dyskursu I. Tekst, intertekstualność i kontekst... 173
7.1. Dyskurs i kultura wizualna: wprowadzenie ... 173
7.2. Analiza dyskursu I i analiza dyskursu II ... 178
7.3. Znaleźć źródła ... 181
7.3.1. Znaleźć źródła: informacje ogólne... 181
7.3.2. Znaleźć źródła: ikonografia... 183
7.4. Analiza dyskursu I: wytwarzanie dyskursu i jego organizacja retoryczna ... 189
7.4.1. Badanie retorycznej organizacji dyskursu... 189
7.4.2. Badanie społecznego wytwarzania dyskursu... 199
7.5. Analiza dyskursu I a refleksyjność... 201
7.6. Analiza dyskursu I: ocena... 203
Podsumowanie... 204
Dalsze lektury... 205
ROZDZIAŁ 8. Analiza dyskursu II. Instytucje i sposoby widzenia... 207
8.1. Inne wprowadzenie do dyskursu i kultury wizualnej ... 207
8.2. Znaleźć źródła do analizy dyskursu II ... 213
8.3. Aparat instytucjonalny galerii i muzeum... 214
8.4. Technologie galerii i muzeum ... 219
8.4.1. Techniki wystawiennicze... 220
8.4.2. Wizualne i tekstualne techniki interpretacji... 222
8.4.3. Techniki rozplanowania... 224
8.4.4. Techniki dotykowe... 225
8.4.5. Przestrzeń poza ekspozycjami ... 226
8.5. Zwiedzający ... 227
8.6. Analiza dyskursu II: ocena ... 229
Podsumowanie... 231
Dalsze lektury... 231
ROZDZIAŁ 9. Badania widowni. Jak ludzie oglądają telewizję... 233
9.1. Badania widowni: wprowadzenie ... 233
9.2. Kodowanie i dekodowanie znaczenia przedstawień wizualnych . . . 236
9.3. Badania obszaru odbiorczości ... 240
9.3.1. Zastosowanie wywiadów w badaniu procesu dekodowania . . 240
9.3.2. Etnografie publiczności ... 245
9.4. Badania widowni: ocena ... 250
Podsumowanie... 254
Dalsze lektury... 254
ROZDZIAŁ 10. Podejście antropologiczne. Bezpośrednia obserwacja życia
społecznego obiektów wizualnych ... 255
10.1. Społeczne życie obrazów: wprowadzenie... 255
10.2. Społeczne życie przedmiotów: materialność, materializacja
i mobilność... 258
10.3. Jak obserwować społeczne życie obrazów ... 264
10.3.1. Znaleźć obrazy... 265
10.3.2. Materialność obiektu wizualnego... 267
10.3.3. Co dzieje się z obiektem wizualnym w konkretnym miejscu . 268
10.3.4. Mobilność obiektu wizualnego... 270
10.3.5. Skutki oddziaływania obiektu wizualnego... 270
10.3.6. Refleksyjność i antropologiczne podejście do obrazów . . . 273
10.4. Podejście antropologiczne: ocena... 274
Podsumowanie... 276
Dalsze lektury... 277
ROZDZIAŁ 11. Zdjęcia jako część projektu badawczego. Wywiad na podstawie
zdjęć, dokumentacja fotograficzna oraz inne zastosowania fotografii ... 279
11.1. Zdjęcia jako część projektu badawczego: wprowadzenie... 279
11.2. Zdjęcia jako wsparcie badań w naukach społecznych... 282
11.2.1. Wywiad na podstawie zdjęć ... 283
11.2.2. Dokumentacja fotograficzna... 286
11.3. Zdjęcia jako uzupełnienie badań w naukach społecznych ... 289
11.3.1. Zdjęcia jako „konkretyzacja uogólnienia" ... 289
11.3.2. Zdjęcia, które potrafią uchwycić „charakter" ... 291
11.3.3. Kilka uwag praktycznych... 293
11.4. Etyka badań i refleksyjność przy wykonywaniu zdjęć stanowiących element projektu badawczego ... 294
11.4.1. Badania oparte na współpracy ... 295
11.4.2. Refleksyjność ... 297
11.4.3. Zgoda ... 297
11.4.4. Prawa autorskie ... 298
11.4.5. Zwrot zdjęć... 298
11.5. Zdjęcia jako część projektu badawczego: ocena... 299
Podsumowanie... 300
Dalsze lektury... 301
ROZDZIAŁ 12. Przegląd metod interpretacji materiałów wizualnych... 303
12.1. Wprowadzenie... 303
12.2. Obszary, modalności i metody ... 304
12.3. Łączenie metod... 307
Dodatkowa literatura dotycząca mediów wizualnych... 309
Bibliografia... 313
Spis terminów kluczowych... 329
Indeks nazwisk... 333