Dane szczegółowe książki

Rozdział I. Wprowadzenie 5
CZĘŚĆ I. WPŁYWY PRZEDŚREDNIOWIECZNE
Rozdział II. Okres patrystyczny 17
Chrześcijaństwo i filozofia grecka - Apologeci greccy (Arystydes, św. Justyn Męczennik, Tacjan, Atenagoras, Teofil) - Gnostycyzm i pisarze występujący przeciwko gnostycyzmowi (św. Ireneusz, Hipolit) - Apologeci łacińscy (Minucjusz Feliks, Tertulian, Arnobiusz, Laktancjusz) - Szkoła katechetyczna w Aleksandrii (Klemens, Orygenes)
- Ojcowie greccy (św. Bazyli, Euzebiusz, św. Grzegorz z Nyssy) - Ojcowie łacińscy (św. Ambroży) - Św. Jan Damasceński - Podsumowanie
Rozdział III. Św. Augustyn (1) 41
Życie i pisma - Św. Augustyn a filozofia
Rozdział IV. Św. Augustyn (2): Poznanie 51
Poznanie mające na uwadze szczęśliwość - Przeciwko sceptycyzmowi - Poznanie oparte na doświadczeniu - Natura wrażenia zmysłowego - Boskie idee - Iluminacja i abstrakcja
Rozdział V. Św. Augustyn (3): Bóg 66
Dowód istnienia Boga z prawd wiecznych - Dowody ze stworzeń i z powszechnej zgody - Różne dowody jako etapy jednego procesu - Atrybuty Boga - Egzemplaryzm
Rozdział VI. Św. Augustyn (4): Świat 72
Wolny akt stworzenia z niczego - Materia - Rationes seminales - Liczby - Dusza i ciało
- Nieśmiertelność - Pochodzenie duszy
Rozdział VII. Św. Augustyn (5): Teoria moralna 78
Szczęście a Bóg - Wolność a obowiązek - Potrzeba łaski - Zło - Dwa Państwa
Rozdział VIII. Św. Augustyn (6): Państwo 83
Państwo i Miasto Babilon nie są tożsame - Państwo pogańskie nie ucieleśnia prawdziwej sprawiedliwości - Kościół przewyższa Państwo

594
Rozdział IX. Pseudo-Dionizy 86
Pisma i autor - Droga afirmatywna - Droga negatywna - Neoplatońska interpretacja Trójcy Świętej - Niejasna nauka o stworzeniu - Problem zła - Ortodoksyjność czy nieortodoksyjność?
Rozdział X. Boecjusz, Kasjodor, Izydor 95
Boecjusza przekaz idei Arystotelesa - Teologia naturalna - Wpływ na średniowiecze
- Kasjodor o siedmiu sztukach wyzwolonych i o duchowości duszy - Etymologie Izydora a Sentencje
CZĘŚĆ II. RENESANS KAROLIŃSKI
Rozdział XI. Renesans karoliński 103
Karol Wielki - Alkuin i Szkoła Pałacowa - Inne szkoły, programy nauki, biblioteki
- Raban Maur
Rozdział XII. Jan Szkot Eriugena (1) 108
Życie i dzieła
Rozdział XIII. Jan Szkot Eriugena (2) . . , 111
Natura - Bóg i stworzenie - Poznanie Boga na drodze afirmatywnej i negatywnej; niestosowalność kategorii do Boga - Jak zatem można mówić o Bogu, że stworzył świat? - Boskie Idee w Słowie - Stworzenia jako partycypacje i teofanie; stworzenia są w Bogu - Natura człowieka - Powrót wszystkich rzeczy do Boga - Kara wieczna w świetle kosmicznego powrotu - Interpretacja systemu Jana Szkota
CZĘŚĆ III. WIEK DZIESIĄTY, JEDENASTY I DWUNASTY
Rozdział XIV. Problem uniwersaliów 131
Sytuacja po śmierci Karola Wielkiego - Źródłami sporu teksty Porfiriusza i Boecjusza
- Znaczenie problemu - Realizm skrajny - „Nominalizm" Roscelina - Stanowisko św. Piotra Damiani wobec dialektyki - Wilhelm z Champeaux - Abelard - Gilbert de la Porree i Jan z Salisbury - Hugon ze Św. Wiktora - Św. Tomasz z Akwinu
Rozdział XV. Św. Anzelm z Canterbury 148
Św. Anzelm jako filozof - Dowody na istnienie Boga w Monologionie - Dowód na istnienie Boga w Proslogionie - Idea prawdy i inne elementy augustyńskie w myśli św. Anzelma
Rozdział XVI. Szkoła w Chartres 156
Uniwersalizm Paryża i systematyzacja nauk w XII wieku - Regionalizm, humanizm
- Platonizm Chartres - Hylemorfizm w Chartres - Prima facio panteizm - Polityczna teoria Jana z Salisbury
Rozdział XVII. Szkoła Św. Wiktora 164
Hugon ze Św. Wiktora; dowody na istnienie Boga, wiara, mistyka - Ryszard ze Św. Wiktora; dowody na istnienie Boga - Gotfryd ze Św. Wiktora i Walter ze Św. Wiktora

595
Rozdział XVIII. Dualiści i panteiści 171
Albigensi i katarowie - Amalryk z Bmne - Dawid z Dinant

CZĘŚĆ IV. FILOZOFIA ARABSKA I ŻYDOWSKA: PRZEKŁADY


Rozdział XIX. Filozofia arabska 177
Powody omawiania filozofii arabskiej - Źródła filozofii arabskiej - Al-Farabi - Awicenna - Awerroes - Dante a filozofowie arabscy
Rozdział XX. Filozofia żydowska 189
Kabała - Avicebron - Majmonides
Rozdział XXI. Przekłady 193
Dzieła przełożone - Przekłady z greckiego i arabskiego - Skutki przekładów i opozycja wobec arystotelizmu

CZĘŚĆ V. WIEK TRZYNASTY
Rozdział XXII. Wprowadzenie 201
Uniwersytet paryski - Uniwersytety zamknięte i uprzywilejowane korporacje - Curriculum - Zgromadzenia zakonne w Paryżu - Nurty myślowe w XIII wieku
Rozdział XXIII. Wilhelm z Owernii 206
Powody, dla których zajmujemy się Wilhelmem z Owernii - Bóg i stworzenie; istota i istnienie - Bóg stwarza bezpośrednio i w czasie - Dowody na istnienie Boga
- Hylemorfizm - Dusza - Poznanie - Wilhelm z Owernii jako myśliciel okresu przejściowego
Rozdział XXIV. Robert Grosseteste i Aleksander z Hales 215
(a) Życie i pisma Roberta Grosseteste'a - Doktryna światła - Bóg i stworzenia
- Doktryna prawdy i iluminacja
(b) Stosunek Aleksandra z Hales do filozofii - Dowody na istnienie Boga - Atrybuty Boga - Złożenie w stworzeniach - Dusza, intelekt, wola - Duch filozofii Aleksandra z Hales
Rozdział XXV. Św. Bonawentura (1) 226
Życie i dzieła - Duch - Teologia i filozofia - Stosunek do arystotelizmu
Rozdział XXVI. Św. Bonawentura (2): Istnienie Boga 235
Duch dowodów Bonawentury na istnienie Boga - Dowody ze świata zmysłowego
- Aprioryczna wiedza o Bogu - Argument Anzelmiański - Argument z prawdy
Rozdział XXVII. Św. Bonawentura (3): Relacja stworzeń do Boga 242
Egzemplaryzm - Poznanie Boga - Niemożliwość odwiecznego stworzenia - Błędy wynikające z odrzucenia egzemplaryzmu i stworzenia - Podobieństwo stworzeń do Boga, analogia - Czy ten świat jest najlepszym możliwym światem?

596
Rozdział XXVIII. Św. Bonawentura (4): Stworzenie materialne 253
Hylemorficzne złożenie wszystkich stworzeń - Jednostkowienie - Światło - Pluralizm form - Rationes scminales
Rozdział XXIX. Św. Bonawentura (5): Dusza ludzka 259
Jedność duszy ludzkiej - Stosunek duszy do ciała - Nieśmiertelność duszy ludzkiej
- Falszywość awerroistycznego monopsychizmu - Poznanie przedmiotów zmysłowych i pierwszych zasad logicznych - Poznanie rzeczywistości duchowych - Iluminacja
- Wznoszenie się duszy do Boga - Bonawentura jako filozof życia chrześcijańskiego
Rozdział XXX. Św. Albert Wielki 272
Życie i działalność intelektualna - Filozofia i teologia - Bóg - Stworzenie - Dusza
- Popularność i znaczenie św. Alberta
Rozdział XXXI. Św. Tomasz z Akwinu (1) 280
Życie - Dzieła - Sposób prezentacji filozofii św. Tomasza - Duch filozofii św. Tomasza
Rozdział XXXII. Św. Tomasz z Akwinu (2): Filozofia i teologia 288
Rozróżnienie między filozofią a teologią - Moralna konieczność objawienia - Niemożność pogodzenia wiary i nauki przez ten sam umysł w odniesieniu do tego samego przedmiotu - Cel naturalny i cel nadprzyrodzony - Św. Tomasz i św. Bonawentura
- Św. Tomasz jako „innowator"
Rozdział XXXIII. Św. Tomasz z Akwinu (3): Zasady bytu stworzonego . . . 298 Racje przemawiające za wychodzeniem od bytu cielesnego - Hylemorfizm - Odrzucenie rationcs seminales - Odrzucenie wielości form substancjalnych - Ograniczenie złożenia hylemorficznego do substancji cielesnych - Możność i akt - Istota i istnienie
Rozdział XXXIV. Św. Tomasz z Akwinu (4): Dowody na istnienie Boga . . 308 Potrzeba dowodu - Argument św. Anzelma - Możliwość dowodu - Trzy pierwsze dowody - Czwarty dowód - Dowód z celowości - „Trzecia droga" dowodem podstawowym
Rozdział XXXV. Św. Tomasz z Akwinu (5): Natura Boga 317
Droga negatywna - Droga afirmatywna - Analogia - Rodzaje analogii - Trudność
- Boskie idee - Przymioty Boga nie różnią się realnie - Bóg jako czyste istnienie
Rozdział XXXVI. Św. Tomasz z Akwinu (6): Stworzenie 330
Stworzenie z niczego - Tylko Bóg może stwarzać - Bóg stwarzał w sposób wolny
- Motyw stworzenia - Niemożliwość odwiecznego stworzenia nie została udowodniona - Czy Bóg mógł stworzyć aktualnie nieskończoną mnogość? - Wszechmoc Boga
- Problem zła
Rozdział XXXVII. Św. Tomasz z Akwinu (7): Psychologia 340
Jedna forma ubstancjalna w człowieku - Władze duszy - Zmysły wewnętrzne - Wolna wola - Władza najszlachetniejsza - Nieśmiertelność - Intelekty czynny i bierny nie są numerycznie te same u wszystkich ludzi
Rozdział XXXVIII. Św. Tomasz z Akwinu (8): Poznanie 351
„Teoria poznania" u św. Tomasza - Proces poznania; poznanie tego, co ogólne, i tego, co szczegółowe - Samopoznanie duszy - Możliwość metafizyki


597
Rozdział XXXIX. Św. Tomasz z Akwinu (9): Teoria moralna 360
Eudajmonizm - Widzenie Boga - Dobre i złe czyny - Cnoty - Prawo naturalne - Prawo wieczne i podstawa moralności w Bogu - Cnoty przyrodzone uznawane przez św. Tomasza, których nie uznawał Arystoteles; cnota religijności
Rozdział XL. Św. Tomasz z Akwinu (10): Teoria polityczna 372
Św. Tomasz a Arystoteles - Naturalne źródło społeczeństwa ludzkiego i władzy
- Społeczeństwo ludzkie i władza polityczna zamierzone przez Boga - Kościół a państwo - Jednostka a państwo - Prawo - Najwyższa władza - Ustroje państwowe
- Teoria polityczna św. Tomasza integralną częścią jego całego systemu
Rozdział XLI. Św. Tomasz i Arystoteles: Spory 382
Stopień wykorzystania Arystotelesa przez św. Tomasza - Niearystotelesowskie elementy w tomizmie - Ukryte napięcia w syntezie tomistycznej - Opozycja przeciwko „nowinkom" tomistycznym
Rozdział XLII. Awerroizm łaciński: Siger z Brabantu 392
Doktryna „awerroizmu łacińskiego" - Siger z Brabantu - Dante a Siger z Brabantu
- Opozycja przeciwko awerroizmowi; potępienia
Rozdział XLIII. Myśliciele franciszkańscy 398
Roger Bacon, życie i dzieła - Filozofia Rogera Bacona - Mateusz z Aquasparta - Piotr Jan Olivi - Roger Marston - Ryszard z Middleton - Rajmund Luli
Rozdział XLIV. Idzi Rzymianin i Henryk z Gandawy 413
(a) Idzi Rzymianin. Życie i dzieła - Niezależność Idziego jako myśliciela - Istota i istnienie - Forma i materia; dusza i ciało - Teoria polityczna
(b) Henryk z Gandawy. Życie i dzieła - Doktryny iluminacji i natywizmu jako ilustracja postawy eklektycznej - Koncepcja metafizyki - Istota i istnienie - Dowody na istnienie Boga - Ogólny duch i znaczenie filozofii Henryka
Rozdział XLV. Duns Szkot (1) 426
Życie - Dzieła - Duch filozofii Szkota
Rozdział XLVI. Duns Szkot (2): Poznanie 435
Pierwszy przedmiot intelektu ludzkiego - Dlaczego intelekt zależy od wyobrażeń
- Niezdolność duszy do intuicyjnego poznania samej siebie w życiu doczesnym
- Intelektualne ujęcie rzeczy jednostkowej - Czy teologia jest nauką? - Nasze poznanie opiera się na doświadczeniu zmysłowym, a do aktywności intelektualnej nie jest potrzebna specjalna iluminacja - Poznanie intuicyjne i abstrakcyjne - Indukcja
Rozdział XLVII. Duns Szkot (3): Metafizyka 447
Byt i jego transcendentalne atrybuty - Jednoznaczne pojęcie bytu - Przedmiotowa różnica formalna - Istota i istnienie - Uniwersalia - Hylemorfizm - Odrzucenie rationes seminales, zachowanie wielości form - Jednostkowienie
Rozdział XLVIII. Duns Szkot (4): Teologia naturalna 463
Metafizyka a Bóg - Poznanie Boga ze stworzeń - Dowód na istnienie Boga - Prostota i inteligencja Boga - Nieskończoność Boga - Argument św. Anzelma - Przymioty Boga, których nie można dowodzić w sposób filozoficzny - Różnice między przymiotami Boga - Boże idee - Wola Boga - Stworzenie

598
Rozdział XLIX. Duns Szkot (5): Dusza 478
Gatunkowa forma człowieka - Połączenie duszy i ciała - Wola i intelekt - Nie można w sposób ścisły dowieść nieśmiertelności duszy
Rozdział L. Duns Szkot (6): Etyka 487
Moralność czynów ludzkich - Czyny obojętne - Prawo moralne a wola Boga - Władza polityczna
Rozdział LI. Uwagi końcowe 493
Teologia i filozofia - „Filozofia chrześcijańska" - Synteza tomistyczna - Różne sposoby traktowania i interpretowania filozofii średniowiecznej
Dodatek I. Honorowe tytuły nadawane w średniowieczu filozofom, których poglądy omawiano w tym tomie 505
Dodatek II. Krótka bibliografia 506
Indeks osób 559
Indeks rzeczowy 568