Dane szczegółowe książki
Prawo wyznaniowe / Mezglewski, Artur (1960-); Misztal, Henryk (1936-); Stanisz, Piotr (1966-)
Tytuł
Prawo wyznaniowe
Serie wydawnicze
Wydawnictwo
Warszawa: Wydawnictwo C. H. Beck, 2008
Numer wydania
2. wyd rozsz. i zaktual.
ISBN
9788374837491
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Przedmowa … V
Wykaz skrótów … XV
Wykaz literatury … XVII
Rozdział I. Wiadomości wstępne … 1
§ 1. Wprowadzenie do prawa wyznaniowego … 1
I. Pojęcie prawa wyznaniowego … 1
II. Prawo wyznaniowe w systemie prawa polskiego … 3
III. Kościoły, związki wyznaniowe, sekty … 3
IV. Unormowania państwowe a prawo wewnętrzne związków wyznaniowych … 5
§ 2. Zarys historii tolerancji i wolności religijnej … 6
§ 3. Systemy relacji państwo-kościół w ujęciu historycznym … 11
I. Uwagi ogólne … 12
II. Systemy powiązania … 13
1. Monizm religijno-polityczny … 13
2. Cezaropapizm … 14
3. Teokracja papieska (papocezaryzm) … 15
4. Jurysdykcjonalizm … 15
III. Systemy rozdziału kościoła od państwa … 16
1. Model francuski … 16
2. Model sowiecki … 18
IV. Systemy wzajemnej niezależności państwa i kościoła … 19
1. Model amerykański (separacja czysta) … 19
2. Model niemiecki (separacja skoordynowana) … 20
§ 4. Historia relacji państwo-kościół w Polsce … 21
I. Stosunki wyznaniowe w I Rzeczpospolitej … 22
II. Sytuacja kościołów w okresie rozbiorów … 24
III. Relacje państwo-kościół w II Rzeczpospolitej … 25
IV. Stosunek władz okupacyjnych do wspólnot religijnych … 28
V. Stosunki państwo-kościół w okresie Polski Ludowej … 29
§ 5. Stosunek Unii Europejskiej do religii i kościołów … 32
I. Ewolucja unormowań wspólnotowych … 32
II. Poszanowanie wolności myśli, sumienia i wyznania … 36
III. Związek z religią jako element tożsamości narodowej państw członkowskich i wspólne dziedzictwo kulturowe … 38
IV. Wyłączna kompetencja państw członkowskich w określaniu relacji państwo-kościół … 38
V. Podmioty wyznaniowe i kwestie religijne w normach dotyczących życia gospodarczego … 39
VI. Dialog podmiotów wyznaniowych z Unią Europejską … 42
Rozdział II. Podstawy polskiego prawa wyznaniowego … 44
§ 6. Źródła prawa wyznaniowego Rzeczypospolitej Polskiej … 44
I. Uwagi wprowadzające … 45
II. Konstytucja … 46
III Umowy międzynarodowe … 47
IV. Akty pochodnego prawa wspólnotowego … 50
V. Ustawy … 51
VI. Rozporządzenia … 56
VII. Akty prawa miejscowego … 57
VIII. Akty prawa wewnętrznego … 58
IX. Znaczenie krajowych umów i porozumień między organami państwa i reprezentantami związków wyznaniowych … 59
X. Rola prawa własnego związków wyznaniowych … 60
§ 7. Konstytucyjne gwarancje wolności sumienia i religii … 61
I. Uwagi wprowadzające … 62
II. Zakres podmiotowy … 63
III. Zakres przedmiotowy … 64
IV. Dopuszczalne ograniczenia wolności religii … 67
V Równouprawnienie bez względu na religię lub światopogląd … 68
§ 8. Naczelne zasady instytucjonalnych relacji państwo-kościół … 68
I. Charakterystyka ogólna … 70
II. Zasada równouprawnienia kościołów i innych związków wyznaniowych … 71
III. Zasada bezstronności … 73
IV. Zasada autonomii i niezależności … 75
V. Zasada współdziałania … 77
VI. Zasada bilateralności … 79
Rozdział III. Zarys statusu jednostki w zakresie wolności sumienia i religii … 82
§ 9. Samookreślenie siebie … 82
I. Uwagi wprowadzające … 82
II. Swoboda wyboru religii lub światopoglądu areligijnego … 83
III. Swoboda wyboru stanu duchownego i zakonnego … 85
§ 10. Uzewnętrznianie przekonań religijnych … 87
I. Uwagi wstępne … 87
II. Nauczanie … 88
III. Praktyki religijne … 89
§ 11. Zakaz dyskryminacji ze względu na religię lub światopogląd … 91
I. Powszechność obowiązywania … 91
II. Przepisy prawa pracy … 93
§ 12. Prawo do zrzeszania się w celach religijnych … 95
I. Uwagi ogólne … 96
II. Organizacje działające poza strukturami i nadzorem związków wyznaniowych … 98
III. Stowarzyszenia wyznaniowe … 98
1. Istota stowarzyszeń wyznaniowych … 98
2. Cofnięcie aprobaty … 100
3. Rozwiązanie stowarzyszenia … 100
4. Majątek po zlikwidowanym stowarzyszeniu … 101
IV. Organizacje kościelne … 102
V. Zrzeszenia w strukturach kościoła … 104
§ 13. Klauzula sumienia … 104
I. Zasady ogólne … 104
II. Prawo powołania się na klauzulę sumienia przez lekarzy i pomocniczy personel medyczny … 105
III. Możliwość wypełnienia obowiązku wojskowego w formie zastępczej … 107
§14. Środki ochrony wolności sumienia i religii … 111
I. Uwagi ogólne … 111
II. Ochrona przed naruszeniami dokonanymi przez prawodawcę … 112
III. Ochrona o charakterze prawno-karnym … 113
IV. Ochrona cywilnoprawna … 119
Rozdział IV. Związki wyznaniowe i ich jednostki organizacyjne jako podmioty prawa … 121
§ 15. Podmiotowość prawnomiędzynarodowa Stolicy Apostolskiej … 121
I. Uwagi wstępne … 122
II. Zakres i atrybuty podmiotowości … 123
III. Relacje z Państwem Watykańskim … 126
§ 16. Osobowość cywilnoprawna kościołów i innych związków wyznaniowych … 129
I. Uwagi wprowadzające … 129
II. Ustawowy katalog osób prawnych Kościoła katolickiego … 130
1. Osoby prawne o charakterze ogólnopolskim … 131
2. Osoby prawne o charakterze terytorialnym … 131
3. Osoby prawne mieszane … 133
4. Osoby prawne o charakterze personalnym … 134
5. Kościelne zakłady naukowe … 135
III. Tryby nabywania osobowości prawnej przez jednostki organizacyjne Kościoła katolickiego … 136
IV. Osoby prawne innych związków wyznaniowych … 139
Rozdział V. Funkcje publiczne związków wyznaniowych … 144
§ 17. Wyznaniowa forma zawarcia małżeństwa cywilnego … 144
I. Geneza instytucji … 145
II. Podstawowe pojęcia … 147
1. Małżeństwo … 147
2. Duchowny … 148
III. Czynności poprzedzające zawarcie małżeństwa … 149
1. Obowiązki nupfurientów … 149
2. Czynności kierownika USC … 151
3. Czynności duchownego … 151
IV. Oświadczenie o zawarciu małżeństwa … 152
1. Treść i charakter oświadczeń … 152
2. Podmiot uprawniony do przyjęcia oświadczeń … 153
V. Sporządzenie zaświadczenia o zawartym małżeństwie … 153
1. Urzędowy wzór zaświadczenia … 153
2. Podmiot sporządzający … 154
VI. Przekazanie zaświadczenia do USC … 154
1. Podmiot obowiązku przekazania … 154
2. Termin przekazania … 155
3. Sposób przekazania … 157
VII. Sporządzenie aktu małżeństwa … 157
VIII. Zawarcie małżeństwa w niebezpieczeństwie śmierci … 157
IX. Ustanie małżeństwa … 158
§ 18. Nauczanie religii w publicznych przedszkolach i szkołach … 159
I. Zagadnienia wstępne … 159
1. Cele nauczania religii … 159
2. Podstawy prawne … 159
3. Nauczanie religii a świeckość szkoły … 160
II. Status nauczania religii jako przedmiotu szkolnego … 161
1. Fakultatywność … 161
2. Zasada równoprawnego traktowania nauki religii … 162
3. Wymiar godzin … 162
4. Podstawa objęcia ucznia katechizacją … 162
5. Ocena z religii na świadectwie szkolnym … 163
6. Limity uczniów … 163
7. Nadzór i programy nauczania … 164
III. Status nauczycieli religii … 165
1. Kwalifikacje do nauczania religii … 165
2. Prawa i obowiązki … 165
3. Ustanie stosunku pracy … 166
§ 19. Działalność naukowa i edukacyjna … 167
I. Uwagi wstępne … 167
II. Szkolnictwo podstawowe i ponadpodstawowe … 168
1. Zakładanie szkół niepublicznych … 168
2. Zakładanie szkół publicznych … 169
3. Statystyka i nazewnictwo szkół … 170
III. Szkolnictwo wyższe … 171
1. Wyższe szkoły papieskie … 171
2. Uniwersytety i inne szkoły wyższe … 171
IV. Szkolnictwo wewnątrzkościelne … 172
1. Niższe seminaria duchowne … 172
2. Wyższe katolickie seminaria duchowne … 172
3. Wyższe seminaria duchowne niekatolickie (nierzymskokatolickie) … 173
4. Inne szkoły … 173
V. Nauki kościelne na uczelniach państwowych … 174
1. Wydziały katolickie … 174
2. Chrześcijańska Akademia Teologiczna … 174
3. Katedry Teologii … 175
§ 20. Pomoc społeczna … 175 207
I. Zagadnienia wstępne … 175 207
II. Przekazywanie zadań z zakresu pomocy społecznej … 176
III. Zakres działalności … 177
1. Domy pomocy społecznej … 177
2. Rehabilitacja osób niepełnosprawnych … 178
3. Schroniska … 178
4. Stacje … 179
5. Jadłodajnie … 179
6. Ośrodki wspierania bezrobotnych … 179
7. Działalność opiekuńczo-wychowawczą … 179
§ 21. Ochrona dóbr kultury i dziedzictwa narodowego … 180
I. Uwagi wstępne … 181
II. Ochrona zabytków … 181
III. Muzea … 182
IV. Archiwa … 183
V. Biblioteki … 184
VI. Działalność Ośrodka Archiwów, Bibliotek i Muzeów Kościelnych … 184
VII. Współdziałanie służb publicznych i związków wyznaniowych … 184
§ 22. Posiadanie cmentarzy … 185
I. Uwagi wstępne … 185
II. Prawo do posiadania cmentarzy … 185
III. Nienaruszalność cmentarzy … 186
IV. Wyznaniowość cmentarzy a prawo do pochówku zgodnego z przekonaniami … 187
Rozdział VI. Działalność własna kościołów i innych związków wyznaniowych … 189
§ 23. Zarządzanie własnymi sprawami … 189
I. Niezależność od państwa w wykonywaniu funkcji religijnych … 189
II. Zasada swobodnego kształtowania przez związki wyznaniowe swoich struktur organizacyjnych … 189
III. Zasada swobodnej obsady stanowisk kościelnych przez związki wyznaniowe i jej ograniczenia … 191
§ 24. Kult publiczny … 193
I. Znaczenie terminu "kult publiczny" … 193
II. Wolność kultu … 194
III. Sprawowanie kultu w miejscach publicznych … 196
IV. Obchodzenie świąt religijnych … 196
1. Święta religijne ustawowo wolne od pracy … 196
2. Święta "w ciągu roku" - niebędące dniami ustawowo wolnymi od pracy … 197
3. Święta przypadające w określonym dniu każdego tygodnia … 199
§ 25. Duszpasterstwa specjalne … 200
I. Duszpasterstwo wojskowe … 200
1. Duszpasterstwo katolickie … 201
2. Duszpasterstwo prawosławne … 202
3. Duszpasterstwo ewangelickie … 203
4. Pozostałe duszpasterstwa … 203
II. Duszpasterstwo w zakładach karnych i aresztach śledczych … 204
III. Duszpasterstwo w zakładach opieki zdrowotnej i domach pomocy społecznej … 205
IV. Działalność poprzez mass media … 206
1. Prawo do emitowania swoich programów w państwowych środkach masowego przekazu … 206
2. Prawo do posiadania własnych środków przekazu … 206
§ 26. Administrowanie danymi osobowymi … 207
I. Przetwarzanie danych w praktyce związków wyznaniowych … 207
II. Charakter danych administrowanych przez związki wyznaniowe … 208 261
III. Ogólne zasady stosowania przez związki wyznaniowe przepisów ustawy o ochronie danych osobowych … 209
1. Wykładnia systemowa … 209
2. Wykładnia celowościowa … 210
3. Przypadki zastosowania ustawy o ochronie danych odnośnie do danych administrowanych przez związki wyznaniowe … 211
IV. Szczegółowe zasady stosowania przepisów ustawy o ochronie danych osobowych … 212
1. W zakresie gwarancji ochrony przetwarzania danych … 212
2. W zakresie obowiązku rejestracji zbiorów danych … 212
3. W zakresie uprawnienia organu ochrony danych osobowych … 212
4. W zakresie udostępniania danych … 213
5. W zakresie uprawnień właściciela danych … 214
Rozdział VII. Finansowe i majątkowe aspekty działalności kościołów i innych związków wyznaniowych … 216
§ 27. Finansowanie kościołów i innych związków wyznaniowych … 216
I. Uwagi wprowadzające … 216
II. Ofiarność wiernych … 219
III. Subwencje i dotacje z Funduszu Kościelnego … 223
IV. Perspektywy zmiany modelu finansowania instytucji kościelnych … 226
§ 28. Zwolnienia podatkowe i celne kościelnych osób prawnych … 230
I. Uwagi wprowadzające … 230
II. Podatek dochodowy od osób prawnych … 232
III. Podatek od nieruchomości … 234
IV. Podatek od spadków i darowizn … 234
V. Podatek od czynności cywilnoprawnych … 235
VI. Opłaty celne … 235
§ 29. Regulacja spraw majątkowych kościelnych osób prawnych … 237
I. Uwagi wprowadzające … 237
II. Uwłaszczenie kościelnych osób prawnych … 240
III. Postępowanie regulacyjne … 241
§ 30. Fundacje kościelne … 243
I. Uwagi wprowadzające … 243
II. Nadzór nad działalnością fundacji … 245
III. Przeznaczenie majątku fundacji w razie jej likwidacji … 246
Rozdział VIII. Administracja wyznaniowa i komisje państwowo-kościelne … 248
§ 31. Struktura i zadania wyznaniowej administracji rządowej … 248
I. Naczelny organ wyznaniowej administracji rządowej … 248
II. Wyznaniowa administracja rządowa w województwie … 250
§ 32. Rejestrowanie związków wyznaniowych … 250
I. Uwagi wstępne … 250
II. Legitymacja do złożenia wniosku o wpis do rejestru … 251
III. Wymogi formalne wniosku … 252
IV. Postępowanie rejestrowe … 253
V Prowadzenie rejestru … 254
VI. Wykreślenie z rejestru i likwidacja związku wyznaniowego … 255
§ 33. Komisje państwowo-kościelne … 256
I. Komisja Wspólna Rządu i Episkopatu Polski … 256
II. Komisje konkordatowe … 256
Rozdział IX. Sytuacja prawna osób duchownych … 258
§ 34. Zakres praw i obowiązków osób duchownych … 258
I. Uwagi wprowadzające … 258
II. Reguły generalne … 259
III. Służba wojskowa osób duchownych … 260
IV. Duchowny jako świadek … 261
§ 35. Opodatkowanie przychodów osób duchownych … 264
I. Uwagi wprowadzające … 264
II. Ogólna charakterystyka zryczałtowanego podatku od przychodów osób duchownych … 266
III. Okoliczności decydujące o wysokości ryczałtu … 267
IV. Obowiązki duchownych opłacających podatek w formie zryczałtowanej … 270
V Zrzeczenie się opodatkowania w formie ryczałtu … 270
VI. Opodatkowanie na zasadach ogólnych … 271
§ 36. Ubezpieczenia z tytułu pozostawania w stanie duchownym … 272
I. Uwagi wprowadzające … 272
II. Zakres podmiotowy … 274
III. Ubezpieczenia społeczne … 275
1. Zasady podlegania ubezpieczeniom … 275
2. Składki ubezpieczeniowe … 278
3. Świadczenia … 280
IV. Ubezpieczenie zdrowotne … 282
Indeks rzeczowy … 285
Wykaz skrótów … XV
Wykaz literatury … XVII
Rozdział I. Wiadomości wstępne … 1
§ 1. Wprowadzenie do prawa wyznaniowego … 1
I. Pojęcie prawa wyznaniowego … 1
II. Prawo wyznaniowe w systemie prawa polskiego … 3
III. Kościoły, związki wyznaniowe, sekty … 3
IV. Unormowania państwowe a prawo wewnętrzne związków wyznaniowych … 5
§ 2. Zarys historii tolerancji i wolności religijnej … 6
§ 3. Systemy relacji państwo-kościół w ujęciu historycznym … 11
I. Uwagi ogólne … 12
II. Systemy powiązania … 13
1. Monizm religijno-polityczny … 13
2. Cezaropapizm … 14
3. Teokracja papieska (papocezaryzm) … 15
4. Jurysdykcjonalizm … 15
III. Systemy rozdziału kościoła od państwa … 16
1. Model francuski … 16
2. Model sowiecki … 18
IV. Systemy wzajemnej niezależności państwa i kościoła … 19
1. Model amerykański (separacja czysta) … 19
2. Model niemiecki (separacja skoordynowana) … 20
§ 4. Historia relacji państwo-kościół w Polsce … 21
I. Stosunki wyznaniowe w I Rzeczpospolitej … 22
II. Sytuacja kościołów w okresie rozbiorów … 24
III. Relacje państwo-kościół w II Rzeczpospolitej … 25
IV. Stosunek władz okupacyjnych do wspólnot religijnych … 28
V. Stosunki państwo-kościół w okresie Polski Ludowej … 29
§ 5. Stosunek Unii Europejskiej do religii i kościołów … 32
I. Ewolucja unormowań wspólnotowych … 32
II. Poszanowanie wolności myśli, sumienia i wyznania … 36
III. Związek z religią jako element tożsamości narodowej państw członkowskich i wspólne dziedzictwo kulturowe … 38
IV. Wyłączna kompetencja państw członkowskich w określaniu relacji państwo-kościół … 38
V. Podmioty wyznaniowe i kwestie religijne w normach dotyczących życia gospodarczego … 39
VI. Dialog podmiotów wyznaniowych z Unią Europejską … 42
Rozdział II. Podstawy polskiego prawa wyznaniowego … 44
§ 6. Źródła prawa wyznaniowego Rzeczypospolitej Polskiej … 44
I. Uwagi wprowadzające … 45
II. Konstytucja … 46
III Umowy międzynarodowe … 47
IV. Akty pochodnego prawa wspólnotowego … 50
V. Ustawy … 51
VI. Rozporządzenia … 56
VII. Akty prawa miejscowego … 57
VIII. Akty prawa wewnętrznego … 58
IX. Znaczenie krajowych umów i porozumień między organami państwa i reprezentantami związków wyznaniowych … 59
X. Rola prawa własnego związków wyznaniowych … 60
§ 7. Konstytucyjne gwarancje wolności sumienia i religii … 61
I. Uwagi wprowadzające … 62
II. Zakres podmiotowy … 63
III. Zakres przedmiotowy … 64
IV. Dopuszczalne ograniczenia wolności religii … 67
V Równouprawnienie bez względu na religię lub światopogląd … 68
§ 8. Naczelne zasady instytucjonalnych relacji państwo-kościół … 68
I. Charakterystyka ogólna … 70
II. Zasada równouprawnienia kościołów i innych związków wyznaniowych … 71
III. Zasada bezstronności … 73
IV. Zasada autonomii i niezależności … 75
V. Zasada współdziałania … 77
VI. Zasada bilateralności … 79
Rozdział III. Zarys statusu jednostki w zakresie wolności sumienia i religii … 82
§ 9. Samookreślenie siebie … 82
I. Uwagi wprowadzające … 82
II. Swoboda wyboru religii lub światopoglądu areligijnego … 83
III. Swoboda wyboru stanu duchownego i zakonnego … 85
§ 10. Uzewnętrznianie przekonań religijnych … 87
I. Uwagi wstępne … 87
II. Nauczanie … 88
III. Praktyki religijne … 89
§ 11. Zakaz dyskryminacji ze względu na religię lub światopogląd … 91
I. Powszechność obowiązywania … 91
II. Przepisy prawa pracy … 93
§ 12. Prawo do zrzeszania się w celach religijnych … 95
I. Uwagi ogólne … 96
II. Organizacje działające poza strukturami i nadzorem związków wyznaniowych … 98
III. Stowarzyszenia wyznaniowe … 98
1. Istota stowarzyszeń wyznaniowych … 98
2. Cofnięcie aprobaty … 100
3. Rozwiązanie stowarzyszenia … 100
4. Majątek po zlikwidowanym stowarzyszeniu … 101
IV. Organizacje kościelne … 102
V. Zrzeszenia w strukturach kościoła … 104
§ 13. Klauzula sumienia … 104
I. Zasady ogólne … 104
II. Prawo powołania się na klauzulę sumienia przez lekarzy i pomocniczy personel medyczny … 105
III. Możliwość wypełnienia obowiązku wojskowego w formie zastępczej … 107
§14. Środki ochrony wolności sumienia i religii … 111
I. Uwagi ogólne … 111
II. Ochrona przed naruszeniami dokonanymi przez prawodawcę … 112
III. Ochrona o charakterze prawno-karnym … 113
IV. Ochrona cywilnoprawna … 119
Rozdział IV. Związki wyznaniowe i ich jednostki organizacyjne jako podmioty prawa … 121
§ 15. Podmiotowość prawnomiędzynarodowa Stolicy Apostolskiej … 121
I. Uwagi wstępne … 122
II. Zakres i atrybuty podmiotowości … 123
III. Relacje z Państwem Watykańskim … 126
§ 16. Osobowość cywilnoprawna kościołów i innych związków wyznaniowych … 129
I. Uwagi wprowadzające … 129
II. Ustawowy katalog osób prawnych Kościoła katolickiego … 130
1. Osoby prawne o charakterze ogólnopolskim … 131
2. Osoby prawne o charakterze terytorialnym … 131
3. Osoby prawne mieszane … 133
4. Osoby prawne o charakterze personalnym … 134
5. Kościelne zakłady naukowe … 135
III. Tryby nabywania osobowości prawnej przez jednostki organizacyjne Kościoła katolickiego … 136
IV. Osoby prawne innych związków wyznaniowych … 139
Rozdział V. Funkcje publiczne związków wyznaniowych … 144
§ 17. Wyznaniowa forma zawarcia małżeństwa cywilnego … 144
I. Geneza instytucji … 145
II. Podstawowe pojęcia … 147
1. Małżeństwo … 147
2. Duchowny … 148
III. Czynności poprzedzające zawarcie małżeństwa … 149
1. Obowiązki nupfurientów … 149
2. Czynności kierownika USC … 151
3. Czynności duchownego … 151
IV. Oświadczenie o zawarciu małżeństwa … 152
1. Treść i charakter oświadczeń … 152
2. Podmiot uprawniony do przyjęcia oświadczeń … 153
V. Sporządzenie zaświadczenia o zawartym małżeństwie … 153
1. Urzędowy wzór zaświadczenia … 153
2. Podmiot sporządzający … 154
VI. Przekazanie zaświadczenia do USC … 154
1. Podmiot obowiązku przekazania … 154
2. Termin przekazania … 155
3. Sposób przekazania … 157
VII. Sporządzenie aktu małżeństwa … 157
VIII. Zawarcie małżeństwa w niebezpieczeństwie śmierci … 157
IX. Ustanie małżeństwa … 158
§ 18. Nauczanie religii w publicznych przedszkolach i szkołach … 159
I. Zagadnienia wstępne … 159
1. Cele nauczania religii … 159
2. Podstawy prawne … 159
3. Nauczanie religii a świeckość szkoły … 160
II. Status nauczania religii jako przedmiotu szkolnego … 161
1. Fakultatywność … 161
2. Zasada równoprawnego traktowania nauki religii … 162
3. Wymiar godzin … 162
4. Podstawa objęcia ucznia katechizacją … 162
5. Ocena z religii na świadectwie szkolnym … 163
6. Limity uczniów … 163
7. Nadzór i programy nauczania … 164
III. Status nauczycieli religii … 165
1. Kwalifikacje do nauczania religii … 165
2. Prawa i obowiązki … 165
3. Ustanie stosunku pracy … 166
§ 19. Działalność naukowa i edukacyjna … 167
I. Uwagi wstępne … 167
II. Szkolnictwo podstawowe i ponadpodstawowe … 168
1. Zakładanie szkół niepublicznych … 168
2. Zakładanie szkół publicznych … 169
3. Statystyka i nazewnictwo szkół … 170
III. Szkolnictwo wyższe … 171
1. Wyższe szkoły papieskie … 171
2. Uniwersytety i inne szkoły wyższe … 171
IV. Szkolnictwo wewnątrzkościelne … 172
1. Niższe seminaria duchowne … 172
2. Wyższe katolickie seminaria duchowne … 172
3. Wyższe seminaria duchowne niekatolickie (nierzymskokatolickie) … 173
4. Inne szkoły … 173
V. Nauki kościelne na uczelniach państwowych … 174
1. Wydziały katolickie … 174
2. Chrześcijańska Akademia Teologiczna … 174
3. Katedry Teologii … 175
§ 20. Pomoc społeczna … 175 207
I. Zagadnienia wstępne … 175 207
II. Przekazywanie zadań z zakresu pomocy społecznej … 176
III. Zakres działalności … 177
1. Domy pomocy społecznej … 177
2. Rehabilitacja osób niepełnosprawnych … 178
3. Schroniska … 178
4. Stacje … 179
5. Jadłodajnie … 179
6. Ośrodki wspierania bezrobotnych … 179
7. Działalność opiekuńczo-wychowawczą … 179
§ 21. Ochrona dóbr kultury i dziedzictwa narodowego … 180
I. Uwagi wstępne … 181
II. Ochrona zabytków … 181
III. Muzea … 182
IV. Archiwa … 183
V. Biblioteki … 184
VI. Działalność Ośrodka Archiwów, Bibliotek i Muzeów Kościelnych … 184
VII. Współdziałanie służb publicznych i związków wyznaniowych … 184
§ 22. Posiadanie cmentarzy … 185
I. Uwagi wstępne … 185
II. Prawo do posiadania cmentarzy … 185
III. Nienaruszalność cmentarzy … 186
IV. Wyznaniowość cmentarzy a prawo do pochówku zgodnego z przekonaniami … 187
Rozdział VI. Działalność własna kościołów i innych związków wyznaniowych … 189
§ 23. Zarządzanie własnymi sprawami … 189
I. Niezależność od państwa w wykonywaniu funkcji religijnych … 189
II. Zasada swobodnego kształtowania przez związki wyznaniowe swoich struktur organizacyjnych … 189
III. Zasada swobodnej obsady stanowisk kościelnych przez związki wyznaniowe i jej ograniczenia … 191
§ 24. Kult publiczny … 193
I. Znaczenie terminu "kult publiczny" … 193
II. Wolność kultu … 194
III. Sprawowanie kultu w miejscach publicznych … 196
IV. Obchodzenie świąt religijnych … 196
1. Święta religijne ustawowo wolne od pracy … 196
2. Święta "w ciągu roku" - niebędące dniami ustawowo wolnymi od pracy … 197
3. Święta przypadające w określonym dniu każdego tygodnia … 199
§ 25. Duszpasterstwa specjalne … 200
I. Duszpasterstwo wojskowe … 200
1. Duszpasterstwo katolickie … 201
2. Duszpasterstwo prawosławne … 202
3. Duszpasterstwo ewangelickie … 203
4. Pozostałe duszpasterstwa … 203
II. Duszpasterstwo w zakładach karnych i aresztach śledczych … 204
III. Duszpasterstwo w zakładach opieki zdrowotnej i domach pomocy społecznej … 205
IV. Działalność poprzez mass media … 206
1. Prawo do emitowania swoich programów w państwowych środkach masowego przekazu … 206
2. Prawo do posiadania własnych środków przekazu … 206
§ 26. Administrowanie danymi osobowymi … 207
I. Przetwarzanie danych w praktyce związków wyznaniowych … 207
II. Charakter danych administrowanych przez związki wyznaniowe … 208 261
III. Ogólne zasady stosowania przez związki wyznaniowe przepisów ustawy o ochronie danych osobowych … 209
1. Wykładnia systemowa … 209
2. Wykładnia celowościowa … 210
3. Przypadki zastosowania ustawy o ochronie danych odnośnie do danych administrowanych przez związki wyznaniowe … 211
IV. Szczegółowe zasady stosowania przepisów ustawy o ochronie danych osobowych … 212
1. W zakresie gwarancji ochrony przetwarzania danych … 212
2. W zakresie obowiązku rejestracji zbiorów danych … 212
3. W zakresie uprawnienia organu ochrony danych osobowych … 212
4. W zakresie udostępniania danych … 213
5. W zakresie uprawnień właściciela danych … 214
Rozdział VII. Finansowe i majątkowe aspekty działalności kościołów i innych związków wyznaniowych … 216
§ 27. Finansowanie kościołów i innych związków wyznaniowych … 216
I. Uwagi wprowadzające … 216
II. Ofiarność wiernych … 219
III. Subwencje i dotacje z Funduszu Kościelnego … 223
IV. Perspektywy zmiany modelu finansowania instytucji kościelnych … 226
§ 28. Zwolnienia podatkowe i celne kościelnych osób prawnych … 230
I. Uwagi wprowadzające … 230
II. Podatek dochodowy od osób prawnych … 232
III. Podatek od nieruchomości … 234
IV. Podatek od spadków i darowizn … 234
V. Podatek od czynności cywilnoprawnych … 235
VI. Opłaty celne … 235
§ 29. Regulacja spraw majątkowych kościelnych osób prawnych … 237
I. Uwagi wprowadzające … 237
II. Uwłaszczenie kościelnych osób prawnych … 240
III. Postępowanie regulacyjne … 241
§ 30. Fundacje kościelne … 243
I. Uwagi wprowadzające … 243
II. Nadzór nad działalnością fundacji … 245
III. Przeznaczenie majątku fundacji w razie jej likwidacji … 246
Rozdział VIII. Administracja wyznaniowa i komisje państwowo-kościelne … 248
§ 31. Struktura i zadania wyznaniowej administracji rządowej … 248
I. Naczelny organ wyznaniowej administracji rządowej … 248
II. Wyznaniowa administracja rządowa w województwie … 250
§ 32. Rejestrowanie związków wyznaniowych … 250
I. Uwagi wstępne … 250
II. Legitymacja do złożenia wniosku o wpis do rejestru … 251
III. Wymogi formalne wniosku … 252
IV. Postępowanie rejestrowe … 253
V Prowadzenie rejestru … 254
VI. Wykreślenie z rejestru i likwidacja związku wyznaniowego … 255
§ 33. Komisje państwowo-kościelne … 256
I. Komisja Wspólna Rządu i Episkopatu Polski … 256
II. Komisje konkordatowe … 256
Rozdział IX. Sytuacja prawna osób duchownych … 258
§ 34. Zakres praw i obowiązków osób duchownych … 258
I. Uwagi wprowadzające … 258
II. Reguły generalne … 259
III. Służba wojskowa osób duchownych … 260
IV. Duchowny jako świadek … 261
§ 35. Opodatkowanie przychodów osób duchownych … 264
I. Uwagi wprowadzające … 264
II. Ogólna charakterystyka zryczałtowanego podatku od przychodów osób duchownych … 266
III. Okoliczności decydujące o wysokości ryczałtu … 267
IV. Obowiązki duchownych opłacających podatek w formie zryczałtowanej … 270
V Zrzeczenie się opodatkowania w formie ryczałtu … 270
VI. Opodatkowanie na zasadach ogólnych … 271
§ 36. Ubezpieczenia z tytułu pozostawania w stanie duchownym … 272
I. Uwagi wprowadzające … 272
II. Zakres podmiotowy … 274
III. Ubezpieczenia społeczne … 275
1. Zasady podlegania ubezpieczeniom … 275
2. Składki ubezpieczeniowe … 278
3. Świadczenia … 280
IV. Ubezpieczenie zdrowotne … 282
Indeks rzeczowy … 285