Dane szczegółowe książki
Psychologia i życie / Gerrig, Richard J. (1959-); Zimbardo, Philip G. (1933-); Materska, Maria (1942-); Radzicki, Józef; Czerniawska, Ewa; Jaworska, Aleksandra; Kowalczewska, Joanna
Autorzy
Tytuł
Psychologia i życie
Tytuł oryginału
Psychology and life
Wydawnictwo
Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008
Numer wydania
Wyd. 3 nowe, 1 dodr.
ISBN
978-83-01-14632
Hasła przedmiotowe
Informacje dodatkowe
XXXI, 698, [2] s.
Poprz. wyd. pod hasłem: Philip P. Zimbardo.
Spis treści
pokaż spis treści
Skrócony spis treści
Przedmowa do wydania polskiego XVII
Przedmowa XIX
Do studentów XXIX
O Autorach • 1
Rozdział 1. Psychologia i życie 2
Rozdział 2. Metody badawcze w psychologii 20
Dodatek statystyczny. Statystyka pomaga zrozumieć obserwacje:
analizowanie danych i formułowanie wniosków 42
Rozdział 3. Biologiczne i ewolucyjne podstawy zachowania 54
Rozdział 4. Wrażenia zmysłowe i percepcja 92
Rozdział 5. Psychika, świadomość i odmienne stany świadomości 140
Rozdział 6. Uczenie się i analiza zachowania 166
Rozdział 7. Pamięć 202
Rozdział 8. Procesy poznawcze 242
Rozdział 9. Inteligencja i pomiar inteligencji 280
Rozdział 10. Rozwój człowieka w ciągu całego życia 308
Rozdział 11. Motywacja 352
Rozdział 12. Emocje, stres i zdrowie 384
Rozdział 13. Osobowość człowieka 426
Rozdział 14. Zaburzenia psychiczne 462
Rozdział 15. Terapie zaburzeń psychicznych 498
Rozdział 16. Poznanie społeczne i relacje społeczne 532
Rozdział 17. Procesy społeczne, społeczeństwo i kultura 562
Słownik 598
Bibliografia 618
Indeks nazwisk 672
Indeks rzeczowy do wydania polskiego 690
Spis treści
Przedmowa do wydania polskiego XVII
Przedmowa XIX
Do studentów XXIX
O autorach 1
Rozdział 1. Psychologia i życie 2
Co sprawia, że psychologia jest nauką jedyną w swoim rodzaju? 4
Definicje 4
Cele psychologii 4
Psychologia w twoim życiu 7
Po co studiować psychologię? 7
Ewolucja nowoczesnej psychologii 8
Historyczne podstawy psychologii 8
Współczesne kierunki w psychologii 10
Co robią psychologowie? 15
Psychologia XXI wieku 15
Przyszłość zaczyna się teraz 15
Podsumowanie: główne zagadnienia 18
Podstawowe terminy 19
Rozdział 2. Metody badawcze w psychologii 20
Proces badawczy 22
Tendencyjność obserwatora i definicje operacyjne 22
Metody eksperymentalne: alternatywne wyjaśnienia i potrzeba procedur kontrolnych 25
Metody korelacyjne 29
Oddziaływanie podprogowe? 30
Pomiar psychologiczny 32
Sposoby osiągania rzetelności i trafności 32
Miary samoopisowe 33
Miary behawioralne i obserwacje 33
Problemy etyczne w badaniach na ludziach i zwierzętach 35
Uzyskiwanie zgody od uczestników badań 36
Szacowanie ryzyka i korzyści 36
Celowe wprowadzanie w błąd 36
Rozmowa wyjaśniająca 36
Problemy w badaniach na zwierzętach 37
Jak stać się rozważnym odbiorcą badań naukowych 37
Psychologia w XXI wieku 38
Badania psychologiczne a eksplozja informacyjna 38
Podsumowanie: główne zagadnienia 40
Podstawowe terminy 41
Dodatek statystyczny. Statystyka pomaga zrozumieć obserwacje: analizowanie danych
i formułowanie wniosków 42
Analiza danych 45
Statystyka opisowa 46
Wnioskowanie statystyczne 49
Jak stać się rozważnym odbiorcą statystyki 52
Podstawowe terminy 53
Rozdział 3. Biologiczne i ewolucyjne podstawy zachowania 54
Dziedziczność i zachowanie 56
Ewolucja i dobór naturalny 56
Zmienność w ludzkim genotypie 59
Biologia i zachowanie 62
Podpatrywanie mózgu 62
Układ nerwowy 66
Struktury mózgowe i ich funkcje 68
Asymetria półkul mózgowych 74
Układ dokrewny 78
Układ nerwowy w działaniu 79
Neuron 80
Potencjały czynnościowe 82
Przekaźnictwo synaptyczne 85
Neuroprzekaźniki i ich funkcje 86
Plastyczność i neurogeneza: nasze zmieniające się mózgi 88
Psychologia w XXI wieku 84
Otwieranie „zamkniętego" mózgu 84
Psychologia w twoim życiu 87
W jaki sposób muzyka wpływa na twoje samopoczucie? 87
Podsumowanie: główne zagadnienia 90
Podstawowe terminy 91
Rozdział 4. Wrażenia zmysłowe i percepcja 92
Odbiór wrażeń zmysłowych, organizowanie, identyfikowanie i rozpoznawanie 94
Bodźce proksymalne i dystalne 94
Rzeczywistość, dwuznaczność i złudzenia 95
Zmysłowy obraz świata 99
Psychofizyka 99
Od zjawisk fizycznych do zjawisk umysłowych 102
Układ wzrokowy 103
Oko ludzkie 103
Źrenica i soczewka 104
Siatkówka 104
Procesy zachodzące w mózgu 106
Widzenie barw 108
Psychologia XXI wieku 109
Czy dzięki rozwojowi technologii możliwe będzie przywracanie wzroku? 109
Słuch 112
Fizyka dźwięków 113
Psychologiczne wymiary dźwięku 113
Fizjologia słyszenia 114
Inne zmysły 118
Węch 118
Smak 119
Dotyk i zmysły skórne 119
Zmysł równowagi i kinestetyczny 120
Ból 121
Psychologia w twoim życiu 123
Dlaczego jedzenie ostrych potraw sprawia ból? 123
Procesy organizujące percepcję 122
Procesy uwagi • 122
Zasady grupowania percepcyjnego 125
Integracja przestrzenna i czasowa 126
Percepcja ruchu 127
Percepcja głębi 127
Rodzaje stałości percepcyjnej 130
Procesy identyfikacji i rozpoznawania 133
Procesy typu dół-góra i góra-dół 133
Wpływ kontekstu i oczekiwań 134
Wnioski końcowe 136
Podsumowanie: główne zagadnienia 137
Podstawowe terminy 139
Rozdział 5. Psychika, świadomość i odmienne stany świadomości 140
Treść świadomości 142
Zdawanie sobie sprawy a świadomość 142
Badanie treści świadomości 143
Funkcje świadomości I44
Korzyści ze świadomości 144
Badanie funkcji świadomości 146
Psychologia w twoim życiu 148
Kiedy dzieci uzyskują świadomość? 148
Sen i marzenia senne 147
Rytmy dobowe 147
Cykle snu 147
Dlaczego śpimy? 150
Zaburzenia snu 151
Marzenia senne: teatr psychiki 152
Psychologia XXI wieku 153
Styl życia 24/7 a sen 153
Zmienione stany świadomości 156
Przytomne sny 156
Hipnoza 157
Medytacja 159
Halucynacje 159
Ekstaza religijna 160
Środki zmieniające psychikę 161
Podsumowanie: główne zagadnienia 164
Podstawowe terminy 165
Rozdział 6. Uczenie się i analiza zachowania 166
Badania nad uczeniem się 168
Czym jest uczenie się? 168
Behawioryzm i analiza zachowania 168
Warunkowanie klasyczne - uczenie się przewidywalnych sygnałów 169
Zadziwiająca obserwacja Pawłowa 170
Procesy warunkowania 172
Czynniki wpływające na proces nabywania odruchów 174
Zastosowania warunkowania klasycznego 176
Warunkowanie sprawcze - uczenie się o konsekwencjach 179
Prawo efektu 179
Eksperymentalna analiza zachowania 180
Zależność między zachowaniem a wzmocnieniem 181
Właściwości czynników wzmacniających 185
Rozkłady wzmacniania 188
Kształtowanie zachowania 190
Psychologia w twoim życiu 186
„Oszczędzaj rózgi, a zepsujesz dziecko"? 186
Biologia a uczenie się 191
Dryfowanie w kierunku instynktu 191
Uczenie się awersji do smaku 192
Wpływ procesów poznawczych na uczenie się 194
Zdolności poznawcze zwierząt 195
Modelowanie 197
Podsumowanie: główne zagadnienia 200
Podstawowe terminy 201
Rozdział 7. Pamięć 202
Czym jest pamięć? 204
Ebbinghaus mierzy pamięć 204
Rodzaje pamięci 205
Przegląd procesów pamięciowych 207
Pamięć sensoryczna 208
Pamięć ikoniczna 209
Pamięć echoiczna 209
Pamięć krótkotrwała i pamięć operacyjna 210
Ograniczenia pojemności pamięci krótkotrwałej 211
Przystosowanie do pojemności pamięci krótkotrwałej 211
Pamięć operacyjna 214
Pamięć długotrwała: kodowanie i wydobywanie informacji 216
Kontekst i kodowanie 216
Wskazówki dla wydobywania informacji z pamięci 219
Procesy kodowania i wydobywania informacji 222
Usprawnianie zapamiętywania informacji nie zorganizowanej 223
Metapamięć 225
Psychologia w twoim życiu 226
Jak badania pamięci mogą pomóc studentom w przygotowywaniu się do egzaminów? 226
Struktury w pamięci długotrwałej 227
Struktury pamięciowe 227
Korzystanie ze struktur pamięciowych 231
Odtwarzanie jako proces rekonstrukcji 232
Biologiczne aspekty pamięci 234
W poszukiwaniu engramu 235
Amnezja 236
Obrazowanie mózgu 237
Psychologia XXI wieku 235
Choroba Alzheimera 235
Podsumowanie: główne zagadnienia 240
Podstawowe terminy 241
Rozdział 8. Procesy poznawcze 242
Badanie poznania 245
Odkrywanie procesów umysłowych 245
Procesy umysłowe i zasoby umysłowe 245
Posługiwanie się językiem 249
Tworzenie przekazów językowych 249
Rozumienie języka 252
Język, myślenie i kultura 254
Psychologia w twoim życiu 255
Czy tylko ludzie potrafią nauczyć się ludzkiego języka? 255
Poznanie wzrokowe 257
Wykorzystywanie reprezentacji wzrokowych 257
Łączenie reprezentacji werbalnych i wzrokowych 258
Rozwiązywanie problemów i rozumowanie 261
Rozwiązywanie problemów 261
Rozumowanie dedukcyjne 265
Rozumowanie indukcyjne 267
Psychologia XXI wieku 269
Systemy eksperckie i medycyna 269
Ocenianie i podejmowanie decyzji 270
Heurystyki i ocenianie 270
Psychologia podejmowania decyzji 274
Podsumowanie: główne zagadnienia 278
Podstawowe terminy 279
Rozdział 9. Inteligencja i pomiar inteligencji 280
Czym jest pomiar? 282
Historia pomiaru 282
Podstawowe cechy pomiaru formalnego 283
Pomiar inteligencji 285
Początki testowania inteligencji 286
Testy inteligencji 286
Psychologia XXI wieku 290
Testy psychologiczne w Internecie 290
Teorie inteligencji 289
Psychometryczne teorie inteligencji 289
Triarchiczna teoria inteligencji Sternberga 291
Teoria wielorakich inteligencji Gardnera i inteligencja emocjonalna 292
Psychologia w twoim życiu 295
Czy teorie inteligencji mają dla kogoś znaczenie? 295
Polityczne aspekty inteligencji 294
Historia porównań grupowych 294
Dziedziczność a iloraz inteligencji 296
Środowisko a iloraz inteligencji 298
Kultura a trafność testów inteligencji 300
Twórczość 302
Pomiar twórczości i związek z inteligencją 302
Wybitna twórczość i choroby psychiczne 302
Pomiar a społeczeństwo 304
Podsumowanie: główne zagadnienia 306
Podstawowe terminy 307
Rozdział 10. Rozwój człowieka w ciągu całego życia 308
Badanie rozwoju człowieka 310
Rozwój fizyczny w ciągu całego życia 311
Rozwój w okresie prenatalnym i w dzieciństwie 311
Rozwój fizyczny w okresie dorastania 315
Zmiany fizyczne w okresie dorosłości 316
Rozwój poznawczy w ciągu całego życia 316
Poglądy Piageta na rozwój umysłowy 317
Współczesne poglądy na temat wczesnego rozwoju poznawczego 320
Rozwój poznawczy w okresie dorosłości 322
Przyswajanie języka 324
Odbiór mowy i odbiór słów 324
Uczenie się znaczenia słów 325
Przyswajanie zasad gramatyki 326
Rozwój społeczny w ciągu całego życia 328
Stadia rozwoju psychospołecznego według Eriksona 329
Rozwój społeczny w dzieciństwie 330
Rozwój społeczny w okresie dorastania 334
Rozwój społeczny w okresie dorosłości 338
Psychologia w twoim życiu 335
Jak przedszkole wpływa na rozwój dzieci? 335
Rozwój tożsamości płciowej 342
Płeć biologiczna a płeć psychiczna 343
Przyswajanie ról związanych z płcią 344
Rozwój moralny 345
Stadia rozumowania moralnego według Kohlberga 345
Rozwój moralny z perspektywy różnic płciowych i kulturowych 347
Nauka dobrego starzenia się 348
Podsumowanie: główne zagadnienia 349
Podstawowe terminy 351
Rozdział 11. Motywacja 352
Co to jest motywacja? 354
Psychologiczne zastosowanie pojęć z dziedziny motywacji 354
Źródła motywacji 355
Odżywianie się 359
Fizjologia odżywiania się 359
Psychologia odżywiania się 360
Psychologia XXI wieku 361
Geny a otyłość 361
Zachowania seksualne 365
Zachowania seksualne u zwierząt 365
Pobudzenie seksualne u człowieka i reakcja na nie 367
Ewolucja zachowań seksualnych 368
Normy seksualne 369
Homoseksualizm 371
Motywacja do osiągnięć osobistych 373
Potrzeba osiągnięć 373
Atrybucje sukcesu i porażki 375
Psychologia pracy i organizacji 378
Psychologia w twoim życiu 379
Czy psychologia może pomóc mi w znalezieniu pracy? 379
Hierarchia potrzeb 380
Podsumowanie: główne zagadnienia 382
Podstawowe terminy 383
Rozdział 12. Emocje, stres i zdrowie 384
Emocje 386
Podstawowe emocje i kultura 386
Teorie emocji 391
Funkcje emocji 395
Psychologia w twoim życiu 398
Dlaczego niektórzy ludzie są szczęśliwsi od innych? 398
Stres życia 399
Fizjologiczne reakcje na stres 400
Psychologiczne reakcje na stres 402
Radzenie sobie ze stresem 408
Psychologia zdrowia 413
Biopsychospołeczny model zdrowia 413
Promocja zdrowia 414
Leczenie 417
Osobowość i zdrowie 421
Wypalenie zawodowe a system opieki zdrowotnej 423
Toast za twoje zdrowie 423
Psychologia XXI wieku 419
Zdrowi ludzie w 2010 roku 419
Podsumowanie: główne zagadnienia 425
Podstawowe terminy 425
Rozdział 13. Osobowość człowieka 426
Teorie typów i teorie cech 428
Podział według typów 428
Opisywanie osobowości za pomocą cech 429
Cechy osobowości a dziedziczność 432
Czy określone cechy pozwalają przewidywać zachowanie? 433
Ocena teorii typów i teorii cech 435
Teorie psychodynamiczne 435
Psychoanaliza Freudowska 435
Ocena teorii Freuda 440
Teorie postfreudowskie 441
Psychologia w twoim życiu 436
Dlaczego niektórzy ludzie są nieśmiali? 436
Teorie humanistyczne 442
Specyficzne cechy teorii humanistycznych 442
Ocena teorii humanistycznych 443
Teorie społecznego uczenia się i teorie poznawcze 444
Poznawczo-afektywna teoria Mischela 445
Poznawcza teoria społecznego uczenia się Bandury 446
Teoria inteligencji społecznej Cantor 448
Ocena teorii społecznego uczenia się i teorii poznawczych 449
Teorie jaźni 449
Dynamiczne aspekty samowiedzy 449
Samoocena i autoprezentacja 450
Kulturowe pojmowanie Ja 451
Ocena teorii jaźni 453
Porównanie teorii osobowości 453
Psychologia XXI wieku 454
Ja w Internecie 454
Badanie osobowości 455
Testy obiektywne 455
Testy projekcyjne 457
Podsumowanie: główne zagadnienia 460
Podstawowe terminy 461
Rozdział 14. Zaburzenia psychiczne 462
Natura zaburzeń psychicznych 464
Wyznaczanie granic między normą a patologią psychiczną 464
Problem obiektywizmu 465
Perspektywa historyczna 466
Etiologia zaburzeń psychicznych 467
Klasyfikacja zaburzeń psychicznych 469
Cele klasyfikacji 469
DSM-IV-TR 469
Psychologia w twoim życiu 472
Czy niepoczytalność zwalnia z odpowiedzialności karnej? 472
Główne typy zaburzeń psychicznych 471
Zaburzenia lękowe: typy 473
Zaburzenia lękowe: przyczyny 475
Zaburzenia nastroju: typy 478
Zaburzenia nastroju: przyczyny 479
Płeć a depresja 483
Samobójstwa 483
Zaburzenia osobowości 484
Zaburzenia dysocjacyjne 485
Zaburzenia psychiczne w okresie dzieciństwa 486
Schizofrenia 489
Główne typy schizofrenii 489
Przyczyny schizofrenii 490
Psychologia XXI wieku 488
Charakter interakcji genów i środowiska 488
Piętno choroby psychicznej 494
Podsumowanie: główne zagadnienia 496
Podstawowe terminy 497
Rozdział 15. Terapie zaburzeń psychicznych 498
Kontekst terapeutyczny 500
Cele i główne rodzaje terapii 500
Terapeuci i miejsca prowadzenia terapii 500
Kontekst historyczny i kulturowy 501
Terapie psychodynamiczne 504
Psychoanaliza Freudowska 504
Późniejsze terapie psychodynamiczne 505
Psychologia w twoim życiu 506
Czy wyparte wspomnienia zatruwają ludziom życie? 506
Terapie behawioralne 507
Przeciwwarunkowanie 508
Kierowanie zachowaniem za pomocą zależności 510
Terapia oparta na teorii społecznego uczenia się 512
Techniki generalizacji 514
Terapie poznawcze 514
Zmiana fałszywych przekonań 514
Poznawcza modyfikacja zachowania 516
Terapie humanistyczne 517
Terapia zorientowana na klienta 518
Terapia Gestalt 518
Terapie grupowe 519
Terapia małżeńska i rodzinna 519
Środowiskowe grupy wsparcia 520
Terapie biomedyczne 521
Psychochirurgia 521
Terapia elektrowstrząsowa i magnetyczna stymulacja mózgu 522
Terapia farmakologiczna 523
Ocena terapii i strategie profilaktyczne 525
Ocena skuteczności terapii 525
Strategie profilaktyczne 528
Psychologia XXI wieku 526
Terapie a aktywność mózgu 526
Podsumowanie: główne zagadnienia 530
Podstawowe terminy 531
Rozdział 16. Poznanie społeczne i relacje społeczne 532
Konstruowanie rzeczywistości społecznej 534
Początki teorii atrybucji 534
Podstawowy błąd atrybucji 535
Egotyzm atrybucyjny 536
Oczekiwania i samospełniające się przepowiednie 537
Zachowania, które potwierdzają oczekiwania 539
Postawy, zmiana postaw i działanie 540
Postawy a zachowania 540
Procesy perswazji 542
Autoperswazja za pomocą własnych działań 544
Uległość 546
Uprzedzenia 547
Źródła uprzedzeń 549
Skutki stereotypów 550
Przezwyciężanie uprzedzeń 552
Psychologia w twoim życiu 548
Czy reklamy telewizyjne nadawane późnym wieczorem naprawdę są skuteczne? 548
Relacje społeczne 554
Sympatia 554
Miłość 555
Psychologia XXI wieku 557
Związki wirtualne 557
Podsumowanie: główne zagadnienia 560
Podstawowe terminy 561
Rozdział 17. Procesy społeczne, społeczeństwo i kultura 562
Przemożny wpływ sytuacji 564
Role i reguły 564
Normy społeczne 566
Konformizm 567
Siła oddziaływania czynników sytuacyjnych: rewelacje „ukrytej kamery" 570
Psychologia w twoim życiu 571
Jak grupy wpływają na podejmowanie decyzji? 571
Altruizm i zachowania prospołeczne 572
Źródła altruizmu 573
Motywy zachowania prospołecznego 574
Wpływ sytuacji na zachowania prospołeczne 576
Agresja 578
Perspektywa ewolucyjna 578
Różnice indywidualne 579
Wpływ czynników sytuacyjnych 580
Ograniczenia kulturowe 583
Psychologia konfliktu i pokoju Posłuszeństwo wobec autorytetu 586
Psychologia ludobójstwa i wojny 590
Psychologia pokoju 593
Krótki osobisty komentarz na zakończenie 596
Podsumowanie: główne zagadnienia 597
Podstawowe terminy 597
Słownik 598
Bibliografia 618
Indeks nazwisk 672
Indeks rzeczowy do wydania polskiego 690
Przedmowa do wydania polskiego XVII
Przedmowa XIX
Do studentów XXIX
O Autorach • 1
Rozdział 1. Psychologia i życie 2
Rozdział 2. Metody badawcze w psychologii 20
Dodatek statystyczny. Statystyka pomaga zrozumieć obserwacje:
analizowanie danych i formułowanie wniosków 42
Rozdział 3. Biologiczne i ewolucyjne podstawy zachowania 54
Rozdział 4. Wrażenia zmysłowe i percepcja 92
Rozdział 5. Psychika, świadomość i odmienne stany świadomości 140
Rozdział 6. Uczenie się i analiza zachowania 166
Rozdział 7. Pamięć 202
Rozdział 8. Procesy poznawcze 242
Rozdział 9. Inteligencja i pomiar inteligencji 280
Rozdział 10. Rozwój człowieka w ciągu całego życia 308
Rozdział 11. Motywacja 352
Rozdział 12. Emocje, stres i zdrowie 384
Rozdział 13. Osobowość człowieka 426
Rozdział 14. Zaburzenia psychiczne 462
Rozdział 15. Terapie zaburzeń psychicznych 498
Rozdział 16. Poznanie społeczne i relacje społeczne 532
Rozdział 17. Procesy społeczne, społeczeństwo i kultura 562
Słownik 598
Bibliografia 618
Indeks nazwisk 672
Indeks rzeczowy do wydania polskiego 690
Spis treści
Przedmowa do wydania polskiego XVII
Przedmowa XIX
Do studentów XXIX
O autorach 1
Rozdział 1. Psychologia i życie 2
Co sprawia, że psychologia jest nauką jedyną w swoim rodzaju? 4
Definicje 4
Cele psychologii 4
Psychologia w twoim życiu 7
Po co studiować psychologię? 7
Ewolucja nowoczesnej psychologii 8
Historyczne podstawy psychologii 8
Współczesne kierunki w psychologii 10
Co robią psychologowie? 15
Psychologia XXI wieku 15
Przyszłość zaczyna się teraz 15
Podsumowanie: główne zagadnienia 18
Podstawowe terminy 19
Rozdział 2. Metody badawcze w psychologii 20
Proces badawczy 22
Tendencyjność obserwatora i definicje operacyjne 22
Metody eksperymentalne: alternatywne wyjaśnienia i potrzeba procedur kontrolnych 25
Metody korelacyjne 29
Oddziaływanie podprogowe? 30
Pomiar psychologiczny 32
Sposoby osiągania rzetelności i trafności 32
Miary samoopisowe 33
Miary behawioralne i obserwacje 33
Problemy etyczne w badaniach na ludziach i zwierzętach 35
Uzyskiwanie zgody od uczestników badań 36
Szacowanie ryzyka i korzyści 36
Celowe wprowadzanie w błąd 36
Rozmowa wyjaśniająca 36
Problemy w badaniach na zwierzętach 37
Jak stać się rozważnym odbiorcą badań naukowych 37
Psychologia w XXI wieku 38
Badania psychologiczne a eksplozja informacyjna 38
Podsumowanie: główne zagadnienia 40
Podstawowe terminy 41
Dodatek statystyczny. Statystyka pomaga zrozumieć obserwacje: analizowanie danych
i formułowanie wniosków 42
Analiza danych 45
Statystyka opisowa 46
Wnioskowanie statystyczne 49
Jak stać się rozważnym odbiorcą statystyki 52
Podstawowe terminy 53
Rozdział 3. Biologiczne i ewolucyjne podstawy zachowania 54
Dziedziczność i zachowanie 56
Ewolucja i dobór naturalny 56
Zmienność w ludzkim genotypie 59
Biologia i zachowanie 62
Podpatrywanie mózgu 62
Układ nerwowy 66
Struktury mózgowe i ich funkcje 68
Asymetria półkul mózgowych 74
Układ dokrewny 78
Układ nerwowy w działaniu 79
Neuron 80
Potencjały czynnościowe 82
Przekaźnictwo synaptyczne 85
Neuroprzekaźniki i ich funkcje 86
Plastyczność i neurogeneza: nasze zmieniające się mózgi 88
Psychologia w XXI wieku 84
Otwieranie „zamkniętego" mózgu 84
Psychologia w twoim życiu 87
W jaki sposób muzyka wpływa na twoje samopoczucie? 87
Podsumowanie: główne zagadnienia 90
Podstawowe terminy 91
Rozdział 4. Wrażenia zmysłowe i percepcja 92
Odbiór wrażeń zmysłowych, organizowanie, identyfikowanie i rozpoznawanie 94
Bodźce proksymalne i dystalne 94
Rzeczywistość, dwuznaczność i złudzenia 95
Zmysłowy obraz świata 99
Psychofizyka 99
Od zjawisk fizycznych do zjawisk umysłowych 102
Układ wzrokowy 103
Oko ludzkie 103
Źrenica i soczewka 104
Siatkówka 104
Procesy zachodzące w mózgu 106
Widzenie barw 108
Psychologia XXI wieku 109
Czy dzięki rozwojowi technologii możliwe będzie przywracanie wzroku? 109
Słuch 112
Fizyka dźwięków 113
Psychologiczne wymiary dźwięku 113
Fizjologia słyszenia 114
Inne zmysły 118
Węch 118
Smak 119
Dotyk i zmysły skórne 119
Zmysł równowagi i kinestetyczny 120
Ból 121
Psychologia w twoim życiu 123
Dlaczego jedzenie ostrych potraw sprawia ból? 123
Procesy organizujące percepcję 122
Procesy uwagi • 122
Zasady grupowania percepcyjnego 125
Integracja przestrzenna i czasowa 126
Percepcja ruchu 127
Percepcja głębi 127
Rodzaje stałości percepcyjnej 130
Procesy identyfikacji i rozpoznawania 133
Procesy typu dół-góra i góra-dół 133
Wpływ kontekstu i oczekiwań 134
Wnioski końcowe 136
Podsumowanie: główne zagadnienia 137
Podstawowe terminy 139
Rozdział 5. Psychika, świadomość i odmienne stany świadomości 140
Treść świadomości 142
Zdawanie sobie sprawy a świadomość 142
Badanie treści świadomości 143
Funkcje świadomości I44
Korzyści ze świadomości 144
Badanie funkcji świadomości 146
Psychologia w twoim życiu 148
Kiedy dzieci uzyskują świadomość? 148
Sen i marzenia senne 147
Rytmy dobowe 147
Cykle snu 147
Dlaczego śpimy? 150
Zaburzenia snu 151
Marzenia senne: teatr psychiki 152
Psychologia XXI wieku 153
Styl życia 24/7 a sen 153
Zmienione stany świadomości 156
Przytomne sny 156
Hipnoza 157
Medytacja 159
Halucynacje 159
Ekstaza religijna 160
Środki zmieniające psychikę 161
Podsumowanie: główne zagadnienia 164
Podstawowe terminy 165
Rozdział 6. Uczenie się i analiza zachowania 166
Badania nad uczeniem się 168
Czym jest uczenie się? 168
Behawioryzm i analiza zachowania 168
Warunkowanie klasyczne - uczenie się przewidywalnych sygnałów 169
Zadziwiająca obserwacja Pawłowa 170
Procesy warunkowania 172
Czynniki wpływające na proces nabywania odruchów 174
Zastosowania warunkowania klasycznego 176
Warunkowanie sprawcze - uczenie się o konsekwencjach 179
Prawo efektu 179
Eksperymentalna analiza zachowania 180
Zależność między zachowaniem a wzmocnieniem 181
Właściwości czynników wzmacniających 185
Rozkłady wzmacniania 188
Kształtowanie zachowania 190
Psychologia w twoim życiu 186
„Oszczędzaj rózgi, a zepsujesz dziecko"? 186
Biologia a uczenie się 191
Dryfowanie w kierunku instynktu 191
Uczenie się awersji do smaku 192
Wpływ procesów poznawczych na uczenie się 194
Zdolności poznawcze zwierząt 195
Modelowanie 197
Podsumowanie: główne zagadnienia 200
Podstawowe terminy 201
Rozdział 7. Pamięć 202
Czym jest pamięć? 204
Ebbinghaus mierzy pamięć 204
Rodzaje pamięci 205
Przegląd procesów pamięciowych 207
Pamięć sensoryczna 208
Pamięć ikoniczna 209
Pamięć echoiczna 209
Pamięć krótkotrwała i pamięć operacyjna 210
Ograniczenia pojemności pamięci krótkotrwałej 211
Przystosowanie do pojemności pamięci krótkotrwałej 211
Pamięć operacyjna 214
Pamięć długotrwała: kodowanie i wydobywanie informacji 216
Kontekst i kodowanie 216
Wskazówki dla wydobywania informacji z pamięci 219
Procesy kodowania i wydobywania informacji 222
Usprawnianie zapamiętywania informacji nie zorganizowanej 223
Metapamięć 225
Psychologia w twoim życiu 226
Jak badania pamięci mogą pomóc studentom w przygotowywaniu się do egzaminów? 226
Struktury w pamięci długotrwałej 227
Struktury pamięciowe 227
Korzystanie ze struktur pamięciowych 231
Odtwarzanie jako proces rekonstrukcji 232
Biologiczne aspekty pamięci 234
W poszukiwaniu engramu 235
Amnezja 236
Obrazowanie mózgu 237
Psychologia XXI wieku 235
Choroba Alzheimera 235
Podsumowanie: główne zagadnienia 240
Podstawowe terminy 241
Rozdział 8. Procesy poznawcze 242
Badanie poznania 245
Odkrywanie procesów umysłowych 245
Procesy umysłowe i zasoby umysłowe 245
Posługiwanie się językiem 249
Tworzenie przekazów językowych 249
Rozumienie języka 252
Język, myślenie i kultura 254
Psychologia w twoim życiu 255
Czy tylko ludzie potrafią nauczyć się ludzkiego języka? 255
Poznanie wzrokowe 257
Wykorzystywanie reprezentacji wzrokowych 257
Łączenie reprezentacji werbalnych i wzrokowych 258
Rozwiązywanie problemów i rozumowanie 261
Rozwiązywanie problemów 261
Rozumowanie dedukcyjne 265
Rozumowanie indukcyjne 267
Psychologia XXI wieku 269
Systemy eksperckie i medycyna 269
Ocenianie i podejmowanie decyzji 270
Heurystyki i ocenianie 270
Psychologia podejmowania decyzji 274
Podsumowanie: główne zagadnienia 278
Podstawowe terminy 279
Rozdział 9. Inteligencja i pomiar inteligencji 280
Czym jest pomiar? 282
Historia pomiaru 282
Podstawowe cechy pomiaru formalnego 283
Pomiar inteligencji 285
Początki testowania inteligencji 286
Testy inteligencji 286
Psychologia XXI wieku 290
Testy psychologiczne w Internecie 290
Teorie inteligencji 289
Psychometryczne teorie inteligencji 289
Triarchiczna teoria inteligencji Sternberga 291
Teoria wielorakich inteligencji Gardnera i inteligencja emocjonalna 292
Psychologia w twoim życiu 295
Czy teorie inteligencji mają dla kogoś znaczenie? 295
Polityczne aspekty inteligencji 294
Historia porównań grupowych 294
Dziedziczność a iloraz inteligencji 296
Środowisko a iloraz inteligencji 298
Kultura a trafność testów inteligencji 300
Twórczość 302
Pomiar twórczości i związek z inteligencją 302
Wybitna twórczość i choroby psychiczne 302
Pomiar a społeczeństwo 304
Podsumowanie: główne zagadnienia 306
Podstawowe terminy 307
Rozdział 10. Rozwój człowieka w ciągu całego życia 308
Badanie rozwoju człowieka 310
Rozwój fizyczny w ciągu całego życia 311
Rozwój w okresie prenatalnym i w dzieciństwie 311
Rozwój fizyczny w okresie dorastania 315
Zmiany fizyczne w okresie dorosłości 316
Rozwój poznawczy w ciągu całego życia 316
Poglądy Piageta na rozwój umysłowy 317
Współczesne poglądy na temat wczesnego rozwoju poznawczego 320
Rozwój poznawczy w okresie dorosłości 322
Przyswajanie języka 324
Odbiór mowy i odbiór słów 324
Uczenie się znaczenia słów 325
Przyswajanie zasad gramatyki 326
Rozwój społeczny w ciągu całego życia 328
Stadia rozwoju psychospołecznego według Eriksona 329
Rozwój społeczny w dzieciństwie 330
Rozwój społeczny w okresie dorastania 334
Rozwój społeczny w okresie dorosłości 338
Psychologia w twoim życiu 335
Jak przedszkole wpływa na rozwój dzieci? 335
Rozwój tożsamości płciowej 342
Płeć biologiczna a płeć psychiczna 343
Przyswajanie ról związanych z płcią 344
Rozwój moralny 345
Stadia rozumowania moralnego według Kohlberga 345
Rozwój moralny z perspektywy różnic płciowych i kulturowych 347
Nauka dobrego starzenia się 348
Podsumowanie: główne zagadnienia 349
Podstawowe terminy 351
Rozdział 11. Motywacja 352
Co to jest motywacja? 354
Psychologiczne zastosowanie pojęć z dziedziny motywacji 354
Źródła motywacji 355
Odżywianie się 359
Fizjologia odżywiania się 359
Psychologia odżywiania się 360
Psychologia XXI wieku 361
Geny a otyłość 361
Zachowania seksualne 365
Zachowania seksualne u zwierząt 365
Pobudzenie seksualne u człowieka i reakcja na nie 367
Ewolucja zachowań seksualnych 368
Normy seksualne 369
Homoseksualizm 371
Motywacja do osiągnięć osobistych 373
Potrzeba osiągnięć 373
Atrybucje sukcesu i porażki 375
Psychologia pracy i organizacji 378
Psychologia w twoim życiu 379
Czy psychologia może pomóc mi w znalezieniu pracy? 379
Hierarchia potrzeb 380
Podsumowanie: główne zagadnienia 382
Podstawowe terminy 383
Rozdział 12. Emocje, stres i zdrowie 384
Emocje 386
Podstawowe emocje i kultura 386
Teorie emocji 391
Funkcje emocji 395
Psychologia w twoim życiu 398
Dlaczego niektórzy ludzie są szczęśliwsi od innych? 398
Stres życia 399
Fizjologiczne reakcje na stres 400
Psychologiczne reakcje na stres 402
Radzenie sobie ze stresem 408
Psychologia zdrowia 413
Biopsychospołeczny model zdrowia 413
Promocja zdrowia 414
Leczenie 417
Osobowość i zdrowie 421
Wypalenie zawodowe a system opieki zdrowotnej 423
Toast za twoje zdrowie 423
Psychologia XXI wieku 419
Zdrowi ludzie w 2010 roku 419
Podsumowanie: główne zagadnienia 425
Podstawowe terminy 425
Rozdział 13. Osobowość człowieka 426
Teorie typów i teorie cech 428
Podział według typów 428
Opisywanie osobowości za pomocą cech 429
Cechy osobowości a dziedziczność 432
Czy określone cechy pozwalają przewidywać zachowanie? 433
Ocena teorii typów i teorii cech 435
Teorie psychodynamiczne 435
Psychoanaliza Freudowska 435
Ocena teorii Freuda 440
Teorie postfreudowskie 441
Psychologia w twoim życiu 436
Dlaczego niektórzy ludzie są nieśmiali? 436
Teorie humanistyczne 442
Specyficzne cechy teorii humanistycznych 442
Ocena teorii humanistycznych 443
Teorie społecznego uczenia się i teorie poznawcze 444
Poznawczo-afektywna teoria Mischela 445
Poznawcza teoria społecznego uczenia się Bandury 446
Teoria inteligencji społecznej Cantor 448
Ocena teorii społecznego uczenia się i teorii poznawczych 449
Teorie jaźni 449
Dynamiczne aspekty samowiedzy 449
Samoocena i autoprezentacja 450
Kulturowe pojmowanie Ja 451
Ocena teorii jaźni 453
Porównanie teorii osobowości 453
Psychologia XXI wieku 454
Ja w Internecie 454
Badanie osobowości 455
Testy obiektywne 455
Testy projekcyjne 457
Podsumowanie: główne zagadnienia 460
Podstawowe terminy 461
Rozdział 14. Zaburzenia psychiczne 462
Natura zaburzeń psychicznych 464
Wyznaczanie granic między normą a patologią psychiczną 464
Problem obiektywizmu 465
Perspektywa historyczna 466
Etiologia zaburzeń psychicznych 467
Klasyfikacja zaburzeń psychicznych 469
Cele klasyfikacji 469
DSM-IV-TR 469
Psychologia w twoim życiu 472
Czy niepoczytalność zwalnia z odpowiedzialności karnej? 472
Główne typy zaburzeń psychicznych 471
Zaburzenia lękowe: typy 473
Zaburzenia lękowe: przyczyny 475
Zaburzenia nastroju: typy 478
Zaburzenia nastroju: przyczyny 479
Płeć a depresja 483
Samobójstwa 483
Zaburzenia osobowości 484
Zaburzenia dysocjacyjne 485
Zaburzenia psychiczne w okresie dzieciństwa 486
Schizofrenia 489
Główne typy schizofrenii 489
Przyczyny schizofrenii 490
Psychologia XXI wieku 488
Charakter interakcji genów i środowiska 488
Piętno choroby psychicznej 494
Podsumowanie: główne zagadnienia 496
Podstawowe terminy 497
Rozdział 15. Terapie zaburzeń psychicznych 498
Kontekst terapeutyczny 500
Cele i główne rodzaje terapii 500
Terapeuci i miejsca prowadzenia terapii 500
Kontekst historyczny i kulturowy 501
Terapie psychodynamiczne 504
Psychoanaliza Freudowska 504
Późniejsze terapie psychodynamiczne 505
Psychologia w twoim życiu 506
Czy wyparte wspomnienia zatruwają ludziom życie? 506
Terapie behawioralne 507
Przeciwwarunkowanie 508
Kierowanie zachowaniem za pomocą zależności 510
Terapia oparta na teorii społecznego uczenia się 512
Techniki generalizacji 514
Terapie poznawcze 514
Zmiana fałszywych przekonań 514
Poznawcza modyfikacja zachowania 516
Terapie humanistyczne 517
Terapia zorientowana na klienta 518
Terapia Gestalt 518
Terapie grupowe 519
Terapia małżeńska i rodzinna 519
Środowiskowe grupy wsparcia 520
Terapie biomedyczne 521
Psychochirurgia 521
Terapia elektrowstrząsowa i magnetyczna stymulacja mózgu 522
Terapia farmakologiczna 523
Ocena terapii i strategie profilaktyczne 525
Ocena skuteczności terapii 525
Strategie profilaktyczne 528
Psychologia XXI wieku 526
Terapie a aktywność mózgu 526
Podsumowanie: główne zagadnienia 530
Podstawowe terminy 531
Rozdział 16. Poznanie społeczne i relacje społeczne 532
Konstruowanie rzeczywistości społecznej 534
Początki teorii atrybucji 534
Podstawowy błąd atrybucji 535
Egotyzm atrybucyjny 536
Oczekiwania i samospełniające się przepowiednie 537
Zachowania, które potwierdzają oczekiwania 539
Postawy, zmiana postaw i działanie 540
Postawy a zachowania 540
Procesy perswazji 542
Autoperswazja za pomocą własnych działań 544
Uległość 546
Uprzedzenia 547
Źródła uprzedzeń 549
Skutki stereotypów 550
Przezwyciężanie uprzedzeń 552
Psychologia w twoim życiu 548
Czy reklamy telewizyjne nadawane późnym wieczorem naprawdę są skuteczne? 548
Relacje społeczne 554
Sympatia 554
Miłość 555
Psychologia XXI wieku 557
Związki wirtualne 557
Podsumowanie: główne zagadnienia 560
Podstawowe terminy 561
Rozdział 17. Procesy społeczne, społeczeństwo i kultura 562
Przemożny wpływ sytuacji 564
Role i reguły 564
Normy społeczne 566
Konformizm 567
Siła oddziaływania czynników sytuacyjnych: rewelacje „ukrytej kamery" 570
Psychologia w twoim życiu 571
Jak grupy wpływają na podejmowanie decyzji? 571
Altruizm i zachowania prospołeczne 572
Źródła altruizmu 573
Motywy zachowania prospołecznego 574
Wpływ sytuacji na zachowania prospołeczne 576
Agresja 578
Perspektywa ewolucyjna 578
Różnice indywidualne 579
Wpływ czynników sytuacyjnych 580
Ograniczenia kulturowe 583
Psychologia konfliktu i pokoju Posłuszeństwo wobec autorytetu 586
Psychologia ludobójstwa i wojny 590
Psychologia pokoju 593
Krótki osobisty komentarz na zakończenie 596
Podsumowanie: główne zagadnienia 597
Podstawowe terminy 597
Słownik 598
Bibliografia 618
Indeks nazwisk 672
Indeks rzeczowy do wydania polskiego 690