Dane szczegółowe książki
Pojęcia i konstrukcje prawne ubezpieczenia społecznego / Jędrasik-Jankowska, Inetta
Autorzy
Tytuł
Pojęcia i konstrukcje prawne ubezpieczenia społecznego
Serie wydawnicze
Wydawnictwo
Warszawa: LexisNexis, 2013
Numer wydania
5
ISBN
9788327801173
Hasła przedmiotowe
Informacje dodatkowe
Dla studentów wydziałów prawa oraz praktykujących prawników.;
Opis fizyczny 406, [2] s. : il. ; 24 cm.
Spis treści
pokaż spis treści
Wykaz skrótów 23
Część pierwsza CZĘŚĆ OGÓLNA 26
Rozdział I Geneza i rozwój idei zabezpieczenia społecznego 26
1. Preindustrialne formy zabezpieczenia społecznego 26
2. Kierunki i etapy rozwoju zabezpieczenia społecznego w epoce kapitalizmu 33
3. Klasyczne metody realizacji idei zabezpieczenia społecznego 41
4. Ogólna charakterystyka systemu ubezpieczenia społecznego w Polsce 47
5. Ubezpieczenie społeczne a ubezpieczenie zdrowotne 53
6. Ubezpieczenie społeczne a ubezpieczenie gospodarcze 55
Rozdział II Finansowanie ubezpieczenia społecznego 60
1. Finansowanie świadczeń w latach 1945-1998 60
2. Finansowanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego po reformie z 1999 roku 61
2.1. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych 61
2.2. Otwarte fundusze emerytalne 63
3. Repartycyjna i kapitałowa metoda finansowania świadczeń 63
Rozdział III Składka na ubezpieczenie społeczne 69
1. Istota i konstrukcja składki 69
2. Podział składki 70
3. Podstawa wymiaru składek 74
4. Zasady opłacania składek 76
5. Mechanizmy prawne ułatwiające zapłatę składki 78
6. Skutki nieterminowego opłacania składek 80
6.1. Odsetki za zwłokę 80
6.2. Dodatkowa opłata 82
6.3. Odpowiedzialność karna płatnika składek 82
7. Konta indywidualne ubezpieczonych 84
8. Subkonto 86
Rozdział IV Obowiązek ubezpieczenia społecznego 88
1. Zasady podlegania ubezpieczeniu społecznemu 88
2. Zakres obowiązku ubezpieczenia społecznego 89
3. Ustawowe tytuły obowiązku ubezpieczenia emerytalnego i rentowego 99
3.1. Katalog tytułów 99
3.2. Pozostawanie w stosunku pracy 102
3.3. Wykonywanie pracy nakładczej 109
3.4. Członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej i spółdzielni kółek rolniczych 111
3.5. Wykonywanie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia 111
3.6. Prowadzenie pozarolniczej działalności 113
3.7. Współpraca przy wykonywaniu umowy agencyjnej, zlecenia lub pozarolniczej działalności 117
3.8. Pozostawanie w Służbie Celnej 119
3.9. Wykonywanie mandatu posła lub senatora 121
3.10. Pobieranie stypendium 123
3.11. Pobieranie świadczeń z funduszy publicznych 123
3.12. Wykonywanie pracy na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania 125
3.13. Tytuły niezwiązane z osiąganiem przychodu 127
3.14. Odbywanie zastępczej służby wojskowej 131
4. Obowiązek ubezpieczenia emerytalnego i rentowego emerytów i rencistów 133
5. Zbieg obowiązku ubezpieczenia 137
5.1. Zbieg tytułów w zakresie ubezpieczenia powszechnego 137
5.2. Zbieg obowiązku ubezpieczenia powszechnego z obowiązkiem ubezpieczenia rolniczego 141
5.3. Zbieg obowiązku ubezpieczenia społecznego i podlegania zaopatrzeniu społecznemu 141
6. Dobrowolne przystąpienie do ubezpieczenia 143
6.1. Konstrukcja dobrowolnego ubezpieczenia społecznego 143
6.2. Dobrowolne ubezpieczenie emerytalne i rentowe 145
6.3. Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe 145
7. Zasady obowiązku ubezpieczenia społecznego według rozporządzenia Rady (WE) nr 883/2004 147
Rozdział V Przedmiot ochrony ubezpieczeniowej 154
1. Zdarzenia losowe biotyczne 154
2. Pojęcie zdarzenia (ryzyka) ubezpieczeniowego 155
3. Prawna klasyfikacja zdarzeń losowych biotycznych 162
Rozdział VI Warunki nabycia prawa do świadczeń 171
1. Istota i rola warunków 171
2. Czas zajścia zdarzenia ubezpieczeniowego 172
3. Staż ubezpieczeniowy 176
3.1. Pojęcie stażu ubezpieczeniowego 176
3.2. Struktura stażu ubezpieczeniowego 178
3.3. Staż do nabycia prawa i staż do wymiaru świadczenia 182
3.4. Rodzaje i struktura stażu do prawa 184
3.5. Przeliczniki stażu ubezpieczeniowego 186
4. Zasady uwzględniania w stażu okresów zagranicznych 190
Rozdział VII Wymiar świadczeń z ubezpieczenia społecznego 193
1. Założenia ogólne 193
2. Wymiar rent i emerytur w systemie zdefiniowanego świadczenia 197
2.1. Formuła wymiaru świadczeń 197
2.2. Kwota stała świadczenia 198
2.3. Kwota indywidualna świadczenia 198
2.4. Zmiana wysokości świadczenia 204
2.4.3. Zwiększenie świadczenia z tytułu aktywności zawodowej po przejściu na emeryturę lub rentę 210
3. Wymiar emerytury w systemie zdefiniowanej składki 210
3.1. Założenia ogólne 210
3.2. Formuła wymiaru emerytury z I filaru 212
3.3. Wzrost emerytury z tytułu dalszego zatrudnienia 221
4. Wymiar emerytur kapitałowych 222
4.1. Ustalanie kwoty okresowej emerytury kapitałowej 222
4.2. Ustalanie wysokości dożywotniej emerytury kapitałowej 222
4.3. Podwyższanie kwoty emerytury kapitałowej 224
5. Wymiar emerytury w systemie „mieszanym" 224
6. Dodatki do rent i emerytur 226
7. Wymiar świadczeń z uwzględnieniem okresów zagranicznych 230
Rozdział VIII Waloryzacja świadczeń 233
1. Rola waloryzacji 233
2. Metody waloryzacji 234
Rozdział IX Realizacja prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego 244
1. Ogólne zasady ustalania i wypłaty świadczeń 244
2. Wstrzymanie wypłaty świadczenia 251
2.1. Ustanie prawa do świadczeń 253
2.2. Nieprzedłożenie dowodów stwierdzających dalsze istnienie prawa do świadczenia 253
2.3. Niepoddanie się badaniom lekarskim 255
2.4. Nieistnienie prawa 255
2.5. Niemożność doręczenia świadczenia 255
3. Zawieszenie prawa do świadczeń 257
3.1. Konstrukcja zawieszenia prawa do świadczeń 257
3.2. Realizacja zawieszenia prawa do emerytury 261
4. Potrącenia i egzekucja ze świadczeń ubezpieczeniowych 265
5. Przedawnienie prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego 267
6. Zbieg prawa do świadczeń 269
6.1. Zbieg prawa do świadczeń ubezpieczeniowych 269
6.2. Zbieg prawa do świadczeń z ubezpieczenia z prawem do świadczeń z zaopatrzenia społecznego 271
Rozdział X Świadczenie nienależne 276
1. Konstrukcja pojęcia świadczenia nienależnego 276
2. Zakres obowiązku zwrotu świadczenia nienależnie pobranego 279
3. Świadczenie nienależnie pobrane przez osobę inną niż emeryt lub rencista 283
Rozdział XI Pozbawienie prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego 286
1. Wina ubezpieczonego a zajście zdarzenia losowego 286
2. Rola sankcji pozbawienia prawa 287
3. Zakres utraty prawa do świadczeń 291
Rozdział XII Dochodzenie świadczeń z ubezpieczenia społecznego przed sądem 294
Część druga UBEZPIECZENIE EMERYTALNE 307
Rozdział XIII Kształtowanie się ochrony ryzyka emerytalnego 307
1. Plan Beveridge'a jako wzorzec konstrukcji prawnych 307
2. Kryzys gospodarczy i próby reformy systemów emerytalnych 308
3. Uwarunkowania i założenia polskiej reformy systemu emerytalnego 314
Rozdział XIV Filarowy system ochrony ryzyka emerytalnego 316
1. Konstrukcja filarowego systemu emerytalnego 316
2. Miejsce i rola otwartych funduszy emerytalnych w systemie 319
3. Status prawny i zasady działania otwartego funduszu emerytalnego 325
4. Zasady wprowadzenia filarowego systemu 327
5. Zasady działania systemu emerytalnego po reformie z 1998 roku 330
Rozdział XV Członkostwo w otwartym funduszu emerytalnym 334
1. Zakres podmiotowy członkostwa w otwartym funduszu emerytalnym 334
1.1. Kryterium daty urodzenia 334
1.2. Posiadanie tytułu do ubezpieczenia 335
2. Uzyskanie członkostwa w otwartym funduszu emerytalnym 335
2.1. Umowa o członkostwo 337
2.2. Losowanie 339
2.3. Otwarcie rachunku 341
3. Zmiana funduszu 341
3.1. Zmiana funduszu z woli członka 341
3.2. Zmiana funduszu z przyczyn organizacyjnych 343
4. Obowiązki wynikające z członkostwa 343
5. Ustanie stosunku członkostwa 345
5.1. Przeniesienie środków do podmiotu dokonującego wypłaty emerytury dożywotniej albo do ZUS 345
5.2. Śmierć członka otwartego funduszu emerytalnego 347
Rozdział XVI Ryzyko emerytalne 349
1. Kształtowanie się treści ryzyka emerytalnego 349
2. Treść ryzyka emerytalnego w Polsce 350
3. Rozwiązanie stosunku pracy jako warunek nabycia prawa do emerytury 358
4. Wiek emerytalny jako warunek nabycia prawa do emerytury 360
4.1. Rodzaje wieku emerytalnego 360
4.2. Przesłanki ustalania wieku emerytalnego 360
4.3. Kryteria różnicowania wieku emerytalnego 364
Rozdział XVII Rodzaje emerytur z powszechnego ubezpieczenia społecznego 368
1. Ogólna charakterystyka 368
2. Emerytura w powszechnym wieku emerytalnym 371
3. Emerytura w niższym wieku emerytalnym 373
4. Emerytura na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej 375
5. Emerytura pomostowa 379
6. Emerytura dla górników 383
7. Emerytura dla pracowników kolejowych 387
8. Emerytura bez względu na wiek 391
9. Emerytura wcześniejsza 393
10. Emerytura niepełna 399
11. Emerytura kapitałowa 401
11.1. Emerytura kapitałowa jako druga część emerytury bazowej 401
11.2. Okresowa emerytura kapitałowa 403
11.3. Dożywotnia emerytura kapitałowa 405
11.4. Wypłata gwarantowana 409
Część trzecia UBEZPIECZENIE RENTOWE 411
Rozdział XVIII Zakres działania ubezpieczenia rentowego 411
1. Przedmiot ochrony 411
2. Ochrona w razie wypadku w drodze do pracy lub z pracy 416
2.1. Kształtowanie się ochrony ubezpieczeniowej drogi do pracy lub z pracy 416
2.2. Pojęcie wypadku w drodze do pracy lub z pracy 419
2.2.5. Wypadek w drodze w czasie przerwy w pracy 433
Rozdział XIX Rodzaje ryzyka w ubezpieczeniu rentowym 440
1. Ryzyko niezdolności do pracy 440
1.1. Nazwa ryzyka 440
1.2. Konstrukcja ryzyka niezdolności do pracy 441
1.3. Treść ryzyka niezdolności do pracy 447
1.4. Tryb stwierdzania zajścia ryzyka 457
2. Niezdolność do samodzielnej egzystencji 464
3. Ryzyko utraty żywiciela 466
3.1. Założenia konstrukcyjne ryzyka 466
3.2. Ustawowa treść ryzyka 468
Rozdział XX Świadczenia z ubezpieczenia rentowego 473
1. Renta z tytułu niezdolności do pracy 473
1.1. Rodzaje rent 473
1.2. Warunki nabycia prawa do renty 474
1.3. Wymiar renty z tytułu niezdolności do pracy 478
1.4. Zamiana renty na emeryturę 482
1.5. Zbieg prawa do renty z zarobkiem 484
2. Renta szkoleniowa 486
3. Renta rodzinna 488
3.1. Wtórny charakter prawa do renty rodzinnej 488
3.2. Warunki nabycia prawa do renty rodzinnej 490
3.3. Wymiar renty rodzinnej 492
4. Zasiłek pogrzebowy 496
Rozdział XXI Renty przyznawane w szczególnym trybie 500
1. Świadczenia w drodze wyjątku 500
2. Emerytura lub renta na specjalnych warunkach 505
Część czwarta UBEZPIECZENIE CHOROBOWE 508
Rozdział XXII Ogólna charakterystyka ubezpieczenia chorobowego 508
Rozdział XXIII Ryzyko w ubezpieczeniu chorobowym 514
1. Niezdolność do pracy z powodu choroby 514
1.1. Choroba w znaczeniu biologicznym 514
1.2. Choroba w znaczeniu prawnym 514
1.3. Treść ryzyka niezdolności do pracy z powodu choroby 515
1.4. Stwierdzanie zajścia ryzyka niezdolności do pracy z powodu choroby 519
2. Sytuacje zrównane z niezdolnością do pracy z powodu choroby 519
3. Zmniejszona sprawność do pracy 523
4. Przerwa w pracy w związku z urodzeniem dziecka (urlop macierzyński) 523
5. Konieczność opieki nad dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny 525
Rozdział XXIV Świadczenia z ubezpieczenia chorobowego 530
1. Zasiłek chorobowy 530
2. Świadczenie rehabilitacyjne 533
3. Zasiłek wyrównawczy 535
4. Zasiłek macierzyński 537
5. Zasiłek opiekuńczy 541
Rozdział XXV Warunki nabycia prawa i wymiar świadczeń 545
1. Warunki nabycia prawa do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego 545
1.1. Zajście niezdolności do pracy w czasie trwania ubezpieczenia 545
1.2. Okres wyczekiwania 546
1.3. Brak prawa do wynagrodzenia lub innego świadczenia 548
2. Wymiar świadczeń chorobowych 548
2.1. Kryteria ustalania wysokości świadczeń chorobowych 548
2.2. Zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłku chorobowego 550
Rozdział XXVI Okres pobierania zasiłku chorobowego 557
1. Rola okresu zasiłkowego 557
2. Długość okresu zasiłkowego 558
3. Struktura okresu zasiłkowego 560
4. Zasady liczenia okresu zasiłkowego 564
Rozdział XXVII Pozbawienie prawa do zasiłku chorobowego 569
1. Utrata a brak prawa do zasiłku chorobowego 569
2. Okoliczności pozbawiające prawa do zasiłku chorobowego 572
2.1. Spowodowanie niezdolności do pracy w wyniku umyślnego przestępstwa lub wykroczenia 572
2.2. Spowodowanie niezdolności do pracy nadużyciem alkoholu 574
2.3. Wykonywanie pracy zarobkowej w czasie zwolnienia 578
2.4. Wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego w sposób niezgodny z celem 582
2.5. Sfałszowanie zaświadczenia lekarskiego 584
2.6. Niepodjęcie pracy zaproponowanej nosicielowi choroby zakaźnej 584
Rozdział XXVIII Prawo do zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia chorobowego 586
1. Kontynuacja niezdolności do pracy po ustaniu ubezpieczenia 586
2. Powstanie niezdolności do pracy po ustaniu ubezpieczenia 587
Rozdział XXIX Realizacja prawa do zasiłku chorobowego 590
1. Ujawnienie a doręczenie zaświadczenia lekarskiego 590
2. Termin doręczenia zaświadczenia lekarskiego 591
3. Postępowanie w sprawie wypłaty zasiłków 593
4. Wstrzymanie wypłaty zasiłku chorobowego 595
5. Nienależna wypłata zasiłku chorobowego 595
6. Przedawnienie roszczenia o zasiłek 597
Część piąta UBEZPIECZENIE WYPADKOWE 601
Rozdział XXX Założenia konstrukcyjne ubezpieczenia wypadkowego 601
1. Geneza i rola ubezpieczenia od wypadków przy pracy 601
2. Kształtowanie się ubezpieczenia od wypadków przy pracy w Polsce 605
3. Pojęcia prawne ubezpieczenia wypadkowego 611
4. Zakres ochrony udzielanej przez ubezpieczenie wypadkowe 617
5. Składka na ubezpieczenie wypadkowe 620
Rozdział XXXI Wypadek przy pracy jako pojęcie prawne 624
1. Miejsce pojęcia „wypadek przy pracy" w katalogu pojęć prawnych 624
2. Przedmiot definicji wypadku przy pracy 626
3. Powiązania między elementami definicji 632
Rozdział XXXII Elementy pojęcia wypadku przy pracy 635
1. Nagłe zdarzenie 635
2. Przyczyna zewnętrzna 638
2.1. Zewnętrzność przyczyny urazu lub śmierci a zewnętrzność przyczyny zdarzenia 638
2.2. Pojmowanie przyczyny zewnętrznej w orzecznictwie Sądu Najwyższego 640
3. Wykonywanie pracy 644
4. Skutek w postaci urazu lub śmierci 648
5. Powiązania między elementami pojęcia wypadku przy pracy 650
5.1. Charakter związku z pracą 650
5.2. Wyłączenie (zerwanie) związku z pracą 656
6. Stwierdzanie zajścia wypadku przy pracy 660
6.1. Ustalanie okoliczności i przyczyn zajścia wypadku przy pracy 660
6.2. Ustalanie zajścia wypadku przy wykonywaniu innej ubezpieczonej czynności 664
Rozdział XXXIII Inne kwalifikacje prawne szkód na osobie doznanych w związku z pracą 666
1. Choroba zawodowa 666
1.1. Choroba zawodowa jako pojęcie prawne 666
1.2. Wykaz chorób zawodowych 669
1.3. Stwierdzanie choroby zawodowej 671
2. Wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy 675
Rozdział XXXIV Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego 680
1. Zasady udzielania świadczeń wypadkowych 680
2. Okoliczności wyłączające prawo do świadczeń 687
2.1. Wina umyślna lub rażące niedbalstwo poszkodowanego 687
2.2. Stan nietrzeźwości lub odurzenia poszkodowanego 691
3. Zakres świadczeń 693
4. Świadczenia z tytułu skutków wypadku przy pracy w zakresie zdolności do zarobkowania 695
4.1. Zasiłek chorobowy 695
4.2. Świadczenie rehabilitacyjne 697
4.3. Zasiłek wyrównawczy 699
4.4. Renta z tytułu niezdolności do pracy 699
4.5. Renta szkoleniowa 703
4.6. Renta rodzinna 705
4.7. Dodatki do rent wypadkowych 707
5. Świadczenia odszkodowawcze z tytułu doznanego uszczerbku na zdrowiu lub śmierci 707
5.1. Odszkodowanie należne poszkodowanemu 707
5.2. Odszkodowanie należne rodzinie poszkodowanego 711
6. Świadczenia zdrowotne 715
Rozdział XXXV Realizacja prawa do świadczeń wypadkowych 718
1. Tryb przyznawania i wypłacania świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego 718
2. Zbieg prawa do rent wypadkowych z innymi świadczeniami 723
3. Zawieszenie prawa do rent wypadkowych 725
Spis tabel i schematów 728
Piktogramy używane w podręcznikach wskazują ważne 731
Część pierwsza CZĘŚĆ OGÓLNA 26
Rozdział I Geneza i rozwój idei zabezpieczenia społecznego 26
1. Preindustrialne formy zabezpieczenia społecznego 26
2. Kierunki i etapy rozwoju zabezpieczenia społecznego w epoce kapitalizmu 33
3. Klasyczne metody realizacji idei zabezpieczenia społecznego 41
4. Ogólna charakterystyka systemu ubezpieczenia społecznego w Polsce 47
5. Ubezpieczenie społeczne a ubezpieczenie zdrowotne 53
6. Ubezpieczenie społeczne a ubezpieczenie gospodarcze 55
Rozdział II Finansowanie ubezpieczenia społecznego 60
1. Finansowanie świadczeń w latach 1945-1998 60
2. Finansowanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego po reformie z 1999 roku 61
2.1. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych 61
2.2. Otwarte fundusze emerytalne 63
3. Repartycyjna i kapitałowa metoda finansowania świadczeń 63
Rozdział III Składka na ubezpieczenie społeczne 69
1. Istota i konstrukcja składki 69
2. Podział składki 70
3. Podstawa wymiaru składek 74
4. Zasady opłacania składek 76
5. Mechanizmy prawne ułatwiające zapłatę składki 78
6. Skutki nieterminowego opłacania składek 80
6.1. Odsetki za zwłokę 80
6.2. Dodatkowa opłata 82
6.3. Odpowiedzialność karna płatnika składek 82
7. Konta indywidualne ubezpieczonych 84
8. Subkonto 86
Rozdział IV Obowiązek ubezpieczenia społecznego 88
1. Zasady podlegania ubezpieczeniu społecznemu 88
2. Zakres obowiązku ubezpieczenia społecznego 89
3. Ustawowe tytuły obowiązku ubezpieczenia emerytalnego i rentowego 99
3.1. Katalog tytułów 99
3.2. Pozostawanie w stosunku pracy 102
3.3. Wykonywanie pracy nakładczej 109
3.4. Członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej i spółdzielni kółek rolniczych 111
3.5. Wykonywanie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia 111
3.6. Prowadzenie pozarolniczej działalności 113
3.7. Współpraca przy wykonywaniu umowy agencyjnej, zlecenia lub pozarolniczej działalności 117
3.8. Pozostawanie w Służbie Celnej 119
3.9. Wykonywanie mandatu posła lub senatora 121
3.10. Pobieranie stypendium 123
3.11. Pobieranie świadczeń z funduszy publicznych 123
3.12. Wykonywanie pracy na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania 125
3.13. Tytuły niezwiązane z osiąganiem przychodu 127
3.14. Odbywanie zastępczej służby wojskowej 131
4. Obowiązek ubezpieczenia emerytalnego i rentowego emerytów i rencistów 133
5. Zbieg obowiązku ubezpieczenia 137
5.1. Zbieg tytułów w zakresie ubezpieczenia powszechnego 137
5.2. Zbieg obowiązku ubezpieczenia powszechnego z obowiązkiem ubezpieczenia rolniczego 141
5.3. Zbieg obowiązku ubezpieczenia społecznego i podlegania zaopatrzeniu społecznemu 141
6. Dobrowolne przystąpienie do ubezpieczenia 143
6.1. Konstrukcja dobrowolnego ubezpieczenia społecznego 143
6.2. Dobrowolne ubezpieczenie emerytalne i rentowe 145
6.3. Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe 145
7. Zasady obowiązku ubezpieczenia społecznego według rozporządzenia Rady (WE) nr 883/2004 147
Rozdział V Przedmiot ochrony ubezpieczeniowej 154
1. Zdarzenia losowe biotyczne 154
2. Pojęcie zdarzenia (ryzyka) ubezpieczeniowego 155
3. Prawna klasyfikacja zdarzeń losowych biotycznych 162
Rozdział VI Warunki nabycia prawa do świadczeń 171
1. Istota i rola warunków 171
2. Czas zajścia zdarzenia ubezpieczeniowego 172
3. Staż ubezpieczeniowy 176
3.1. Pojęcie stażu ubezpieczeniowego 176
3.2. Struktura stażu ubezpieczeniowego 178
3.3. Staż do nabycia prawa i staż do wymiaru świadczenia 182
3.4. Rodzaje i struktura stażu do prawa 184
3.5. Przeliczniki stażu ubezpieczeniowego 186
4. Zasady uwzględniania w stażu okresów zagranicznych 190
Rozdział VII Wymiar świadczeń z ubezpieczenia społecznego 193
1. Założenia ogólne 193
2. Wymiar rent i emerytur w systemie zdefiniowanego świadczenia 197
2.1. Formuła wymiaru świadczeń 197
2.2. Kwota stała świadczenia 198
2.3. Kwota indywidualna świadczenia 198
2.4. Zmiana wysokości świadczenia 204
2.4.3. Zwiększenie świadczenia z tytułu aktywności zawodowej po przejściu na emeryturę lub rentę 210
3. Wymiar emerytury w systemie zdefiniowanej składki 210
3.1. Założenia ogólne 210
3.2. Formuła wymiaru emerytury z I filaru 212
3.3. Wzrost emerytury z tytułu dalszego zatrudnienia 221
4. Wymiar emerytur kapitałowych 222
4.1. Ustalanie kwoty okresowej emerytury kapitałowej 222
4.2. Ustalanie wysokości dożywotniej emerytury kapitałowej 222
4.3. Podwyższanie kwoty emerytury kapitałowej 224
5. Wymiar emerytury w systemie „mieszanym" 224
6. Dodatki do rent i emerytur 226
7. Wymiar świadczeń z uwzględnieniem okresów zagranicznych 230
Rozdział VIII Waloryzacja świadczeń 233
1. Rola waloryzacji 233
2. Metody waloryzacji 234
Rozdział IX Realizacja prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego 244
1. Ogólne zasady ustalania i wypłaty świadczeń 244
2. Wstrzymanie wypłaty świadczenia 251
2.1. Ustanie prawa do świadczeń 253
2.2. Nieprzedłożenie dowodów stwierdzających dalsze istnienie prawa do świadczenia 253
2.3. Niepoddanie się badaniom lekarskim 255
2.4. Nieistnienie prawa 255
2.5. Niemożność doręczenia świadczenia 255
3. Zawieszenie prawa do świadczeń 257
3.1. Konstrukcja zawieszenia prawa do świadczeń 257
3.2. Realizacja zawieszenia prawa do emerytury 261
4. Potrącenia i egzekucja ze świadczeń ubezpieczeniowych 265
5. Przedawnienie prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego 267
6. Zbieg prawa do świadczeń 269
6.1. Zbieg prawa do świadczeń ubezpieczeniowych 269
6.2. Zbieg prawa do świadczeń z ubezpieczenia z prawem do świadczeń z zaopatrzenia społecznego 271
Rozdział X Świadczenie nienależne 276
1. Konstrukcja pojęcia świadczenia nienależnego 276
2. Zakres obowiązku zwrotu świadczenia nienależnie pobranego 279
3. Świadczenie nienależnie pobrane przez osobę inną niż emeryt lub rencista 283
Rozdział XI Pozbawienie prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego 286
1. Wina ubezpieczonego a zajście zdarzenia losowego 286
2. Rola sankcji pozbawienia prawa 287
3. Zakres utraty prawa do świadczeń 291
Rozdział XII Dochodzenie świadczeń z ubezpieczenia społecznego przed sądem 294
Część druga UBEZPIECZENIE EMERYTALNE 307
Rozdział XIII Kształtowanie się ochrony ryzyka emerytalnego 307
1. Plan Beveridge'a jako wzorzec konstrukcji prawnych 307
2. Kryzys gospodarczy i próby reformy systemów emerytalnych 308
3. Uwarunkowania i założenia polskiej reformy systemu emerytalnego 314
Rozdział XIV Filarowy system ochrony ryzyka emerytalnego 316
1. Konstrukcja filarowego systemu emerytalnego 316
2. Miejsce i rola otwartych funduszy emerytalnych w systemie 319
3. Status prawny i zasady działania otwartego funduszu emerytalnego 325
4. Zasady wprowadzenia filarowego systemu 327
5. Zasady działania systemu emerytalnego po reformie z 1998 roku 330
Rozdział XV Członkostwo w otwartym funduszu emerytalnym 334
1. Zakres podmiotowy członkostwa w otwartym funduszu emerytalnym 334
1.1. Kryterium daty urodzenia 334
1.2. Posiadanie tytułu do ubezpieczenia 335
2. Uzyskanie członkostwa w otwartym funduszu emerytalnym 335
2.1. Umowa o członkostwo 337
2.2. Losowanie 339
2.3. Otwarcie rachunku 341
3. Zmiana funduszu 341
3.1. Zmiana funduszu z woli członka 341
3.2. Zmiana funduszu z przyczyn organizacyjnych 343
4. Obowiązki wynikające z członkostwa 343
5. Ustanie stosunku członkostwa 345
5.1. Przeniesienie środków do podmiotu dokonującego wypłaty emerytury dożywotniej albo do ZUS 345
5.2. Śmierć członka otwartego funduszu emerytalnego 347
Rozdział XVI Ryzyko emerytalne 349
1. Kształtowanie się treści ryzyka emerytalnego 349
2. Treść ryzyka emerytalnego w Polsce 350
3. Rozwiązanie stosunku pracy jako warunek nabycia prawa do emerytury 358
4. Wiek emerytalny jako warunek nabycia prawa do emerytury 360
4.1. Rodzaje wieku emerytalnego 360
4.2. Przesłanki ustalania wieku emerytalnego 360
4.3. Kryteria różnicowania wieku emerytalnego 364
Rozdział XVII Rodzaje emerytur z powszechnego ubezpieczenia społecznego 368
1. Ogólna charakterystyka 368
2. Emerytura w powszechnym wieku emerytalnym 371
3. Emerytura w niższym wieku emerytalnym 373
4. Emerytura na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej 375
5. Emerytura pomostowa 379
6. Emerytura dla górników 383
7. Emerytura dla pracowników kolejowych 387
8. Emerytura bez względu na wiek 391
9. Emerytura wcześniejsza 393
10. Emerytura niepełna 399
11. Emerytura kapitałowa 401
11.1. Emerytura kapitałowa jako druga część emerytury bazowej 401
11.2. Okresowa emerytura kapitałowa 403
11.3. Dożywotnia emerytura kapitałowa 405
11.4. Wypłata gwarantowana 409
Część trzecia UBEZPIECZENIE RENTOWE 411
Rozdział XVIII Zakres działania ubezpieczenia rentowego 411
1. Przedmiot ochrony 411
2. Ochrona w razie wypadku w drodze do pracy lub z pracy 416
2.1. Kształtowanie się ochrony ubezpieczeniowej drogi do pracy lub z pracy 416
2.2. Pojęcie wypadku w drodze do pracy lub z pracy 419
2.2.5. Wypadek w drodze w czasie przerwy w pracy 433
Rozdział XIX Rodzaje ryzyka w ubezpieczeniu rentowym 440
1. Ryzyko niezdolności do pracy 440
1.1. Nazwa ryzyka 440
1.2. Konstrukcja ryzyka niezdolności do pracy 441
1.3. Treść ryzyka niezdolności do pracy 447
1.4. Tryb stwierdzania zajścia ryzyka 457
2. Niezdolność do samodzielnej egzystencji 464
3. Ryzyko utraty żywiciela 466
3.1. Założenia konstrukcyjne ryzyka 466
3.2. Ustawowa treść ryzyka 468
Rozdział XX Świadczenia z ubezpieczenia rentowego 473
1. Renta z tytułu niezdolności do pracy 473
1.1. Rodzaje rent 473
1.2. Warunki nabycia prawa do renty 474
1.3. Wymiar renty z tytułu niezdolności do pracy 478
1.4. Zamiana renty na emeryturę 482
1.5. Zbieg prawa do renty z zarobkiem 484
2. Renta szkoleniowa 486
3. Renta rodzinna 488
3.1. Wtórny charakter prawa do renty rodzinnej 488
3.2. Warunki nabycia prawa do renty rodzinnej 490
3.3. Wymiar renty rodzinnej 492
4. Zasiłek pogrzebowy 496
Rozdział XXI Renty przyznawane w szczególnym trybie 500
1. Świadczenia w drodze wyjątku 500
2. Emerytura lub renta na specjalnych warunkach 505
Część czwarta UBEZPIECZENIE CHOROBOWE 508
Rozdział XXII Ogólna charakterystyka ubezpieczenia chorobowego 508
Rozdział XXIII Ryzyko w ubezpieczeniu chorobowym 514
1. Niezdolność do pracy z powodu choroby 514
1.1. Choroba w znaczeniu biologicznym 514
1.2. Choroba w znaczeniu prawnym 514
1.3. Treść ryzyka niezdolności do pracy z powodu choroby 515
1.4. Stwierdzanie zajścia ryzyka niezdolności do pracy z powodu choroby 519
2. Sytuacje zrównane z niezdolnością do pracy z powodu choroby 519
3. Zmniejszona sprawność do pracy 523
4. Przerwa w pracy w związku z urodzeniem dziecka (urlop macierzyński) 523
5. Konieczność opieki nad dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny 525
Rozdział XXIV Świadczenia z ubezpieczenia chorobowego 530
1. Zasiłek chorobowy 530
2. Świadczenie rehabilitacyjne 533
3. Zasiłek wyrównawczy 535
4. Zasiłek macierzyński 537
5. Zasiłek opiekuńczy 541
Rozdział XXV Warunki nabycia prawa i wymiar świadczeń 545
1. Warunki nabycia prawa do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego 545
1.1. Zajście niezdolności do pracy w czasie trwania ubezpieczenia 545
1.2. Okres wyczekiwania 546
1.3. Brak prawa do wynagrodzenia lub innego świadczenia 548
2. Wymiar świadczeń chorobowych 548
2.1. Kryteria ustalania wysokości świadczeń chorobowych 548
2.2. Zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłku chorobowego 550
Rozdział XXVI Okres pobierania zasiłku chorobowego 557
1. Rola okresu zasiłkowego 557
2. Długość okresu zasiłkowego 558
3. Struktura okresu zasiłkowego 560
4. Zasady liczenia okresu zasiłkowego 564
Rozdział XXVII Pozbawienie prawa do zasiłku chorobowego 569
1. Utrata a brak prawa do zasiłku chorobowego 569
2. Okoliczności pozbawiające prawa do zasiłku chorobowego 572
2.1. Spowodowanie niezdolności do pracy w wyniku umyślnego przestępstwa lub wykroczenia 572
2.2. Spowodowanie niezdolności do pracy nadużyciem alkoholu 574
2.3. Wykonywanie pracy zarobkowej w czasie zwolnienia 578
2.4. Wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego w sposób niezgodny z celem 582
2.5. Sfałszowanie zaświadczenia lekarskiego 584
2.6. Niepodjęcie pracy zaproponowanej nosicielowi choroby zakaźnej 584
Rozdział XXVIII Prawo do zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia chorobowego 586
1. Kontynuacja niezdolności do pracy po ustaniu ubezpieczenia 586
2. Powstanie niezdolności do pracy po ustaniu ubezpieczenia 587
Rozdział XXIX Realizacja prawa do zasiłku chorobowego 590
1. Ujawnienie a doręczenie zaświadczenia lekarskiego 590
2. Termin doręczenia zaświadczenia lekarskiego 591
3. Postępowanie w sprawie wypłaty zasiłków 593
4. Wstrzymanie wypłaty zasiłku chorobowego 595
5. Nienależna wypłata zasiłku chorobowego 595
6. Przedawnienie roszczenia o zasiłek 597
Część piąta UBEZPIECZENIE WYPADKOWE 601
Rozdział XXX Założenia konstrukcyjne ubezpieczenia wypadkowego 601
1. Geneza i rola ubezpieczenia od wypadków przy pracy 601
2. Kształtowanie się ubezpieczenia od wypadków przy pracy w Polsce 605
3. Pojęcia prawne ubezpieczenia wypadkowego 611
4. Zakres ochrony udzielanej przez ubezpieczenie wypadkowe 617
5. Składka na ubezpieczenie wypadkowe 620
Rozdział XXXI Wypadek przy pracy jako pojęcie prawne 624
1. Miejsce pojęcia „wypadek przy pracy" w katalogu pojęć prawnych 624
2. Przedmiot definicji wypadku przy pracy 626
3. Powiązania między elementami definicji 632
Rozdział XXXII Elementy pojęcia wypadku przy pracy 635
1. Nagłe zdarzenie 635
2. Przyczyna zewnętrzna 638
2.1. Zewnętrzność przyczyny urazu lub śmierci a zewnętrzność przyczyny zdarzenia 638
2.2. Pojmowanie przyczyny zewnętrznej w orzecznictwie Sądu Najwyższego 640
3. Wykonywanie pracy 644
4. Skutek w postaci urazu lub śmierci 648
5. Powiązania między elementami pojęcia wypadku przy pracy 650
5.1. Charakter związku z pracą 650
5.2. Wyłączenie (zerwanie) związku z pracą 656
6. Stwierdzanie zajścia wypadku przy pracy 660
6.1. Ustalanie okoliczności i przyczyn zajścia wypadku przy pracy 660
6.2. Ustalanie zajścia wypadku przy wykonywaniu innej ubezpieczonej czynności 664
Rozdział XXXIII Inne kwalifikacje prawne szkód na osobie doznanych w związku z pracą 666
1. Choroba zawodowa 666
1.1. Choroba zawodowa jako pojęcie prawne 666
1.2. Wykaz chorób zawodowych 669
1.3. Stwierdzanie choroby zawodowej 671
2. Wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy 675
Rozdział XXXIV Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego 680
1. Zasady udzielania świadczeń wypadkowych 680
2. Okoliczności wyłączające prawo do świadczeń 687
2.1. Wina umyślna lub rażące niedbalstwo poszkodowanego 687
2.2. Stan nietrzeźwości lub odurzenia poszkodowanego 691
3. Zakres świadczeń 693
4. Świadczenia z tytułu skutków wypadku przy pracy w zakresie zdolności do zarobkowania 695
4.1. Zasiłek chorobowy 695
4.2. Świadczenie rehabilitacyjne 697
4.3. Zasiłek wyrównawczy 699
4.4. Renta z tytułu niezdolności do pracy 699
4.5. Renta szkoleniowa 703
4.6. Renta rodzinna 705
4.7. Dodatki do rent wypadkowych 707
5. Świadczenia odszkodowawcze z tytułu doznanego uszczerbku na zdrowiu lub śmierci 707
5.1. Odszkodowanie należne poszkodowanemu 707
5.2. Odszkodowanie należne rodzinie poszkodowanego 711
6. Świadczenia zdrowotne 715
Rozdział XXXV Realizacja prawa do świadczeń wypadkowych 718
1. Tryb przyznawania i wypłacania świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego 718
2. Zbieg prawa do rent wypadkowych z innymi świadczeniami 723
3. Zawieszenie prawa do rent wypadkowych 725
Spis tabel i schematów 728
Piktogramy używane w podręcznikach wskazują ważne 731