Dane szczegółowe książki

Spis treści
Rozdział pierwszy POJĘCIE ADMINISTRACJI 7
I. Wprowadzenie 7
II. Z rodowodu administracji publicznej 8

III. Pojęcie administracji 12
IV. Przesłanki rozwoju ingerencji administracji 17
Rozdziałdrugi PRAWO ADMINISTRACYJNE 26
I. Z rodowodu polskiej nauki prawa administracyjnego 26
1. Okres policystyki 26
2. Okres narodzin polskiej nauki prawa administracyjnego 28
3. Okres rozwoju nauki prawa administracyjnego 31
II. Pojęcie prawa administracyjnego 33
III. Budowa prawa administracyjnego. Wyróżnienie podstawowe 36
IV. Prawo administracyjne jako prawo publiczne 37
V Cechy realizacji norm prawa administracyjnego regulujących sytuacje podmiotów zewn. . 41
VI. Wewnętrzne prawo administracyjne 45
VII. W sprawie zakresu administracyjnego prawa gospodarczego 50
VIII. W sprawie pojęcia międzynarodowego prawa administracyjnego 53
Rozdział trzeci ŹRÓDŁA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO 56
I. Wprowadzenie 56
II. Cechy źródeł prawa administracyjnego 58
III. Badanie źródeł prawa administracyjnego 61
IV. Rodzaje źródeł prawa administracyjnego 61

1. Konstytucja 61
2. Ustawy 64
3. Umowy międzynarodowe jako źródła prawa administracyjnego 65
A. Stosunek prawa międzynarodowego do prawa wewnętrznego 65
B. Umowy międzynarodowe w systemie prawnym Rzeczypospolitej Polskiej 67
C. Prawo międzynarodowe według obowiązującej Konstytucji 67
D. Ustawowa regulacja zawierania, nabywania mocy obowiązującej i ogłaszania
umów międzynarodowych 68
E. Prawo międzynarodowe a prawo administracyjne 70
4. Prawo Unii Europejskiej 71
A. Kilka informacji o powstaniu i strukturze Wspólnot Europejskich 71
B. W kwestii obowiązywania prawa Wspólnot Europejskich 75
C. Układ Europejski 78
5. Akty prawne stanowione przez administrację naczelną 80
A. Rozporządzenia z mocą ustawy 80
B. Rozporządzenia 80
C. Zarządzenia 82
D. Uchwały 83
E. Regulaminy i statuty 83
6. Lokalne źródła prawa 84
A. Z teorii 84
B. Akty prawa miejscowego-zagadnienia podstawowe 87
(1) Akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego 89
(a) Akty prawa miejscowego stanowione przez organy gminy 89
(b) Akty prawa miejscowego stanowione przez organy powiatu 94
(c) Akty prawa miejscowego stanowione przez organy województwa 95
(2) Akty prawa miejscowego organów administracji rządowej w województwie . . 96
(a) Zagadnienia ogólne 96
(b) Akty prawa miejscowego stanowione przez wojewodę 97
535

str.

(c) Akty prawa miejscowego stanowione przez organy administracji
niezespolonej 98
C. Akty normatywne stanowione przez organy zakładów administracyjnych
(prawo zakładowe) 100
D. Akty normatywne stanowione przez organy samorządów specjalnych 103
V. O zgodności rozporządzeń (innych aktów) z ustawami 104
VI. Promulgacja źródeł prawa administracyjnego 108
VII. Przepisy przejściowe w prawie administracyjnym 113
VIII. Źródła niezorganizowane 116
1. Odesłania i normy pozaprawne stosowane przez administrację publiczną 116
2. Zwyczaj 122
3. Orzecznictwo sądowe 125
4. Doktryna 126
Rozdział czwarty ORGANIZACJA PRAWNA ADMINISTRACJI 130
I. Z problematyki badania struktur organizacyjnych 130
II. Podmioty administrujące 132
1. Pojęcie organu administracji publicznej 133
2. Pojęcie organu administrującego 136
3. Urzędy organów administracji publicznej 137
4. Pojęcie kompetencji 141
5. Odpowiedzialność za działania administracji 143
III. Administracja państwowa 146
1. Naczelne organy administracji rządowej (państwowej) 146
A. Prezydent jako naczelny organ administracji państwowej 148
B. Rada Ministrów 149
(1) Organy wewnętrzne i pomocnicze Rady Ministrów 153
C. Prezes Rady Ministrów 154
(1) Kancelaria Prezesa Rady Ministrów 155
D. Ministrowie 156
2. Centralne organy administracji państwowej 158
3. Administracja rządowa w województwie 162
A. Wojewodowie 162
B. Wojewódzka administracja zespolona 164
4. Terenowe organy rządowej administracji niezespecjalnej 165
5. Organy przedsiębiorstw jako podmioty administrujące 168
6. Zakłady administracyjne 168
7. Organizacje społeczne wykonujące funkcje administracji publicznej 172
A. Przykład stowarzyszeń 174
B. Przykład fundacji 178
C. Organizacje pożytku publicznego 180
8. Podmioty prywatne wykonujące funkcje administracji publicznej 183
IV. Samorząd terytorialny 184
1. Teorie samorządu terytorialnego 184
2. Samorząd terytorialny w polskiej nauce prawa administracyjnego 185
3. Modele samorządu terytorialnego 189
4. Z historii samorządu terytorialnego w Polsce 191
5. Ustrój samorządu terytorialnego 195
A. Gmina 196
(1) Pojęcie gminy 196
(2) Zadania gminy 200
(3) Władze gminy 203

(a) Referendum gminne 203
(b) Rada gminy 205
(c) Wójt (burmistrz, prezydent miasta) 206
(d) Organy w pomocniczych jednostkach podziału gminy 207
536

(e) Wnioski 208
B. Powiat 210
(1) Pojęcie powiatu 210
(2) Zadania powiatu 211
(3) Władze powiatu 212

(a) Referendum powiatowe 212
(b) Rada powiatu 213
(c) Zarząd powiatu 214
(d) Starosta 215
(e) Administracja zespolona 216
C. Województwo 216
(1) Pojęcie województwa 216
(2) Zadania województwa 217
(3) Władze samorządu województwa 218

(a) Referendum wojewódzkie 219
(b) Sejmik województwa 219
(c) Zarząd województwa 221
(d) Marszalek województwa 222
(e) Administracja zespolona 223
D. Samorządowe kolegium odwoławcze 223
E. Swoiste formy współdziałania międzykomunalnego związane
z wykonywaniem zadań publicznych 224
(1) Wprowadzenie 224
(2) Formy współdziałania między lokalnymi jednostkami samorządu terytorialnego 225

(a) Formy współdziałania przewidziane w ustawie o samorządzie gminnym . . 225
(b) Formy współdziałania przewidziane w ustawie o samorządzie powiatowym 228
(3) Formy współdziałania z udziałem województwa 229
V. Stosunki ustrojowo-prawne między podmiotami administrującymi 230
1. Centralizacja 230
2. Decentralizacja 236
3. Nadzór prawny 239
A. Nadzór w systemie organów administracji 239
B. Nadzór nad działalnością gminną, działalnością powiatu oraz działalnością
samorządu wojewódzwa 240
(1) Samodzielność prawnajednostek samorządu terytorialnego 240
(2) Swoistość nadzoru nad działalnością samorządu terytorialnego 242
(3) Kryterium nadzoru 243
(4) Organy nadzoru 245
(5) Kontrola w nadzorze nad działalnością samorządu terytorialnego 245
(6) Środki nadzoru 248
(7) Ochrona prawna przed nielegalną ingerencją nadzorczą 254
VI. Resortowa struktura administracji 256
VII. Terytorialna struktura administracji 258
VIII. Pracownicy administracji 263
1. Pojęcie służby publicznej 263
2. Historia polskiego prawa urzędniczego 265
3. Pracownicy administracji rządowej 270
A. Pracownicy urzędów państwowych nie będący urzędnikami służby cywilnej .... 270
B. Urzędnicy służby cywilnej 274
4. Pracownicy samorządowi 279
Rozdziatpiąty MAJĄTEK PUBLICZNY 288
I. Idea własności a majątek publiczny 288
II. Klasyfikacja majątku publicznego 290
III. Zasoby, przysparzanie i uszczuplanie majątku publicznego 294
IV Prawny reżim korzystania 294
537

V. Regulacja prawna gospodarowania mieniem publicznym 295
1. Pojęcie i rodzaje mienia publicznego 295
2. Podmioty zarządzające mieniem publicznym 296
A. Skarb Państwa i jego organy 296
B. Gmina, powiat, województwo jako podmioty mienia publicznego 298
(1) Sposoby nabycia mienia 298
(2) Zasady gospodarowania 300

3. Formy organizacji majątku publicznego wykorzystywanego w działalności gospodarczej 303
4. Komercjalizacja i prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych 305
A. Prywatyzacja pośrednia 305
B. Prywatyzacja bezpośrednia 308
(1) Sprzedaż przedsiębiorstwa 308
(2) Wniesienie przedsiębiorstwa do spółki 309
(3) Oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania 310
5. Przykład reglamentacji w zakresie gospodarowania majątkiem publicznym.
Zamówienia publiczne 311
A. Podstawowe zasady postępowania o udzielenie zamówienia publicznego 312
B. Tryby udzielania zamówień publicznych 313
VI. Uwagi ogólne 315
Rozdział szósty PRAWNE FORMY DZIAŁANIA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ . . 317
I. Wprowadzenie 317
1. Refleksje ogólne 317
2. Pojęcie form działania administracji publicznej 318
3. Klasyfikacja form działania administracji publicznej 320
II. Akty administracyjne 320
III. Wadliwe akty administracyjne 328
IV. Formy aktów administracyjnych w polskim ustawodawstwie. Definicje i przykłady . . . 332

1. Decyzja 332
2. Decyzje o szczególnej nazwie 334
A. Zezwolenie 334
B. Koncesja 335
C. Licencja 336
V. Akty normatywne administracji 337
VI. Formy działań faktycznych 342
1. Formy działań faktycznych w stosowaniu prawa 345
2. Inne formy działań faktycznych 348
VII. Umowy 354
1. Umowy cywilnoprawne 355
2. Umowy publicznoprawne 356
Rodział siódmy SFERY INGERENCJI ADMINISTRACJI 360
I. Policja administracyjna 360
II. Reglamentacja 362
III. Świadczenia materialne 364
IV. Świadczenia niematerialne 365
V. Zakaz ingerencji administracji 365
Rozdział ósmy STOSUNKI ADMINISTRACYJNOPRAWNE I SYTUACJE
ADMINISTRACYJNOPRAWNE 367
I. Pojęcie stosunku administracyjnoprawnego 367
II. Pojęcie sytuacji administracyjnoprawnej 369
III. Rodzaje stosunków administracyjnoprawnych 373
IV. Rodzaje sytuacji administracyjnoprawnych 375
V. Sposoby powstawania sytuacji administracyjnoprawnych i nawiązywania stosunków administracyjnoprawnych 379
538

Rozdział dziewiąty KONTROLA PRAWNA ADMINISTRACJI 381
I. Pojęcie i zasięg kontroli 381
II. Podziały kontroli 386
III. Prawny system kontroli 388
1. Kontrola parlamentarna 390
A. Kontrola sejmowa 390
B. Kontrola senacka 392
2. Kontrola państwowa (NIK) 393
3. Kontrola sądowa 398
A. Kontrola dokonywana przez sąd administracyjny 399
(1) Aktualna kontrola dokonywana przez Naczelny Sąd Administracyjny 399
(2) Kontrola dokonywana przez sąd administracyjny od 1 stycznia 2004 roku . . . 408
B. Kontrola bezpośrednia decyzji administracyjnych sprawowana przez inne sądy . . 408
(1) Bezpośrednia kontrola dokonywana przez sąd cywilny 408
(2) Bezpośrednia kontrola dokonywana przez sąd ubezpieczeń społecznych . . . . 411
(3) Bezpośrednia kontrola dokonywana przez sąd karny 412
(4) Bezpośrednia kontrola decyzji przez sąd antymonopolowy 412
C. Kontrola pośrednia 413
D. Sądowa kontrola aktów normatywnych administracji 414
E. Sądowa kontrola umownej działalności administracji 419
4. Kontrola prokuratorska 420
5. Kontrola społeczna 422
6. Kontrola resortowa 425
7. Kontrola międzyresortowa 428
8. Kontrola dokonywana przez Rzecznika Praw Obywatelskich 437
Rozdział dziesiąty PODSTAWY ODPOWIEDZIALNOŚCI ODSZKODOWAWCZEJ
ZA DZIAŁANIA ADMINISTRACJI 441
I. Wprowadzenie 442
II. Podmiotowy zakres odpowiedzialności 444
1. Podmioty odpowiedzialności 444
A. Skarb Państwa 444
B. Jednostka samorządu terytorialnego 444
C. Solidarna odpowiedzialność Skarbu Państwa i jednostki samorządu
terytorialnego 446
2. Osoby, za które ponosi się odpowiedzialność 446
A. Funkcjonariusze państwowi 446
B. Funkcjonariusze samorządu terytorialnego 447
3. Przedmiotowy zakres odpowiedzialności 448
A. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu powierzonej
czynności 448
B. Odpowiedzialność za wadliwe decyzje administracyjne 449
C. Odpowiedzialność za decyzje administracyjne legalne 451
D. Odpowiedzialność za niewykonanie orzeczenia sądu administracyjnego 451
E. Odpowiedzialność za akty prawa miejscowego 452
F. Odpowiedzialność za bezczynność administracji 452
Rozdział jedenasty PRAWO ADMINISTRACYJNE NORMUJĄCE SYTUACJE
PRAWNE OBYWATELA 454
I. Uprawnienie a obowiązek 454
II. Rodzaje materialnoprawnych sytuacji obywatela wyznaczonych przez prawo administracyjne 456

1. Wprowadzenie 456
2. Obywatel jako podmiot praw i obowiązków osobowych 457
A. Sytuacja prawna obywatela w zakresie stanu cywilnego 457
B. Sytuacja obywatela w zakresie obowiązku meldunkowego 458
539

C. Obywatel jako podmiot obowiązku posiadania dokumentu tożsamości 458
D. Obywatelskie prawo do otrzymania paszportu 460
E. Imię i nazwisko obywatela 461
3. Obywatel jako podmiot praw i obowiązków politycznych 462
A. Obywatel jako podmiot żądający informacji 462
B. Udział obywatela w referendum 463
C. Konstytucyjne prawo zrzeszania się 464
D. Wolność wyrażania poglądów i rozpowszechniania informacji 465
E. Prawo do uczestniczenia i organizowania zgromadzeń 465
F. Powszechny obowiązek obrony ojczyzny określony przez Konstytucję 466
4. Obywatel jako podmiot praw i obowiązków społecznych 467
A. Obywatel a obowiązek odbycia rocznego przygotowania przedszkolnego,
obowiązek szkolny oraz obowiązek nauki 467
B. Prawo do uzyskania pomocy społecznej i pomocy socjalnej 470
C. Obywatel a prawo o zbiórkach publicznych 472
D. Obywatel a odznaczenia 473
5. Obywatel jako właściciel 474
A. Obywatel jako właściciel nieruchomości (gruntowej) 474
B. Obywatel jako właściciel ruchomości 480
(1) Obywatel jako właściciel zabytku ruchomego 480
(2) Obywatel jako podmiot świadczeń rzeczowych 481
(3) Przykład sytuacji szczególnej regulowanej prawem celnym 482
6. Obywatel jako przedsiębiorca 483
A. Obywatel jako podmiot prowadzący działalność gospodarczą 483
(1) Podstawy prawne i zasady prowadzenia działalności gospodarczej 483
(2) Ograniczenia w podejmowaniu i prowadzeniu działalności gospodarczej .... 485
(3) Ustawa z 19 listopada 1999 r. Prawo działalności gospodarczej 487
(4) Formy współdziałania przy podejmowaniu (prowadzeniu)
działalności gospodarczej 489
(5) Szczególne formy prowadzenia działalności gospodarczej 491
(6) Podejmowanie działalności gospodarczej 492
(7) Prowadzenie działalności gospodarczej 494
B. Działalność gospodarcza obywatela wobec prawa ochrony środowiska 497
7. Obywatel w sytuacjach innych, tj. nie mieszczących się w dotychczasowej
systematyzacji (obywatel jako mieszkaniec) 500
A. Wprowadzenie 500
B. Obywatel jako podmiot świadczeń osobistych 500
C. Obywatel jako użytkownik drogi publicznej 501
D. Obywatel jako poszkodowany skutkami zanieczyszczenia środowiska 503
8. Obywatel w sytuacjach reżimów specjalnych 504
A. Obywatel w sytuacji ustanowionego obszaru specjalnego 504
B. Obywatel w sytuacji stanu klęski żywiołowej 506
C. Obywatel w stanie poważnej awarii 507
D. Obywatel w sytuacji stanu zagrożenia powodziowego 509
E. Obywatel w sytuacji stanu wojny 509
F. Obywatel w sytuacji stanu wojennego 510
G. Obywatel w sytuacji stanu wyjątkowego 513
III. Uwagi ogólne o zabezpieczeniu procesowym sytuacji prawnych obywatela 514
Rozdział dwunasty PUBLICZNE PRAWA PODMIOTOWE 520
Rozdział trzynasty ADMINISTRACYJNOPRAWNA SYTUACJA CUDZOZIEMCA