Dane szczegółowe książki
Psychoterapia : podręcznik akademicki. [6], Szkoły i metody / Grzesiuk, Lidia (1942-); Suszek, Hubert
Tytuł
Psychoterapia : podręcznik akademicki. [6], Szkoły i metody
Wydawnictwo
Warszawa: Eneteia Wydawnictwo Psychologii i Kultury, 2011
ISBN
978-83-61538-16-5
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Wprowadzenie (Lidia Grzesiuk) 17
Część pierwsza
Szkoły psychoterapii
Rozdział 1. Psychoanaliza brytyjska (Wojciech Hańbowski) 31
1.1. Wprowadzenie 31
1.2. Tło społeczno-kulturowe 33
1.3. Odkrycia Melanie Klein i kontrowersje z Anną Freud 34
1.4. Donald Winnicott i „Niezależni" 38
1.5. Obserwacja niemowląt 40
1.6. Psychoanaliza w służbie zdrowia 42
1.7. Podsumowanie 45
Rozdział 2. Psychoanaliza francuska (Lena Magnone) 47
2.1. Francuskie źródła psychoanalizy 47
2.2. Analiza psychologiczna Pierre'a Janeta 50
2.3. Recepcja freudyzmu we Francji w pierwszej połowie XX wieku 51
2.4. Psychoanaliza Jacques'a Lacana 53
2.4.1. Rozwój myśli Lacana i kluczowe pojęcia z jego słownika 53
2.4.2. Model psychoterapii Lacanowskiej 62
2.4.3. Jacques-Alain Miller i instytucjonalizacja psychoanalizy lacanowskiej 66
2.5. W cieniu Lacana: inne ważne postacie francuskiej psychoanalizy 69
2.5.1. Francoise Dolto 69
2.5.2. Frantz Fanon 70
2.5.3. Andre Green 73
2.6. Przeciwko psychoanalizie 74
Rozdział 3. Terapia jungowska i postjungowska (Zenon Waldemar Dudek) 77
3.1. Recepcja psychologii i terapii jungowskiej w Polsce 77
3.2. Metoda historyczno-kulturowa 81
3.3. Założenia psychoterapii 86
3.3.1. Myślenie konstruktywne i teleologiczne a redukcyjne i kauzalne 87
3.3.2. Nieświadomość indywidualna i zbiorowa 89
3.3.3. Integralność podejścia 90
3.3.4. Myślenie nieukierunkowane jako funkcja nieświadomości 91
3.3.5. Analiza redukcyjna i symboliczna w procesie psychoterapii 94
3.4. Ramy teoretyczne psychoterapii jungowskiej 96
3.4.1. Kompleksy psychiczne 97
3.4.2. Asymilacja projekcji i kompleksów 101
3.5. Typy psychiczne 103
3.5.1. Wymiar ekstrawersja-introwersja 104
3.5.2. Kontakt terapeutyczny a typ postawy psychicznej 107
3.5.3. Diagnoza typu psychicznego - kierunki świadomej orientacji ego 109
3.6. Archetypy, terapia i proces indywiduacji 112
3.6.1. Fazy procesu indywiduacji 113
3.6.2. Fazy procesu terapeutycznego 114
3.6.3. Kobiecość i męskość jako wymiar psychoterapii 115
3.6.4. Przełom połowy życia 115
3.6.5. Przeniesienie i przeciwprzeniesienie archetypowe w relacji terapeutycznej 117
3.7. Jung, psychoanaliza i psychologia postjungowska 118
3.7.1. Inspiracje jungowskie w psychoanalizie 119
3.7.2. Jungowska reorientacja w psychoanalizie 120
3.7.3. Psychologia postjungowska i inspiracje jungowskie 122
3.7.4. Epistemologiczny, aksjologiczny i heurystyczny wymiar analizy jungowskiej 123
Rozdział 4. Analityczna psychoterapia grupowa (Wiesława Łodej-Sobańska) 125
4.1. Początki analizy grupowej 125
4.2. Analiza grupowa na tle innych form analitycznej psychoterapii grupowej 126
4.3. Związki analizy grupowej z innymi nurtami w psychologii 128
4.4. Założenia analizy grupowej 130
4.4.1 Jednostka a grupa 130
4.4.2. Koncepcja zaburzeń 131
4.4.3. Proces psychoterapii 132
4.5. Podstawowe prawo dynamiki grupowej 136
4.6. Specyficzne czynniki terapeutyczne w analitycznej psychoterapii grupowej 137
4.6.1. Grupa jako wsparcie 137
4.6.2. Grupa jako miejsce socjalizacji 138
4.6.3. Grupa jako lustro 139
4.6.4. Grupa jako rezonator 140
4.6.5. Grupa jako przestrzeń treningu ego w działaniu 142
4.7. Rola terapeuty 142
4.8. Wskazania i przeciwskazania do leczenia w małej grupie analitycznej 146
Rozdział 5. Psychodynamiczna psychoterapia. Współczesne koncepcje (Andrzej Kokoszka) 149
5.1. Wprowadzenie 149
5.2. Definicje psychodynamicznej psychoterapii i psychiatrii 153
5.3. Charakterystyczne cechy podejścia psychodynamicznego w praktyce klinicznej 158
5.3.1. Teoria dwóch instynktów 159
5.3.2. Teoria relacji z obiektem 160
5.3.3. Psychologia self 161
5.3.4. Psychologia ego 161
5.4. Wskazania do stosowania psychodynamicznej psychoterapii 161
5.4.1. Postępowanie diagnostyczne według Ursano, Sonnenberga i Lazar 162
5.4.2. Psychodynamiczna diagnoza według PDM Task Force (2006) 164
5.5. Warunki psychoterapii psychodynamicznej 165
5.6. Przebieg psychodynamicznej psychoterapii wglądowej (ekspresyjnej) 166
5.7. Cechy psychodynamicznej psychoterapii wspierającej 170
5.8. Zakończenie terapii 171
5.9. Podsumowanie 171
Rozdział 6. Intensywna krótkoterminowa psychoterapia dynamiczna (Beata Załoga, Anna Zarzycka) 173
6.1. Wprowadzenie 173
6.2. Teoretyczne inspiracje ISTDP 174
6.3. Rozwój i ewolucja krótkoterminowej psychoterapii psychodynamicznej 177
6.4. Powstanie ISTDP 178
6.4.1. Główne założenia ISTDP 179
6.4.2. Mechanizm powstawania zaburzeń 182
6.4.3. Teoretyczne założenia dotyczące procesu osiągania poprawy w terapii 183
6.4.4. Kontrowersje wokół ISTDP 183
6.5. Technika pracy terapeutycznej 184
6.5.1. Zogniskowanie pracy terapeutycznej 184
6.5.2. Praca z lękiem 185
6.5.3. Praca z mechanizmami obronnymi 186
6.5.4. Trójkąt konfliktu i osoby 186
6.5.5. Budowanie i rozwijanie zdolności adaptacyjnej ego 187
6.5.6. Przymierze terapeutyczne i opór 188
6.5.7. Centralna sekwencja dynamiczna 189
6.6. Organizacja terapii 192
6.7. Badania nad skutecznością ISTDP 193
Rozdział 7. Psychoterapia poznawczo-behawioralna (Agnieszka Popiel, Ewa Praglowska) 195
7.1. Pojęcia podstawowe i rozwój nurtu 195
7.1.1. Pierwsza fala terapii poznawczo-behawioralnej 196
7.1.2. Druga fala terapii poznawczo-behawioralnej 197
7.1.3. Trzecia fala terapii poznawczo-behawioralnej 198
7.2. Skuteczność psychoterapii poznawczo-behawioralnej 201
7.2.1. Znaczenie danych naukowych dla praktyki klinicznej 202
7.2.2. Zalecenia i algorytmy wobec postępowania terapeutycznego na podstawie danych naukowych 203
7.2.3. Kontrowersje wokół badań nad skutecznością psychoterapii 203
7.3. Organizacja terapii poznawczo-behawioralnej na świecie i w Polsce 209
Rozdział 8. Terapia metaloznawcza (Małgorzata Dragan) 211
8.1. Główne założenia teoretyczne 211
8.1.1. Metapoznanie, treści metapoznawcze 212
8.1.2. Model samoregulującej funkcji wykonawczej 214
8.1.3. Syndrom poznawczo- uwagowy 216
8.2. Metapoznawcze modele zaburzeń lękowych 217
8.2.1. Zamartwianie się i zaburzenie lęku uogólnionego 218
8.2.2. Zaburzenia potraumatyczne 220
8.3. Główne założenia i metody terapii metapoznawczej 222
Rozdział 9. Psychoterapie oparte na doświadczaniu (Krzysztof Krawczyk, Agnieszka Dębniak) 227
9.1. Psychoterapia autorstwa Alvina Mahrera oparta na doświadczaniu 228
9.1.1. Założenia terapii 229
9.1.2. Cele terapii 230
9.1.3. Specyficzna rola terapeuty 230
9.1.4. Cztery etapy sesji terapeutycznej 232
9.1.5. Ocena podejścia 236
9.2. Zorientowana na fokusowanie doświadczania terapia autorstwa Eugene'a Gendlina 236
9.2.1. Źródła i rozwój koncepcji 237
9.2.2. Koncepcja teoretyczna 239
9.2.3. Proces psychoterapii 240
9.2.4. Metoda fokusowania doświadczania 242
9.3. Terapia skoncentrowana na emocjach 244
9.3.1. Podstawy teoretyczne 244
9.3.2. Przebieg procesu psychoterapeutycznego 248
9.3.3. Badania empiryczne 250
9.4. Podsumowanie 251
Rozdział 10. Terapie postmodernistyczne (Szymon Chrząstowski, Bogdan de Barbaro) 253
10.1. Główne idee terapii postmodernistycznej 253
10.2. Cechy psychoterapii postmodernistycznej 254
10.2.1. Pluralizm 254
10.2.2. Znaczenie teorii 255
10.2.3. Znaczenie języka i konstrukcjonizm społeczny 256
10.2.4. Rola terapeuty 257
10.2.5. Pragmatyzm i kontekstualizm 258
10.3. Szkoły psychoterapii inspirowane postmodernizmem 259
10.3.1. Harlene Anderson i podejście oparte na współpracy językowej 259
10.3.2. Koncepcja zespołu odzwierciedlającego 261
10.3.3. Terapia narracyjna 266
10.3.4. Krótkoterminowa terapia nastawiona na rozwiązanie 272
10.4. Możliwe kierunki rozwoju podejścia postmodernistycznego w psychoterapii 276
10.4.1. Język relacyjny Johnelli Bird 276
10.4.2. Narracyjna terapia więzi 277
10.4.3. Doceniające dowiadywanie się 278
10.4.4. Teoria skoordynowanego zarządzania znaczeniami 279
10.4.5. Refleksje końcowe 280
Rozdział 11. Terapia Ericksonowska (Krzysztof Klajs, Lucyna Lipman) 283
11.1. Sylwetka M.H. Ericksona 283
11.2. Podstawowe założenia terapii Ericksonowskiej 285
11.2.1. Kierowanie uwagi ku przyszłości 285
11.2.2. Kreatywna rola nieświadomości 286
11.2.3. Ogniskowanie uwagi na celu 287
11.2.4. Poszukiwanie zasobów pacjenta 288
11.2.5. Rola systemu w kreowaniu zmiany 289
11.3. Diagnoza w terapii Ericksonowskiej 290
11.3.1. Uwagi wstępne 290
11.3.2. Kategorie diagnostyczne 290
11.3.3. Zjawiska transowe 291
11.3.4. Refleksja systemowa 291
11.3.5. Diagnoza zasobów 292
11.4. Fazy procesu terapii Ericksonowskiej 292
11.4.1. Etap dostrojenia 292
11.4.2. Etap prowadzenia 293
11.5. Podstawowe strategie pracy 294
11.5.1. Strategia a warunki kontraktu w procesie psychoterapii 294
11.5.2. Strategia a techniki terapeutyczne 295
11.6. Zagadnienia etyczne w stosowaniu hipnozy 297
Rozdział 12. Neurolingwistyczna psychoterapia (Mirosława Huflejt-Łukasik, Benedykt Peczko) 299
12.1. Geneza i charakter psychoterapii 299
12.2. Inspiracje teoretyczne NLPt 301
12.3. Założenia a sposób pracy w NLPt 306
12.4. Rozumienie zdrowia i zaburzenia psychicznego 308
12.4.1. Zdrowie psychiczne 308
12.4.2. Kategorie zaburzeń psychicznych w ujęciu NLPt 309
12.5. Specyfika relacji pacjent-psychoterapeuta 310
12.6. Stosunek NLPt do zjawisk w psychoterapii 312
12.6.1. Przeniesienie 312
12.6.2. Obiekcje 312
12.7. Mechanizm zmiany i metody NLPt 315
12.7.1. Określenie mechanizmu zmiany 315
12.7.2. Rola psychoterapeuty 315
12.7.3. Procesy w terapii 316
12.7.4. Techniki NLPt 319
12.7.5. Zamykanie sesji i procesu terapeutycznego 321
12.8. Podsumowanie 322
Rozdział 13. Psychoterapia zorientowana na proces (Tomasz Teodorczyk, Bogna Szymkiewicz) 325
13.1. Podstawowe założenia 325
13.1.1. Cele terapeutyczne 325
13.1.2. Proces 326
13.1.3. Sygnały, informacje, komunikacja między postaciami ze snu 327
13.1.4. Próg 328
13.1.5. Podstawowe metody pracy z polaryzacją: proces pierwotny - proces wtórny 330
13.2. Problematyka świadomości w psychologii zorientowanej na proces 332
13.2.1. Pojęcie świadomości 332
13.2.2. Poziomy świadomości 333
13.2.3. Od „śniącego ciała" do „umysłu procesowego" 334
13.2.4. Przejrzysta świadomość 335
13.2.5. Poziom poczuć w praktyce 335
13.3. Obszary pracy z procesem i specyficzne techniki z nimi związane 336
13.3.1. Praca ze snami 337
13.3.2. Praca z symptomem 337
13.3.3. Praca z relacjami międzyludzkimi 337
13.3.4. Praca z odmiennymi i ekstremalnymi stanami świadomości 338
13.3.5. Praca z grupami oraz ze światem 339
13.3.6. Metaumiejętności 340
13.3.7. Inne zastosowania pracy z procesem 341
13.4. Zakończenie 342
Rozdział 14. Pozytywna psychoterapia (Ewa Trzebińska) 343
14.1. Wprowadzenie 343
14.2. Cele pozytywnej psychoterapii 344
14.3. Zachowane zasoby 348
14.4. Techniki i metody pozytywnej psychoterapii 351
14.5. Ocena pozytywnej psychoterapii 362
Rozdział 15. Psychoterapia Mority - Morita Ryōhō (Maria Siwiak-Kobayashi) 365
15.1. Wprowadzenie 365
15.2. Kulturowe uwarunkowania Shinkeishitsu 366
15.3. Teoria nerwicy autorstwa Mority 367
15.4. Terapia 369
15.4.1. Proces terapii 370
15.4.2. Przebieg leczenia 372
Część druga
Metody psychoterapii
Rozdział 16. Kompleksowa analiza marzeń sennych (Zenon Waldemar Dudek) 377
16.1. Sny jako przedmiot badań 377
16.1.1. Odrodzenie zainteresowania analizą marzeń sennych 378
16.1.2. Sen jako fizjologiczna psychoza 380
16.1.3. Psychofizjologia snu i sen REM 382
16.1.4. Psychopatologia a marzenia senne 384
16.2. Integracja wiedzy o marzeniach sennych 385
16.2.1. Epidauros i kozetka Freuda 386
16.2.2. Teoretyczne spektrum podejść w interpretacji snów 387
16.3. Metody praktycznej pracy ze snami 391
16.3.1. Sny w relacji terapeutycznej 391
16.3.2. Sny inicjalne 392
16.4. Próby integracji analizy marzeń sennych 396
16.4.1. Praca ze snem według terapii Gestalt 397
16.4.2. Poznawczo-doświadczeniowy model analizy snów 398
16.4.3. Inne kompleksowe metody pracy ze snem 400
16.5. Podsumowanie 406
Rozdział 17. Wykorzystanie snów w pracy terapeutycznej z grupami (Jerzy Pawlik, Rafal Radzio) 409
17.1. Wprowadzenie 409
17.2. Mechanizmy marzenia sennego 411
17.3. Założenia dotyczące wykorzystania snów w pracy terapeutycznej z grupami 417
17.3.1. Sen jako przestrzeń interpersonalna - komu sen jest opowiadany 417
17.3.2. Sny jako prośba o pomieszczenie 419
17.3.3. Sen jako przestrzeń projekcyjnej identyfikacji 420
17.4. Wykorzystanie snów w długoterminowej psychoterapii prowadzonej w małych analitycznych grupach 422
17.4.1. Sny jako wskaźnik oporu w psychoterapii 423
17.4.2. Sen jako wskaźnik zmian zachodzących w pacjencie 425
17.4.3. Sny jako wskaźnik związków i relacji przeniesieniowych zachodzących w grupie 427
17.4.4. Sen jako wskaźnik wspólnego problemu grupy 429
17.5. Praca z półsnem - wizualizacja i relaksacja w praktyce terapeutycznej 431
17.6. Podsumowanie 433
Rozdział 18. Metody psychoterapii w podejściu narracyjnym i dialogowym (Elżbieta Chmielnicka-Kuter) 435
18.1. Wprowadzenie 435
18.2. Autonarracja i jej funkcja terapeutyczna 438
18.3. Teoria dialogowa - związki z autonarracja i aplikacje terapeutyczne 444
18.4. Sposoby pracy nad integracją osobowości w podejściu narracyjnym i dialogowym 453
18.4.1. Integracja w podejściu narracyjnym 453
18.4.2. Integracja w podejściu dialogowym 456
18.4.3. Różnice i podobieństwa w narracyjnym i dialogowym podejściu do integracji 458
18.5. Niektóre podobieństwa i różnice między koncepcjami narracyjnymi, dialogowymi i koncepcjami subosobowości 460
Rozdział 19. Psychoterapeutyczna praca z subosobowościami (Ewa Trzebińska) 469
19.1. Polipsychizm 469
19.2. Subosobowości a zdrowie psychiczne 474
19.3. Psychoterapia subosobowości 477
19.4. Wybrane metody psychoterapii subosobowości 485
19.5. Ocena psychoterapeutycznej pracy z subosobowościami 491
Rozdział 20. Hipnoza 497
20.1. Współczesny stan wiedzy o hipnozie (Jerzy Aleksandrowicz) 497
20.1.1. Sugestie i hipnoza w medycynie 497
20.1.2. Trochę historii 502
20.1.3. Hipnoza a sen 503
20.1.4. Teorie wyjaśniające zjawisko hipnozy 504
20.1.5. Sugestia i jej efekty 508
20.1.6. Podatność na hipnozę i na sugestie („sugestywność") 510
20.2. Hipnoza Ericksonowska (Krzysztof Klajs) 513
20.2.1. Wprowadzenie 513
20.2.2. Etapy hipnozy 514
20.2.3. Zastosowania kliniczne 520
Rozdział 21. Wykorzystanie metafory w psychoterapii Ericksonowskiej (Katarzyna Szymańska, Katarzyna Zaborska) 523
21.1. Natura metafory 523
21.2. Metafora w terapii Ericksonowskiej 524
21.2.1. Metafora jako sposób pracy z procesami nieświadomości 524
21.2.2. Spożytkowanie metafory w realizacji strategii Ericksonowskich 526
21.3. Funkcje metafory jako narzędzia terapeutycznego 529
21.3.1. Odzwierciedlanie - obrazowanie problemu i budowanie wglądu pacjenta 529
21.3.2. Wzbudzanie procesu poszukiwania własnych rozwiązań 530
21.3.3. Motywowanie do terapii 530
21.3.4. Wewnętrzna integracja i wzmacnianie tożsamości 531
21.3.5. Budowanie umiejętności i siły ego 531
21.3.6. Wzbudzanie i modyfikowanie emocji 531
21.3.7. Desensytyzacja, przewarunkowanie reakcji 532
21.3.8. Magazynowanie 532
21.3.9. Przekaźnik tradycji i łącznik między kulturami 532
21.4. Zasady kreowania i przekazu metafory 533
21.4.1. Dostrojenie i prowadzenie 533
21.4.2. Zindywidualizowanie przekazu 533
21.4.3. Wykorzystanie hipnozy 534
21.5. Rodzaje metafor 534
21.5.1. Przypowieści, anegdoty, metafory „wbudowane" 534
21.5.2. Bajki ludowe, mity, baśnie 535
21.5.3. Wytwory artystyczne 536
21.5.4. Działania symboliczne 536
21.5.5. Metaforyczne zadania domowe 537
21.6. Podsumowanie 538
Rozdział 22. Trening relaksacji stosowanej (według Larsa-Görana Östa) (Maria Siwiak-Kobayashi) 539
22.1. Wprowadzenie 539
22.2. Przebieg terapii 540
22.2.1. Pierwsza faza: uczenie się progresywnej relaksacji mięśniowej (15-20 min) 541
22.2.2. Druga faza: wyłącznie odprężanie (5-7 min) 542
22.2.3. Trzecia faza: relaksacja kontrolowana przez uczucie odprężenia (2-3 min) 543
22.2.4. Czwarta faza: relaksacja zróżnicowana (differential) (60-90 s) 544
22.2.5. Piąta faza: relaksacja natychmiastowa (20-30 s) 544
22.2.6. Faza docelowa: trening relaksacji stosowanej 545
22.2.7. Ćwiczenia podtrzymujące 545
Rozdział 23. Psychoterapia tańcem i ruchem (Zuzanna Pędzich) 547
23.1. Wprowadzenie 547
23.2. Historia DMT. Różnice między DMT a choreoterapią 549
23.3. Przesłanki do zastosowania DMT 551
23.4. Założenia teoretyczne DMT 553
23.5. Relacja terapeutyczna w DMT 554
23.6. Przebieg terapii 556
23.7. Czynniki leczące 557
23.7.1. Synchronia 557
23.7.2. Ekspresja 557
23.7.3. Rytm 558
23.7.4. Witalizacja 558
23.7.5. Integracja 558
23.7.6. Spójność 558
23.7.7. Wgląd 559
23.7.8. Uczenie się nowych zachowań 559
23.7.9. Symbolika 559
23.8. Podsumowanie 560
Rozdział 24. Interwencja psychoterapeutyczna z udziałem psów (Maciej Trojan) 561
24.1. Wprowadzenie 561
24.2. Definicja interwencji terapeutycznej z udziałem zwierzęcia 561
24.3. Co nowego i szczególnego zwierzę wnosi do procesu psychoterapii? 562
24.4. Wybór zwierzęcia towarzyszącego w terapii - specyfika psa domowego 566
24.5. Selekcja psów pod kątem zadań terapeutycznych 567
24.6. Cele psychoterapii z udziałem psów 573
Bibliografia 575
Słownik ważniejszych terminów 619
Indeks nazwisk 649
Indeks rzeczowy 667
Informacje o Redaktorach i Autorach 709
Część pierwsza
Szkoły psychoterapii
Rozdział 1. Psychoanaliza brytyjska (Wojciech Hańbowski) 31
1.1. Wprowadzenie 31
1.2. Tło społeczno-kulturowe 33
1.3. Odkrycia Melanie Klein i kontrowersje z Anną Freud 34
1.4. Donald Winnicott i „Niezależni" 38
1.5. Obserwacja niemowląt 40
1.6. Psychoanaliza w służbie zdrowia 42
1.7. Podsumowanie 45
Rozdział 2. Psychoanaliza francuska (Lena Magnone) 47
2.1. Francuskie źródła psychoanalizy 47
2.2. Analiza psychologiczna Pierre'a Janeta 50
2.3. Recepcja freudyzmu we Francji w pierwszej połowie XX wieku 51
2.4. Psychoanaliza Jacques'a Lacana 53
2.4.1. Rozwój myśli Lacana i kluczowe pojęcia z jego słownika 53
2.4.2. Model psychoterapii Lacanowskiej 62
2.4.3. Jacques-Alain Miller i instytucjonalizacja psychoanalizy lacanowskiej 66
2.5. W cieniu Lacana: inne ważne postacie francuskiej psychoanalizy 69
2.5.1. Francoise Dolto 69
2.5.2. Frantz Fanon 70
2.5.3. Andre Green 73
2.6. Przeciwko psychoanalizie 74
Rozdział 3. Terapia jungowska i postjungowska (Zenon Waldemar Dudek) 77
3.1. Recepcja psychologii i terapii jungowskiej w Polsce 77
3.2. Metoda historyczno-kulturowa 81
3.3. Założenia psychoterapii 86
3.3.1. Myślenie konstruktywne i teleologiczne a redukcyjne i kauzalne 87
3.3.2. Nieświadomość indywidualna i zbiorowa 89
3.3.3. Integralność podejścia 90
3.3.4. Myślenie nieukierunkowane jako funkcja nieświadomości 91
3.3.5. Analiza redukcyjna i symboliczna w procesie psychoterapii 94
3.4. Ramy teoretyczne psychoterapii jungowskiej 96
3.4.1. Kompleksy psychiczne 97
3.4.2. Asymilacja projekcji i kompleksów 101
3.5. Typy psychiczne 103
3.5.1. Wymiar ekstrawersja-introwersja 104
3.5.2. Kontakt terapeutyczny a typ postawy psychicznej 107
3.5.3. Diagnoza typu psychicznego - kierunki świadomej orientacji ego 109
3.6. Archetypy, terapia i proces indywiduacji 112
3.6.1. Fazy procesu indywiduacji 113
3.6.2. Fazy procesu terapeutycznego 114
3.6.3. Kobiecość i męskość jako wymiar psychoterapii 115
3.6.4. Przełom połowy życia 115
3.6.5. Przeniesienie i przeciwprzeniesienie archetypowe w relacji terapeutycznej 117
3.7. Jung, psychoanaliza i psychologia postjungowska 118
3.7.1. Inspiracje jungowskie w psychoanalizie 119
3.7.2. Jungowska reorientacja w psychoanalizie 120
3.7.3. Psychologia postjungowska i inspiracje jungowskie 122
3.7.4. Epistemologiczny, aksjologiczny i heurystyczny wymiar analizy jungowskiej 123
Rozdział 4. Analityczna psychoterapia grupowa (Wiesława Łodej-Sobańska) 125
4.1. Początki analizy grupowej 125
4.2. Analiza grupowa na tle innych form analitycznej psychoterapii grupowej 126
4.3. Związki analizy grupowej z innymi nurtami w psychologii 128
4.4. Założenia analizy grupowej 130
4.4.1 Jednostka a grupa 130
4.4.2. Koncepcja zaburzeń 131
4.4.3. Proces psychoterapii 132
4.5. Podstawowe prawo dynamiki grupowej 136
4.6. Specyficzne czynniki terapeutyczne w analitycznej psychoterapii grupowej 137
4.6.1. Grupa jako wsparcie 137
4.6.2. Grupa jako miejsce socjalizacji 138
4.6.3. Grupa jako lustro 139
4.6.4. Grupa jako rezonator 140
4.6.5. Grupa jako przestrzeń treningu ego w działaniu 142
4.7. Rola terapeuty 142
4.8. Wskazania i przeciwskazania do leczenia w małej grupie analitycznej 146
Rozdział 5. Psychodynamiczna psychoterapia. Współczesne koncepcje (Andrzej Kokoszka) 149
5.1. Wprowadzenie 149
5.2. Definicje psychodynamicznej psychoterapii i psychiatrii 153
5.3. Charakterystyczne cechy podejścia psychodynamicznego w praktyce klinicznej 158
5.3.1. Teoria dwóch instynktów 159
5.3.2. Teoria relacji z obiektem 160
5.3.3. Psychologia self 161
5.3.4. Psychologia ego 161
5.4. Wskazania do stosowania psychodynamicznej psychoterapii 161
5.4.1. Postępowanie diagnostyczne według Ursano, Sonnenberga i Lazar 162
5.4.2. Psychodynamiczna diagnoza według PDM Task Force (2006) 164
5.5. Warunki psychoterapii psychodynamicznej 165
5.6. Przebieg psychodynamicznej psychoterapii wglądowej (ekspresyjnej) 166
5.7. Cechy psychodynamicznej psychoterapii wspierającej 170
5.8. Zakończenie terapii 171
5.9. Podsumowanie 171
Rozdział 6. Intensywna krótkoterminowa psychoterapia dynamiczna (Beata Załoga, Anna Zarzycka) 173
6.1. Wprowadzenie 173
6.2. Teoretyczne inspiracje ISTDP 174
6.3. Rozwój i ewolucja krótkoterminowej psychoterapii psychodynamicznej 177
6.4. Powstanie ISTDP 178
6.4.1. Główne założenia ISTDP 179
6.4.2. Mechanizm powstawania zaburzeń 182
6.4.3. Teoretyczne założenia dotyczące procesu osiągania poprawy w terapii 183
6.4.4. Kontrowersje wokół ISTDP 183
6.5. Technika pracy terapeutycznej 184
6.5.1. Zogniskowanie pracy terapeutycznej 184
6.5.2. Praca z lękiem 185
6.5.3. Praca z mechanizmami obronnymi 186
6.5.4. Trójkąt konfliktu i osoby 186
6.5.5. Budowanie i rozwijanie zdolności adaptacyjnej ego 187
6.5.6. Przymierze terapeutyczne i opór 188
6.5.7. Centralna sekwencja dynamiczna 189
6.6. Organizacja terapii 192
6.7. Badania nad skutecznością ISTDP 193
Rozdział 7. Psychoterapia poznawczo-behawioralna (Agnieszka Popiel, Ewa Praglowska) 195
7.1. Pojęcia podstawowe i rozwój nurtu 195
7.1.1. Pierwsza fala terapii poznawczo-behawioralnej 196
7.1.2. Druga fala terapii poznawczo-behawioralnej 197
7.1.3. Trzecia fala terapii poznawczo-behawioralnej 198
7.2. Skuteczność psychoterapii poznawczo-behawioralnej 201
7.2.1. Znaczenie danych naukowych dla praktyki klinicznej 202
7.2.2. Zalecenia i algorytmy wobec postępowania terapeutycznego na podstawie danych naukowych 203
7.2.3. Kontrowersje wokół badań nad skutecznością psychoterapii 203
7.3. Organizacja terapii poznawczo-behawioralnej na świecie i w Polsce 209
Rozdział 8. Terapia metaloznawcza (Małgorzata Dragan) 211
8.1. Główne założenia teoretyczne 211
8.1.1. Metapoznanie, treści metapoznawcze 212
8.1.2. Model samoregulującej funkcji wykonawczej 214
8.1.3. Syndrom poznawczo- uwagowy 216
8.2. Metapoznawcze modele zaburzeń lękowych 217
8.2.1. Zamartwianie się i zaburzenie lęku uogólnionego 218
8.2.2. Zaburzenia potraumatyczne 220
8.3. Główne założenia i metody terapii metapoznawczej 222
Rozdział 9. Psychoterapie oparte na doświadczaniu (Krzysztof Krawczyk, Agnieszka Dębniak) 227
9.1. Psychoterapia autorstwa Alvina Mahrera oparta na doświadczaniu 228
9.1.1. Założenia terapii 229
9.1.2. Cele terapii 230
9.1.3. Specyficzna rola terapeuty 230
9.1.4. Cztery etapy sesji terapeutycznej 232
9.1.5. Ocena podejścia 236
9.2. Zorientowana na fokusowanie doświadczania terapia autorstwa Eugene'a Gendlina 236
9.2.1. Źródła i rozwój koncepcji 237
9.2.2. Koncepcja teoretyczna 239
9.2.3. Proces psychoterapii 240
9.2.4. Metoda fokusowania doświadczania 242
9.3. Terapia skoncentrowana na emocjach 244
9.3.1. Podstawy teoretyczne 244
9.3.2. Przebieg procesu psychoterapeutycznego 248
9.3.3. Badania empiryczne 250
9.4. Podsumowanie 251
Rozdział 10. Terapie postmodernistyczne (Szymon Chrząstowski, Bogdan de Barbaro) 253
10.1. Główne idee terapii postmodernistycznej 253
10.2. Cechy psychoterapii postmodernistycznej 254
10.2.1. Pluralizm 254
10.2.2. Znaczenie teorii 255
10.2.3. Znaczenie języka i konstrukcjonizm społeczny 256
10.2.4. Rola terapeuty 257
10.2.5. Pragmatyzm i kontekstualizm 258
10.3. Szkoły psychoterapii inspirowane postmodernizmem 259
10.3.1. Harlene Anderson i podejście oparte na współpracy językowej 259
10.3.2. Koncepcja zespołu odzwierciedlającego 261
10.3.3. Terapia narracyjna 266
10.3.4. Krótkoterminowa terapia nastawiona na rozwiązanie 272
10.4. Możliwe kierunki rozwoju podejścia postmodernistycznego w psychoterapii 276
10.4.1. Język relacyjny Johnelli Bird 276
10.4.2. Narracyjna terapia więzi 277
10.4.3. Doceniające dowiadywanie się 278
10.4.4. Teoria skoordynowanego zarządzania znaczeniami 279
10.4.5. Refleksje końcowe 280
Rozdział 11. Terapia Ericksonowska (Krzysztof Klajs, Lucyna Lipman) 283
11.1. Sylwetka M.H. Ericksona 283
11.2. Podstawowe założenia terapii Ericksonowskiej 285
11.2.1. Kierowanie uwagi ku przyszłości 285
11.2.2. Kreatywna rola nieświadomości 286
11.2.3. Ogniskowanie uwagi na celu 287
11.2.4. Poszukiwanie zasobów pacjenta 288
11.2.5. Rola systemu w kreowaniu zmiany 289
11.3. Diagnoza w terapii Ericksonowskiej 290
11.3.1. Uwagi wstępne 290
11.3.2. Kategorie diagnostyczne 290
11.3.3. Zjawiska transowe 291
11.3.4. Refleksja systemowa 291
11.3.5. Diagnoza zasobów 292
11.4. Fazy procesu terapii Ericksonowskiej 292
11.4.1. Etap dostrojenia 292
11.4.2. Etap prowadzenia 293
11.5. Podstawowe strategie pracy 294
11.5.1. Strategia a warunki kontraktu w procesie psychoterapii 294
11.5.2. Strategia a techniki terapeutyczne 295
11.6. Zagadnienia etyczne w stosowaniu hipnozy 297
Rozdział 12. Neurolingwistyczna psychoterapia (Mirosława Huflejt-Łukasik, Benedykt Peczko) 299
12.1. Geneza i charakter psychoterapii 299
12.2. Inspiracje teoretyczne NLPt 301
12.3. Założenia a sposób pracy w NLPt 306
12.4. Rozumienie zdrowia i zaburzenia psychicznego 308
12.4.1. Zdrowie psychiczne 308
12.4.2. Kategorie zaburzeń psychicznych w ujęciu NLPt 309
12.5. Specyfika relacji pacjent-psychoterapeuta 310
12.6. Stosunek NLPt do zjawisk w psychoterapii 312
12.6.1. Przeniesienie 312
12.6.2. Obiekcje 312
12.7. Mechanizm zmiany i metody NLPt 315
12.7.1. Określenie mechanizmu zmiany 315
12.7.2. Rola psychoterapeuty 315
12.7.3. Procesy w terapii 316
12.7.4. Techniki NLPt 319
12.7.5. Zamykanie sesji i procesu terapeutycznego 321
12.8. Podsumowanie 322
Rozdział 13. Psychoterapia zorientowana na proces (Tomasz Teodorczyk, Bogna Szymkiewicz) 325
13.1. Podstawowe założenia 325
13.1.1. Cele terapeutyczne 325
13.1.2. Proces 326
13.1.3. Sygnały, informacje, komunikacja między postaciami ze snu 327
13.1.4. Próg 328
13.1.5. Podstawowe metody pracy z polaryzacją: proces pierwotny - proces wtórny 330
13.2. Problematyka świadomości w psychologii zorientowanej na proces 332
13.2.1. Pojęcie świadomości 332
13.2.2. Poziomy świadomości 333
13.2.3. Od „śniącego ciała" do „umysłu procesowego" 334
13.2.4. Przejrzysta świadomość 335
13.2.5. Poziom poczuć w praktyce 335
13.3. Obszary pracy z procesem i specyficzne techniki z nimi związane 336
13.3.1. Praca ze snami 337
13.3.2. Praca z symptomem 337
13.3.3. Praca z relacjami międzyludzkimi 337
13.3.4. Praca z odmiennymi i ekstremalnymi stanami świadomości 338
13.3.5. Praca z grupami oraz ze światem 339
13.3.6. Metaumiejętności 340
13.3.7. Inne zastosowania pracy z procesem 341
13.4. Zakończenie 342
Rozdział 14. Pozytywna psychoterapia (Ewa Trzebińska) 343
14.1. Wprowadzenie 343
14.2. Cele pozytywnej psychoterapii 344
14.3. Zachowane zasoby 348
14.4. Techniki i metody pozytywnej psychoterapii 351
14.5. Ocena pozytywnej psychoterapii 362
Rozdział 15. Psychoterapia Mority - Morita Ryōhō (Maria Siwiak-Kobayashi) 365
15.1. Wprowadzenie 365
15.2. Kulturowe uwarunkowania Shinkeishitsu 366
15.3. Teoria nerwicy autorstwa Mority 367
15.4. Terapia 369
15.4.1. Proces terapii 370
15.4.2. Przebieg leczenia 372
Część druga
Metody psychoterapii
Rozdział 16. Kompleksowa analiza marzeń sennych (Zenon Waldemar Dudek) 377
16.1. Sny jako przedmiot badań 377
16.1.1. Odrodzenie zainteresowania analizą marzeń sennych 378
16.1.2. Sen jako fizjologiczna psychoza 380
16.1.3. Psychofizjologia snu i sen REM 382
16.1.4. Psychopatologia a marzenia senne 384
16.2. Integracja wiedzy o marzeniach sennych 385
16.2.1. Epidauros i kozetka Freuda 386
16.2.2. Teoretyczne spektrum podejść w interpretacji snów 387
16.3. Metody praktycznej pracy ze snami 391
16.3.1. Sny w relacji terapeutycznej 391
16.3.2. Sny inicjalne 392
16.4. Próby integracji analizy marzeń sennych 396
16.4.1. Praca ze snem według terapii Gestalt 397
16.4.2. Poznawczo-doświadczeniowy model analizy snów 398
16.4.3. Inne kompleksowe metody pracy ze snem 400
16.5. Podsumowanie 406
Rozdział 17. Wykorzystanie snów w pracy terapeutycznej z grupami (Jerzy Pawlik, Rafal Radzio) 409
17.1. Wprowadzenie 409
17.2. Mechanizmy marzenia sennego 411
17.3. Założenia dotyczące wykorzystania snów w pracy terapeutycznej z grupami 417
17.3.1. Sen jako przestrzeń interpersonalna - komu sen jest opowiadany 417
17.3.2. Sny jako prośba o pomieszczenie 419
17.3.3. Sen jako przestrzeń projekcyjnej identyfikacji 420
17.4. Wykorzystanie snów w długoterminowej psychoterapii prowadzonej w małych analitycznych grupach 422
17.4.1. Sny jako wskaźnik oporu w psychoterapii 423
17.4.2. Sen jako wskaźnik zmian zachodzących w pacjencie 425
17.4.3. Sny jako wskaźnik związków i relacji przeniesieniowych zachodzących w grupie 427
17.4.4. Sen jako wskaźnik wspólnego problemu grupy 429
17.5. Praca z półsnem - wizualizacja i relaksacja w praktyce terapeutycznej 431
17.6. Podsumowanie 433
Rozdział 18. Metody psychoterapii w podejściu narracyjnym i dialogowym (Elżbieta Chmielnicka-Kuter) 435
18.1. Wprowadzenie 435
18.2. Autonarracja i jej funkcja terapeutyczna 438
18.3. Teoria dialogowa - związki z autonarracja i aplikacje terapeutyczne 444
18.4. Sposoby pracy nad integracją osobowości w podejściu narracyjnym i dialogowym 453
18.4.1. Integracja w podejściu narracyjnym 453
18.4.2. Integracja w podejściu dialogowym 456
18.4.3. Różnice i podobieństwa w narracyjnym i dialogowym podejściu do integracji 458
18.5. Niektóre podobieństwa i różnice między koncepcjami narracyjnymi, dialogowymi i koncepcjami subosobowości 460
Rozdział 19. Psychoterapeutyczna praca z subosobowościami (Ewa Trzebińska) 469
19.1. Polipsychizm 469
19.2. Subosobowości a zdrowie psychiczne 474
19.3. Psychoterapia subosobowości 477
19.4. Wybrane metody psychoterapii subosobowości 485
19.5. Ocena psychoterapeutycznej pracy z subosobowościami 491
Rozdział 20. Hipnoza 497
20.1. Współczesny stan wiedzy o hipnozie (Jerzy Aleksandrowicz) 497
20.1.1. Sugestie i hipnoza w medycynie 497
20.1.2. Trochę historii 502
20.1.3. Hipnoza a sen 503
20.1.4. Teorie wyjaśniające zjawisko hipnozy 504
20.1.5. Sugestia i jej efekty 508
20.1.6. Podatność na hipnozę i na sugestie („sugestywność") 510
20.2. Hipnoza Ericksonowska (Krzysztof Klajs) 513
20.2.1. Wprowadzenie 513
20.2.2. Etapy hipnozy 514
20.2.3. Zastosowania kliniczne 520
Rozdział 21. Wykorzystanie metafory w psychoterapii Ericksonowskiej (Katarzyna Szymańska, Katarzyna Zaborska) 523
21.1. Natura metafory 523
21.2. Metafora w terapii Ericksonowskiej 524
21.2.1. Metafora jako sposób pracy z procesami nieświadomości 524
21.2.2. Spożytkowanie metafory w realizacji strategii Ericksonowskich 526
21.3. Funkcje metafory jako narzędzia terapeutycznego 529
21.3.1. Odzwierciedlanie - obrazowanie problemu i budowanie wglądu pacjenta 529
21.3.2. Wzbudzanie procesu poszukiwania własnych rozwiązań 530
21.3.3. Motywowanie do terapii 530
21.3.4. Wewnętrzna integracja i wzmacnianie tożsamości 531
21.3.5. Budowanie umiejętności i siły ego 531
21.3.6. Wzbudzanie i modyfikowanie emocji 531
21.3.7. Desensytyzacja, przewarunkowanie reakcji 532
21.3.8. Magazynowanie 532
21.3.9. Przekaźnik tradycji i łącznik między kulturami 532
21.4. Zasady kreowania i przekazu metafory 533
21.4.1. Dostrojenie i prowadzenie 533
21.4.2. Zindywidualizowanie przekazu 533
21.4.3. Wykorzystanie hipnozy 534
21.5. Rodzaje metafor 534
21.5.1. Przypowieści, anegdoty, metafory „wbudowane" 534
21.5.2. Bajki ludowe, mity, baśnie 535
21.5.3. Wytwory artystyczne 536
21.5.4. Działania symboliczne 536
21.5.5. Metaforyczne zadania domowe 537
21.6. Podsumowanie 538
Rozdział 22. Trening relaksacji stosowanej (według Larsa-Görana Östa) (Maria Siwiak-Kobayashi) 539
22.1. Wprowadzenie 539
22.2. Przebieg terapii 540
22.2.1. Pierwsza faza: uczenie się progresywnej relaksacji mięśniowej (15-20 min) 541
22.2.2. Druga faza: wyłącznie odprężanie (5-7 min) 542
22.2.3. Trzecia faza: relaksacja kontrolowana przez uczucie odprężenia (2-3 min) 543
22.2.4. Czwarta faza: relaksacja zróżnicowana (differential) (60-90 s) 544
22.2.5. Piąta faza: relaksacja natychmiastowa (20-30 s) 544
22.2.6. Faza docelowa: trening relaksacji stosowanej 545
22.2.7. Ćwiczenia podtrzymujące 545
Rozdział 23. Psychoterapia tańcem i ruchem (Zuzanna Pędzich) 547
23.1. Wprowadzenie 547
23.2. Historia DMT. Różnice między DMT a choreoterapią 549
23.3. Przesłanki do zastosowania DMT 551
23.4. Założenia teoretyczne DMT 553
23.5. Relacja terapeutyczna w DMT 554
23.6. Przebieg terapii 556
23.7. Czynniki leczące 557
23.7.1. Synchronia 557
23.7.2. Ekspresja 557
23.7.3. Rytm 558
23.7.4. Witalizacja 558
23.7.5. Integracja 558
23.7.6. Spójność 558
23.7.7. Wgląd 559
23.7.8. Uczenie się nowych zachowań 559
23.7.9. Symbolika 559
23.8. Podsumowanie 560
Rozdział 24. Interwencja psychoterapeutyczna z udziałem psów (Maciej Trojan) 561
24.1. Wprowadzenie 561
24.2. Definicja interwencji terapeutycznej z udziałem zwierzęcia 561
24.3. Co nowego i szczególnego zwierzę wnosi do procesu psychoterapii? 562
24.4. Wybór zwierzęcia towarzyszącego w terapii - specyfika psa domowego 566
24.5. Selekcja psów pod kątem zadań terapeutycznych 567
24.6. Cele psychoterapii z udziałem psów 573
Bibliografia 575
Słownik ważniejszych terminów 619
Indeks nazwisk 649
Indeks rzeczowy 667
Informacje o Redaktorach i Autorach 709