Dane szczegółowe książki
Historja chłopów polskich: w zarysie / Świętochowski, Aleksander (1849-1938)
Tytuł
Historja chłopów polskich: w zarysie
Wydawnictwo
Lwów, Poznań: Wydawnictwo Polskie, 1925
Hasła przedmiotowe
Nr tomu
1
Tomów
2
Spis treści
pokaż spis treści
Przedmowa. … IX-XV
I. Mniemania historyków polskich o pochodzeniu chłopów. Naruszewicz, Bielowski, Maciejowski, Lelewel, Szajnocha, Kętrzyński, Bartoszewicz, Piekosiński, Smolka, Małecki,Bobrzyński, Marylski, Grabski, Koneczny. Hipoteza najazdu … 1-19
II. Feudalizm. Położenie chłopów we Francji, bezprawia, gwałty i bunty. W Hiszpanji. We Włoszech. W Anglji. Normandowie, opieka nad ludem. W Niemczech. W Węgrzech. W Rosji … 19-38
III. Powstawanie społeczeństw. Rody jako pierwsza ich organizacja. Rozpad rodów i gospodarstwa jednostkowe. Wsie rodowe i jednodworcze. Ich nazwy. Opole. Plemię … 38-47
IV. Prawdopodobieństwo wtargnięcia Normandów. Ich podobieństwo do szlachty polskiej. Państwo z podboju. Zagadkowy przewrót. Słabe punkty hipotezy najazdu. Poczucie rodowości u szlachty i ludu. Feudalizm w Polsce. Przemiana pojęć własności i wolności … 47-60
V. Warstwy ludowe w Polsce średniowiecznej. Niewolnicy, narocznicy, przypisańcy, zagrodnicy, komornicy. Przywileje książęce dla szlachty i duchowieństwa. Czy istniał chłop wolny i właściciel ziemi. Goście. Omylne i prawdziwe wnioski z Księgi Henrykowskiej … 60-86
VI. Powinności poddanych względem księcia. Posługi publiczne. Posługi łowieckie. Powinności względem panów. Dziesięcina … 86-93
VII. Kolonizacja niemiecka i wsie polskie na prawie niemieckiem. Warunki osiedlenia. Samorząd gminny. Sądownictwo. Wartość społeczna tego osadnictwa dla Polski. Kolonizacja wołoska. Organizacja bartnicza … 93-113
VIII. Sądownictwo dla chłopów. Wyjęci z pod prawa powszechnego. Sądownictwo patrymonjalne szlacheckie i kościelne. Nadania książęce warunkowe i bezwarunkowe. Położenie chłopów przy końcu wieków średnich … 114-129
IX. Statut wiślicki i jego artykuły dotyczące chłopów. Kazimierz W. Początek ujarzmienia. Układ koszycki. Wszechwładztwo szlachty. Statuty mazowieckie. Rękojemstwo. Jagiełło. Statut wartski. Statuty Kazimierza Jagiellończyka. Wartościowanie życia. Początek ścigania zbiegłych … 129-157
X. Chłopi we Francji XV i XVI w. - znęcania się i rabunki. W Hiszpanji - mesta, wyludnienie i głód. We Włoszech. W Anglji - klasy ludu wiejskiego. W Niemczech - ciemięstwo i bunty. Skutki wojny trzydziestoletniej. W Węgrzechucisk i bunty. W Rosji - gminy, kategorje chłopstwa, przytwierdzenie do ziemi, okrucieństwa. Litwa, jej statuty, pomiera wołostna … 157-177
XI. Pogorszenie się położenia chłopów za Jagiellonów. Statut piotrkowski, jego zakazy i ograniczenia chłopów. Tworzenie folwarków. Statut toruński i ustalenie pańszczyzny obowiązkowej. Jej rozmaitość. Ujednostajnienie warunków poddaństwa. Rozszerzenie Statutu. Niszczenie samorządu gminnego. Sołtys oficjalistą dworskim … 178-195
XII. Sądownictwo patrymonjalne wykończone. Sądy rugowe. Sądy referendarskie dla poddanych królewszczyzn. Lustracja. Zatargi z poddanymi. Konfederacja warszawska. Rzekome uprawnienie kary śmierci. Zniesienie rękojemstwa … 195-208
XIII. Dogmaty szlacheckie. Ustawy przeciw zbiegłym w XVI w. Supliki. Rej, Klonowicz, Modrzewski, Przyłuski, Bialobrzeski, Śmigielski, Kromer, Wolan, Skarga, Barsciusz, Górnicki. Reformacja … 208-229
XIV. Rozrost egoizmu szlacheckiego w XVII w. Napuszona i czcza frazeologja. Niszczenie dobytku chłopskiego. Rozwój gospodarstw folwarcznych. Łamanie praw, umów i zwyczajów. Podnoszenie pańszczyzny. Handel poddanymi. Działalność sądów patrymonjahiych. Kodeksy prywatne … 229-244
XV. Przytwierdzenie tanich robotników. Konstytucja przeciw zbieg'lym. Obrona chłopów w literaturze. Opaliński, Zbylikowski, Lament, Olizarowski, Petrycy, Birkowski, Liberyusz. Bezimienni. Staro wolski, Gostomski. Przysięga Jana Kazimierza … 244-265
XVI. Udział chłopów w wojsku i obronie kraju. Piechota wybraniecka Batorego. Wojska panów. Męstwo chłopów podczas wojen szwedzkich. Wyzyskane a nienagrodzone ich zasługi … 265-274
XVII. Uciemiężenie chłopów we Francji XVIII w. Zdzierstwa i nadużycie. Spustoszenie w Hiszpanji. Położenie chłopów we Włoszech północnych i południowych. Skup drobnych właścicieli ziemskich w Anglji. W Austrji. Stopniowe ujarzmienie chłopów w Rosji … 275-288
XVIII. Czynniki rozkładu. Olbrzymie bogactwo panów wobec olbrzymiej nędzy ludu. Pycha możnowładców. Morderstwa, pijaństwo i obżarstwo. Szały i okrucieństwa. Pogarda dla ludu. Zanik poczucia moralnego i narodowego. Zepsucie duchowieństwa. Przekupstwa … 288-309
XIX. Ludność wiejska na początku XVIII w. Niski poziom rolnictwa. Najwyższe natężenie pańszczyzny. Rozmaitość jej norm. Praca daremna i przenoszenie robót. Poddany jako narzędzie produkcji. Prawodawstwo prywatne. Niewola osobista. Kara śmierci. Handel ludźmi. Przeciw zbiegłym … 309-333
XX. Emigracja ludu wiejskiego. Zniewolenie kozaków. Ucisk chłopstwa na Rusi. Bunty ukraińskie. Rzeź humańska. Krwawa zemsta. Sprzeczne pragnienia szlachty … 333-342
XXI. Supliki. Tarczyńska i Płaczliwa. Żydzi. Ich uprzywilejowanie. Hodowla kur złotonośnych i pijawek. Surowe kary za wykroczenia ludności chrześcijańskiej przeciw żydom. Ich liczba, wzrost i wpływ niszczący. Pytanie chłopstwa … 343-359
XXII. Obrona chłopów w literaturze. Leszczyński, Kurzeniecki, Garczyński, Szyrma, Wybicki, Karp, Książka o poddanych polskich, Skrzetutuski, Fredro … 359-375
XXIII. Rzeczpospolita jako rzesza niezależnych państw szlacheckich. Reformy prywatne. Przykład m. Poznania. Fundacja Brzostowskiego. Oczynszowanie w dobrach Zamojskiego, Przebendowskiego, Świniarskiego, Poniatowskiego, Chreptowicza, Dzieduszyckiego. Państwo Jabłonowskiej. Nasiona rewolucji … 375-402
XXIV. Państwo wobec sprawy chłopskiej. Postęp upadku moralnego szlachty. Król. Sejm 1768 r. Konfederacja radomska. Urąganie sprawiedliwości. Obłudne i niecne postępowanie Rosji. Pierwszy rozbiór. Zbiór praw sądowych Zamojskiego i jego potępienie przez sejm … 403-426
XXV. Uwagi nad życiem Zamojskiego Staszica. Ruch opinji publicznej wywołany przez tę książkę. Rady udzielane sejmowi jako myśli. Pisma patrjotyczno-polityczne. Broszury Boudouina. Dzwon staro-polski. Glos za włościanami. Głos włościanina. Inne pisma. Naruszewicz, Krasicki, Jezierski, Kołłątaj, Jezierski, Staszic, Rousseau, Kołłątaj … 426-461
XXVI. Sejm czteroletni. Przewlekłość obrad. - Prywata. Obawa buntów. Zachowanie się króla. Ustawa majowa o chłopach. Jej wartość dla nich. Sądy współczesnych. Późniejsza krytyka. Nikle skutki praktyczne. Agowica … 462-495
XXVII. Kościuszko, Uniwersał Połaniecki. Jego umiarkowanie. Pierwsze w dziejach Polski uobywatelnienie chłopów. Powołanie ich do obrony ojczyzny. Ich bohaterstwo. Opór szlachty. Polska szlachecka przed utratą niepodległości … 495-516
Dopisek … 517
I. Mniemania historyków polskich o pochodzeniu chłopów. Naruszewicz, Bielowski, Maciejowski, Lelewel, Szajnocha, Kętrzyński, Bartoszewicz, Piekosiński, Smolka, Małecki,Bobrzyński, Marylski, Grabski, Koneczny. Hipoteza najazdu … 1-19
II. Feudalizm. Położenie chłopów we Francji, bezprawia, gwałty i bunty. W Hiszpanji. We Włoszech. W Anglji. Normandowie, opieka nad ludem. W Niemczech. W Węgrzech. W Rosji … 19-38
III. Powstawanie społeczeństw. Rody jako pierwsza ich organizacja. Rozpad rodów i gospodarstwa jednostkowe. Wsie rodowe i jednodworcze. Ich nazwy. Opole. Plemię … 38-47
IV. Prawdopodobieństwo wtargnięcia Normandów. Ich podobieństwo do szlachty polskiej. Państwo z podboju. Zagadkowy przewrót. Słabe punkty hipotezy najazdu. Poczucie rodowości u szlachty i ludu. Feudalizm w Polsce. Przemiana pojęć własności i wolności … 47-60
V. Warstwy ludowe w Polsce średniowiecznej. Niewolnicy, narocznicy, przypisańcy, zagrodnicy, komornicy. Przywileje książęce dla szlachty i duchowieństwa. Czy istniał chłop wolny i właściciel ziemi. Goście. Omylne i prawdziwe wnioski z Księgi Henrykowskiej … 60-86
VI. Powinności poddanych względem księcia. Posługi publiczne. Posługi łowieckie. Powinności względem panów. Dziesięcina … 86-93
VII. Kolonizacja niemiecka i wsie polskie na prawie niemieckiem. Warunki osiedlenia. Samorząd gminny. Sądownictwo. Wartość społeczna tego osadnictwa dla Polski. Kolonizacja wołoska. Organizacja bartnicza … 93-113
VIII. Sądownictwo dla chłopów. Wyjęci z pod prawa powszechnego. Sądownictwo patrymonjalne szlacheckie i kościelne. Nadania książęce warunkowe i bezwarunkowe. Położenie chłopów przy końcu wieków średnich … 114-129
IX. Statut wiślicki i jego artykuły dotyczące chłopów. Kazimierz W. Początek ujarzmienia. Układ koszycki. Wszechwładztwo szlachty. Statuty mazowieckie. Rękojemstwo. Jagiełło. Statut wartski. Statuty Kazimierza Jagiellończyka. Wartościowanie życia. Początek ścigania zbiegłych … 129-157
X. Chłopi we Francji XV i XVI w. - znęcania się i rabunki. W Hiszpanji - mesta, wyludnienie i głód. We Włoszech. W Anglji - klasy ludu wiejskiego. W Niemczech - ciemięstwo i bunty. Skutki wojny trzydziestoletniej. W Węgrzechucisk i bunty. W Rosji - gminy, kategorje chłopstwa, przytwierdzenie do ziemi, okrucieństwa. Litwa, jej statuty, pomiera wołostna … 157-177
XI. Pogorszenie się położenia chłopów za Jagiellonów. Statut piotrkowski, jego zakazy i ograniczenia chłopów. Tworzenie folwarków. Statut toruński i ustalenie pańszczyzny obowiązkowej. Jej rozmaitość. Ujednostajnienie warunków poddaństwa. Rozszerzenie Statutu. Niszczenie samorządu gminnego. Sołtys oficjalistą dworskim … 178-195
XII. Sądownictwo patrymonjalne wykończone. Sądy rugowe. Sądy referendarskie dla poddanych królewszczyzn. Lustracja. Zatargi z poddanymi. Konfederacja warszawska. Rzekome uprawnienie kary śmierci. Zniesienie rękojemstwa … 195-208
XIII. Dogmaty szlacheckie. Ustawy przeciw zbiegłym w XVI w. Supliki. Rej, Klonowicz, Modrzewski, Przyłuski, Bialobrzeski, Śmigielski, Kromer, Wolan, Skarga, Barsciusz, Górnicki. Reformacja … 208-229
XIV. Rozrost egoizmu szlacheckiego w XVII w. Napuszona i czcza frazeologja. Niszczenie dobytku chłopskiego. Rozwój gospodarstw folwarcznych. Łamanie praw, umów i zwyczajów. Podnoszenie pańszczyzny. Handel poddanymi. Działalność sądów patrymonjahiych. Kodeksy prywatne … 229-244
XV. Przytwierdzenie tanich robotników. Konstytucja przeciw zbieg'lym. Obrona chłopów w literaturze. Opaliński, Zbylikowski, Lament, Olizarowski, Petrycy, Birkowski, Liberyusz. Bezimienni. Staro wolski, Gostomski. Przysięga Jana Kazimierza … 244-265
XVI. Udział chłopów w wojsku i obronie kraju. Piechota wybraniecka Batorego. Wojska panów. Męstwo chłopów podczas wojen szwedzkich. Wyzyskane a nienagrodzone ich zasługi … 265-274
XVII. Uciemiężenie chłopów we Francji XVIII w. Zdzierstwa i nadużycie. Spustoszenie w Hiszpanji. Położenie chłopów we Włoszech północnych i południowych. Skup drobnych właścicieli ziemskich w Anglji. W Austrji. Stopniowe ujarzmienie chłopów w Rosji … 275-288
XVIII. Czynniki rozkładu. Olbrzymie bogactwo panów wobec olbrzymiej nędzy ludu. Pycha możnowładców. Morderstwa, pijaństwo i obżarstwo. Szały i okrucieństwa. Pogarda dla ludu. Zanik poczucia moralnego i narodowego. Zepsucie duchowieństwa. Przekupstwa … 288-309
XIX. Ludność wiejska na początku XVIII w. Niski poziom rolnictwa. Najwyższe natężenie pańszczyzny. Rozmaitość jej norm. Praca daremna i przenoszenie robót. Poddany jako narzędzie produkcji. Prawodawstwo prywatne. Niewola osobista. Kara śmierci. Handel ludźmi. Przeciw zbiegłym … 309-333
XX. Emigracja ludu wiejskiego. Zniewolenie kozaków. Ucisk chłopstwa na Rusi. Bunty ukraińskie. Rzeź humańska. Krwawa zemsta. Sprzeczne pragnienia szlachty … 333-342
XXI. Supliki. Tarczyńska i Płaczliwa. Żydzi. Ich uprzywilejowanie. Hodowla kur złotonośnych i pijawek. Surowe kary za wykroczenia ludności chrześcijańskiej przeciw żydom. Ich liczba, wzrost i wpływ niszczący. Pytanie chłopstwa … 343-359
XXII. Obrona chłopów w literaturze. Leszczyński, Kurzeniecki, Garczyński, Szyrma, Wybicki, Karp, Książka o poddanych polskich, Skrzetutuski, Fredro … 359-375
XXIII. Rzeczpospolita jako rzesza niezależnych państw szlacheckich. Reformy prywatne. Przykład m. Poznania. Fundacja Brzostowskiego. Oczynszowanie w dobrach Zamojskiego, Przebendowskiego, Świniarskiego, Poniatowskiego, Chreptowicza, Dzieduszyckiego. Państwo Jabłonowskiej. Nasiona rewolucji … 375-402
XXIV. Państwo wobec sprawy chłopskiej. Postęp upadku moralnego szlachty. Król. Sejm 1768 r. Konfederacja radomska. Urąganie sprawiedliwości. Obłudne i niecne postępowanie Rosji. Pierwszy rozbiór. Zbiór praw sądowych Zamojskiego i jego potępienie przez sejm … 403-426
XXV. Uwagi nad życiem Zamojskiego Staszica. Ruch opinji publicznej wywołany przez tę książkę. Rady udzielane sejmowi jako myśli. Pisma patrjotyczno-polityczne. Broszury Boudouina. Dzwon staro-polski. Glos za włościanami. Głos włościanina. Inne pisma. Naruszewicz, Krasicki, Jezierski, Kołłątaj, Jezierski, Staszic, Rousseau, Kołłątaj … 426-461
XXVI. Sejm czteroletni. Przewlekłość obrad. - Prywata. Obawa buntów. Zachowanie się króla. Ustawa majowa o chłopach. Jej wartość dla nich. Sądy współczesnych. Późniejsza krytyka. Nikle skutki praktyczne. Agowica … 462-495
XXVII. Kościuszko, Uniwersał Połaniecki. Jego umiarkowanie. Pierwsze w dziejach Polski uobywatelnienie chłopów. Powołanie ich do obrony ojczyzny. Ich bohaterstwo. Opór szlachty. Polska szlachecka przed utratą niepodległości … 495-516
Dopisek … 517