Dane szczegółowe książki
Politologia / Heywood, Andrew; Maliszewska, Barbara
Tytuł
Politologia
Tytuł oryginału
Politics
Wydawnictwo
Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006
ISBN
8301147784
Hasła przedmiotowe
Informacje dodatkowe
Rozmiar pliku do pobrania: 3,24 MB.
Spis treści
pokaż spis treści
Przedmowa ............................................................XIII
Część 1 TEORIE POLITYCZNE
1. Co to jest polityka?
Definiowanie polityki...........................................................4
Polityka jako sztuka rządzenia .................................................6
Polityka jako sprawy publiczne................................................10
Polityka jako kompromis i konsensus...........................................11
Polityka jako władza .......................................................13
Studiowanie polityki...........................................................15
Podejścia analityczne w nauce o polityce.........................................15
Czy nauka o polityce może być dziedziną naukową?................................19
Pojęcia, modele i teorie .....................................................22
Podsumowanie...............................................................27
Pytania do dyskusji............................................................28
Lektury uzupełniające..........................................................28
2. Rządy, systemy i ustroje
Tradycyjne systemy klasyfikacji...................................................30
Powody klasyfikacji systemów politycznych ......................................31
Typologie klasyczne........................................................32
Typologia „trzech światów"..................................................34
Ustroje współczesnego świata ....................................................36
Poliarchie zachodnie .......................................................39
Nowe demokracje.........................................................42
Ustroje Azji Wschodniej.....................................................44
Ustroje islamskie..........................................................46
Ustroje wojskowe .........................................................47
Podsumowanie ...............................................................49
Pytania do dyskusji............................................................49
Lektury uzupełniające .........................................................50
3. Ideologie polityczne
Co to jest ideologia polityczna?...................................................52
Liberalizm ..................................................................54
Główne założenia liberalizmu.................................................54
Liberalizm klasyczny.......................................................56
Liberalizm współczesny.....................................................57
Konserwatyzm ...............................................................58
Główne założenia konserwatyzmu.............................................58
Konserwatyzm paternalistyczny ...............................................60
Nowa Prawica............................................................61
Spis treści
Socjalizm ...................................................................63
Elementy socjalizmu ...........................................................64
Marksizm...............................................................65
Socjaldemokracja..........................................................69
Trzecia droga ............................................................71
Inne tradycje ideologiczne.......................................................73
Faszyzm ................................................................73
Anarchizm ..............................................................74
Feminizm ...............................................................75
Enwironmentalizm ........................................................76
Fundamentalizm religijny....................................................77
Koniec ideologii? .............................................................79
Podsumowanie...............................................................80
Pytania do dyskusji............................................................81
Lektury uzupełniające..........................................................81
4. Demokracja
Definiowanie demokracji........................................................84
Czym jest lud?............................................................85
Jak lud powinien rządzić? ...................................................87
Jak daleko powinny rozciągać się rządy powszechne? ...............................88
Modele demokracji............................................................89
Demokracja klasyczna......................................................89
Demokracja ochronna......................................................90
Demokracja rozwijająca.....................................................92
Demokracja ludowa........................................................94
Demokracja w praktyce: konkurencyjne stanowiska....................................96
Stanowisko pluralistyczne ...................................................97
Stanowisko elitystyczne.....................................................99
Stanowisko korporacjonistyczne..............................................101
Stanowisko Nowej Prawicy .................................................102
Stanowisko marksistów ....................................................103
Podsumowanie..............................................................105
Pytania do dyskusji...........................................................106
Lektury uzupełniające.........................................................106
5. Państwo
Czym jest państwo? ..........................................................108
Konkurencyjne teorie państwa...................................................111
Państwo pluralistyczne.....................................................112
Państwo kapitalistyczne....................................................114
Państwo-Lewiatan........................................................116
Państwo patriarchalne .....................................................118
Rola państwa ...............................................................119
Państwa minimalne .......................................................120
Państwa rozwojowe.......................................................121
Państwa socjaldemokratyczne................................................122
Państwa skolektywizowane..................................................123
Państwa totalitarne .......................................................124
Państwo „wydrążone"? ........................................................124
Globalizacja............................................................124
Restrukturyzacja państwa...................................................125
Zarządzanie subpaństwowe .................................................126
Spis treści VII
Podsumowanie ..............................................................127
Pytania do dyskusji...........................................................127
Lektury uzupełniające ........................................................128
IHHßMS^^I HEMMN Mi
Część 2 NARODY A GLOBALIZACJA
6. Narody i nacjonalizm
Czym jest naród? ............................................................132
Narody jako wspólnoty kulturowe............................................134
Narody jako wspólnoty polityczne............................................136
Rodzaje nacjonalizmu.........................................................138
Nacjonalizm liberalny .....................................................139
Nacjonalizm konserwatywny ................................................142
Nacjonalizm ekspansywny..................................................144
Nacjonalizm antykolonialny.................................................147
Wielokulturowość ...........................................................149
Przyszłość państwa narodowego .................................................152
Podsumowanie ..............................................................154
Pytania do dyskusji...........................................................155
Lektury uzupełniające.........................................................156
7. Polityka globalna
Rozumienie polityki światowej ..................................................158
Idealizm ...............................................................159
Realizm................................................................161
Pluralizm ..............................................................163
Marksizm..............................................................163
Zmieniający się porządek światowy...............................................165
Początek i koniec zimnej wojny .............................................165
Porządek światowy w XXI wieku.............................................168
Dynamika globalizacji.........................................................172
Tendencje globalizacyjne ...................................................172
Globalizacja: teorie i debaty.................................................175
Regionalizacja...............................................................180
Unia Europejska .........................................................183
W stronę rządu światowego?....................................................189
Organizacja Narodów Zjednoczonych .........................................191
Podsumowanie ..............................................................195
Pytania do dyskusji...........................................................196
Lektury uzupełniające.........................................................196
8. Terytorium, grupa etniczna, wspólnota
Centralizacja czy decentralizacja?.................................................200
Relacje centrum - peryferie.....................................................202
Państwa federalne ........................................................203
Państwa unitarne.........................................................209
Polityka etniczna i polityka wspólnoty............................................214
Powstanie i rozwój polityki etnicznej ..........................................214
Polityka wspólnoty?.......................................................217
Podsumowanie ..............................................................219
Pytania do dyskusji...........................................................220
Lektury uzupełniające ........................................................221
Spis treści
9. Gospodarka i społeczeństwo
Systemy ekonomiczne .........................................................226
Kapitalizmy świata........................................................228
Odmiany socjalizmu ......................................................235
Czy istnieje ekonomiczna „trzecia droga"? ......................................239
Społeczeństwo: struktura i podziały...............................................241
Klasa społeczna..........................................................242
Rasa..................................................................246
Płeć kulturowa ..........................................................247
Podsumowanie ..............................................................249
Pytania do dyskusji...........................................................250
Lektury uzupełniające.........................................................250
10. Kultura polityczna, komunikacja i legitymizacja
Polityka a świadomość ludzka: kultura i komunikacja .................................252
Kultura obywatelska czy ideologiczna hegemonia? ................................253
Mass media i komunikacja polityczna .........................................256
Spadek społecznego zaufania? ...............................................261
Legitymizacja i polityczna stabilność ..............................................264
Legitymizowanie władzy ...................................................264
Kryzys legitymizacji ......................................................267
Dlaczego wybuchają rewolucje? ..............................................269
Podsumowanie..............................................................275
Pytania do dyskusji...........................................................276
Lektury uzupełniające.........................................................276
11. Reprezentacja, wybory i głosowanie
Reprezentacja...............................................................278
Teorie reprezentacji.......................................................279
Wybory ...................................................................284
Funkcje wyborów ........................................................286
Systemy wyborcze: debaty i kontrowersje.......................................287
Znaczenie wyborów ......................................................296
Zachowania wyborcze.........................................................298
Teorie głosowania........................................................299
Podsumowanie ..............................................................303
Pytania do dyskusji...........................................................303
Lektury uzupełniające.........................................................304
12. Partie i systemy partyjne
Polityka partii...............................................................306
Rodzaje partii ...........................................................308
Funkcje partii ...........................................................310
Organizacja partii: gdzie znajduje się władza?....................................316
Systemy partyjne.............................................................319
Systemy jednopartyjne.....................................................320
Systemy dwupartyjne......................................................322
Systemy wielopartyjne z partią dominującą .....................................323
Systemy wielopartyjne.....................................................325
Zanikanie partii?.............................................................327
Podsumowanie..............................................................330
Spis treści IX
Pytania do dyskusji...........................................................331
Lektury uzupełniające.........................................................331
13. Grupy, interesy i ruchy społeczne
Polityka grupowa ............................................................334
Rodzaje grup............................................................335
Modele polityki grupowej ..................................................338
Wzorce polityki grupowej ..................................................344
Ruchy społeczne.............................................................352
Nowe ruchy społeczne.....................................................352
Podsumowanie ..............................................................356
Pytania do dyskusji...........................................................357
Lektury uzupełniające.........................................................357
Część 4 MACHINA PAŃSTWA
14. Konstytucje, prawo i sądownictwo
Konstytucje ................................................................362
Klasyfikacja konstytucji ....................................................363
Cel konstytucji ..........................................................369
Czy konstytucja ma znaczenie?...............................................372
Prawo.....................................................................374
Prawo, moralność i polityka ................................................374
Sądownictwo ...............................................................377
Czy sędziowie są upolitycznieni? .............................................378
Czy sędziowie wpływają na politykę?..........................................380
Podsumowanie ..............................................................383
Pytania do dyskusji...........................................................384
Lektury uzupełniające.........................................................384
15. Zgromadzenia
Rola zgromadzeń ............................................................386
Systemy parlamentarne i prezydenckie .........................................387
Funkcje zgromadzeń ......................................................391
Struktura zgromadzeń.........................................................396
Jedna czy dwie izby? ......................................................396
Systemy komisji..........................................................399
Zgromadzenia w działaniu .....................................................401
Czy zgromadzenia tworzą politykę? ...........................................401
Dlaczego słabnie znaczenie zgromadzeń? .......................................405
Wzrost znaczenia zgromadzeń? ..............................................407
Podsumowanie ..............................................................408
Pytania do dyskusji...........................................................409
Lektury uzupełniające.........................................................409
16. Władza wykonawcza
Rola egzekutywy.............................................................412
Kto jest kim we władzy wykonawczej? .........................................412
Funkcje egzekutywy politycznej ..............................................414
Kto rządzi we władzy wykonawczej?..............................................416
Prezydenci .............................................................417
Premierzy ..............................................................422
Gabinety ..............................................................427
Polityka przywództwa.........................................................429
Spis treści
Teorie przywództwa ......................................................430
Style przywództwa........................................................433
Podsumowanie ..............................................................436
Pytania do dyskusji...........................................................437
Lektury uzupełniające.........................................................437
17. Biurokracja
Teorie biurokracji............................................................440
Model racjonalno-administracyjny ............................................441
Model bloku władzy ......................................................443
Model przerostu biurokracji.................................................444
Rola biurokracji .............................................................446
Funkcje biurokracji .......................................................446
Organizacja biurokracji ....................................................449
Biurokratyczna władza: poza kontrolą?............................................454
Źródła władzy biurokratycznej...............................................454
Jak można kontrolować biurokratów? .........................................457
Podsumowanie ..............................................................462
Pytania do dyskusji...........................................................463
Lektury uzupełniające.........................................................464
18. Armia i policja
Wojsko i polityka............................................................466
Rola armii..............................................................468
Kontrola nad armią.......................................................475
Kiedy wojsko przejmuje władze? .............................................477
Policja i polityka.............................................................481
Rola policji.............................................................482
Kontrola polityczna i odpowiedzialność formalna.................................486
Podsumowanie ..............................................................489
Pytania do dyskusji...........................................................490
Lektury uzupełniające.........................................................490
Część 5 REALIZACJA POLITYKI PAŃSTWOWEJ
19. Proces polityczny i działanie systemu
Proces polityczny ............................................................494
Teorie podejmowania decyzji................................................494
Fazy procesu politycznego..................................................499
Działanie systemu............................................................508
Kryterium stabilności......................................................508
Kryterium dobrobytu materialnego............................................510
Kryterium statusu obywateli.................................................512
Kryterium demokraryczności ................................................513
Podsumowanie ..............................................................515
Pytania do dyskusji...........................................................516
Lektury uzupełniające.........................................................517
Spis treści
XI
Bibliografia ............................................................519
Indeks nazwisk ........................................................531
Indeks rzeczowy ......................................................539
Spis terminów i definicji ..............................................551
Źródła ilustracji .......................................................555
Część 1 TEORIE POLITYCZNE
1. Co to jest polityka?
Definiowanie polityki...........................................................4
Polityka jako sztuka rządzenia .................................................6
Polityka jako sprawy publiczne................................................10
Polityka jako kompromis i konsensus...........................................11
Polityka jako władza .......................................................13
Studiowanie polityki...........................................................15
Podejścia analityczne w nauce o polityce.........................................15
Czy nauka o polityce może być dziedziną naukową?................................19
Pojęcia, modele i teorie .....................................................22
Podsumowanie...............................................................27
Pytania do dyskusji............................................................28
Lektury uzupełniające..........................................................28
2. Rządy, systemy i ustroje
Tradycyjne systemy klasyfikacji...................................................30
Powody klasyfikacji systemów politycznych ......................................31
Typologie klasyczne........................................................32
Typologia „trzech światów"..................................................34
Ustroje współczesnego świata ....................................................36
Poliarchie zachodnie .......................................................39
Nowe demokracje.........................................................42
Ustroje Azji Wschodniej.....................................................44
Ustroje islamskie..........................................................46
Ustroje wojskowe .........................................................47
Podsumowanie ...............................................................49
Pytania do dyskusji............................................................49
Lektury uzupełniające .........................................................50
3. Ideologie polityczne
Co to jest ideologia polityczna?...................................................52
Liberalizm ..................................................................54
Główne założenia liberalizmu.................................................54
Liberalizm klasyczny.......................................................56
Liberalizm współczesny.....................................................57
Konserwatyzm ...............................................................58
Główne założenia konserwatyzmu.............................................58
Konserwatyzm paternalistyczny ...............................................60
Nowa Prawica............................................................61
Spis treści
Socjalizm ...................................................................63
Elementy socjalizmu ...........................................................64
Marksizm...............................................................65
Socjaldemokracja..........................................................69
Trzecia droga ............................................................71
Inne tradycje ideologiczne.......................................................73
Faszyzm ................................................................73
Anarchizm ..............................................................74
Feminizm ...............................................................75
Enwironmentalizm ........................................................76
Fundamentalizm religijny....................................................77
Koniec ideologii? .............................................................79
Podsumowanie...............................................................80
Pytania do dyskusji............................................................81
Lektury uzupełniające..........................................................81
4. Demokracja
Definiowanie demokracji........................................................84
Czym jest lud?............................................................85
Jak lud powinien rządzić? ...................................................87
Jak daleko powinny rozciągać się rządy powszechne? ...............................88
Modele demokracji............................................................89
Demokracja klasyczna......................................................89
Demokracja ochronna......................................................90
Demokracja rozwijająca.....................................................92
Demokracja ludowa........................................................94
Demokracja w praktyce: konkurencyjne stanowiska....................................96
Stanowisko pluralistyczne ...................................................97
Stanowisko elitystyczne.....................................................99
Stanowisko korporacjonistyczne..............................................101
Stanowisko Nowej Prawicy .................................................102
Stanowisko marksistów ....................................................103
Podsumowanie..............................................................105
Pytania do dyskusji...........................................................106
Lektury uzupełniające.........................................................106
5. Państwo
Czym jest państwo? ..........................................................108
Konkurencyjne teorie państwa...................................................111
Państwo pluralistyczne.....................................................112
Państwo kapitalistyczne....................................................114
Państwo-Lewiatan........................................................116
Państwo patriarchalne .....................................................118
Rola państwa ...............................................................119
Państwa minimalne .......................................................120
Państwa rozwojowe.......................................................121
Państwa socjaldemokratyczne................................................122
Państwa skolektywizowane..................................................123
Państwa totalitarne .......................................................124
Państwo „wydrążone"? ........................................................124
Globalizacja............................................................124
Restrukturyzacja państwa...................................................125
Zarządzanie subpaństwowe .................................................126
Spis treści VII
Podsumowanie ..............................................................127
Pytania do dyskusji...........................................................127
Lektury uzupełniające ........................................................128
IHHßMS^^I HEMMN Mi
Część 2 NARODY A GLOBALIZACJA
6. Narody i nacjonalizm
Czym jest naród? ............................................................132
Narody jako wspólnoty kulturowe............................................134
Narody jako wspólnoty polityczne............................................136
Rodzaje nacjonalizmu.........................................................138
Nacjonalizm liberalny .....................................................139
Nacjonalizm konserwatywny ................................................142
Nacjonalizm ekspansywny..................................................144
Nacjonalizm antykolonialny.................................................147
Wielokulturowość ...........................................................149
Przyszłość państwa narodowego .................................................152
Podsumowanie ..............................................................154
Pytania do dyskusji...........................................................155
Lektury uzupełniające.........................................................156
7. Polityka globalna
Rozumienie polityki światowej ..................................................158
Idealizm ...............................................................159
Realizm................................................................161
Pluralizm ..............................................................163
Marksizm..............................................................163
Zmieniający się porządek światowy...............................................165
Początek i koniec zimnej wojny .............................................165
Porządek światowy w XXI wieku.............................................168
Dynamika globalizacji.........................................................172
Tendencje globalizacyjne ...................................................172
Globalizacja: teorie i debaty.................................................175
Regionalizacja...............................................................180
Unia Europejska .........................................................183
W stronę rządu światowego?....................................................189
Organizacja Narodów Zjednoczonych .........................................191
Podsumowanie ..............................................................195
Pytania do dyskusji...........................................................196
Lektury uzupełniające.........................................................196
8. Terytorium, grupa etniczna, wspólnota
Centralizacja czy decentralizacja?.................................................200
Relacje centrum - peryferie.....................................................202
Państwa federalne ........................................................203
Państwa unitarne.........................................................209
Polityka etniczna i polityka wspólnoty............................................214
Powstanie i rozwój polityki etnicznej ..........................................214
Polityka wspólnoty?.......................................................217
Podsumowanie ..............................................................219
Pytania do dyskusji...........................................................220
Lektury uzupełniające ........................................................221
Spis treści
9. Gospodarka i społeczeństwo
Systemy ekonomiczne .........................................................226
Kapitalizmy świata........................................................228
Odmiany socjalizmu ......................................................235
Czy istnieje ekonomiczna „trzecia droga"? ......................................239
Społeczeństwo: struktura i podziały...............................................241
Klasa społeczna..........................................................242
Rasa..................................................................246
Płeć kulturowa ..........................................................247
Podsumowanie ..............................................................249
Pytania do dyskusji...........................................................250
Lektury uzupełniające.........................................................250
10. Kultura polityczna, komunikacja i legitymizacja
Polityka a świadomość ludzka: kultura i komunikacja .................................252
Kultura obywatelska czy ideologiczna hegemonia? ................................253
Mass media i komunikacja polityczna .........................................256
Spadek społecznego zaufania? ...............................................261
Legitymizacja i polityczna stabilność ..............................................264
Legitymizowanie władzy ...................................................264
Kryzys legitymizacji ......................................................267
Dlaczego wybuchają rewolucje? ..............................................269
Podsumowanie..............................................................275
Pytania do dyskusji...........................................................276
Lektury uzupełniające.........................................................276
11. Reprezentacja, wybory i głosowanie
Reprezentacja...............................................................278
Teorie reprezentacji.......................................................279
Wybory ...................................................................284
Funkcje wyborów ........................................................286
Systemy wyborcze: debaty i kontrowersje.......................................287
Znaczenie wyborów ......................................................296
Zachowania wyborcze.........................................................298
Teorie głosowania........................................................299
Podsumowanie ..............................................................303
Pytania do dyskusji...........................................................303
Lektury uzupełniające.........................................................304
12. Partie i systemy partyjne
Polityka partii...............................................................306
Rodzaje partii ...........................................................308
Funkcje partii ...........................................................310
Organizacja partii: gdzie znajduje się władza?....................................316
Systemy partyjne.............................................................319
Systemy jednopartyjne.....................................................320
Systemy dwupartyjne......................................................322
Systemy wielopartyjne z partią dominującą .....................................323
Systemy wielopartyjne.....................................................325
Zanikanie partii?.............................................................327
Podsumowanie..............................................................330
Spis treści IX
Pytania do dyskusji...........................................................331
Lektury uzupełniające.........................................................331
13. Grupy, interesy i ruchy społeczne
Polityka grupowa ............................................................334
Rodzaje grup............................................................335
Modele polityki grupowej ..................................................338
Wzorce polityki grupowej ..................................................344
Ruchy społeczne.............................................................352
Nowe ruchy społeczne.....................................................352
Podsumowanie ..............................................................356
Pytania do dyskusji...........................................................357
Lektury uzupełniające.........................................................357
Część 4 MACHINA PAŃSTWA
14. Konstytucje, prawo i sądownictwo
Konstytucje ................................................................362
Klasyfikacja konstytucji ....................................................363
Cel konstytucji ..........................................................369
Czy konstytucja ma znaczenie?...............................................372
Prawo.....................................................................374
Prawo, moralność i polityka ................................................374
Sądownictwo ...............................................................377
Czy sędziowie są upolitycznieni? .............................................378
Czy sędziowie wpływają na politykę?..........................................380
Podsumowanie ..............................................................383
Pytania do dyskusji...........................................................384
Lektury uzupełniające.........................................................384
15. Zgromadzenia
Rola zgromadzeń ............................................................386
Systemy parlamentarne i prezydenckie .........................................387
Funkcje zgromadzeń ......................................................391
Struktura zgromadzeń.........................................................396
Jedna czy dwie izby? ......................................................396
Systemy komisji..........................................................399
Zgromadzenia w działaniu .....................................................401
Czy zgromadzenia tworzą politykę? ...........................................401
Dlaczego słabnie znaczenie zgromadzeń? .......................................405
Wzrost znaczenia zgromadzeń? ..............................................407
Podsumowanie ..............................................................408
Pytania do dyskusji...........................................................409
Lektury uzupełniające.........................................................409
16. Władza wykonawcza
Rola egzekutywy.............................................................412
Kto jest kim we władzy wykonawczej? .........................................412
Funkcje egzekutywy politycznej ..............................................414
Kto rządzi we władzy wykonawczej?..............................................416
Prezydenci .............................................................417
Premierzy ..............................................................422
Gabinety ..............................................................427
Polityka przywództwa.........................................................429
Spis treści
Teorie przywództwa ......................................................430
Style przywództwa........................................................433
Podsumowanie ..............................................................436
Pytania do dyskusji...........................................................437
Lektury uzupełniające.........................................................437
17. Biurokracja
Teorie biurokracji............................................................440
Model racjonalno-administracyjny ............................................441
Model bloku władzy ......................................................443
Model przerostu biurokracji.................................................444
Rola biurokracji .............................................................446
Funkcje biurokracji .......................................................446
Organizacja biurokracji ....................................................449
Biurokratyczna władza: poza kontrolą?............................................454
Źródła władzy biurokratycznej...............................................454
Jak można kontrolować biurokratów? .........................................457
Podsumowanie ..............................................................462
Pytania do dyskusji...........................................................463
Lektury uzupełniające.........................................................464
18. Armia i policja
Wojsko i polityka............................................................466
Rola armii..............................................................468
Kontrola nad armią.......................................................475
Kiedy wojsko przejmuje władze? .............................................477
Policja i polityka.............................................................481
Rola policji.............................................................482
Kontrola polityczna i odpowiedzialność formalna.................................486
Podsumowanie ..............................................................489
Pytania do dyskusji...........................................................490
Lektury uzupełniające.........................................................490
Część 5 REALIZACJA POLITYKI PAŃSTWOWEJ
19. Proces polityczny i działanie systemu
Proces polityczny ............................................................494
Teorie podejmowania decyzji................................................494
Fazy procesu politycznego..................................................499
Działanie systemu............................................................508
Kryterium stabilności......................................................508
Kryterium dobrobytu materialnego............................................510
Kryterium statusu obywateli.................................................512
Kryterium demokraryczności ................................................513
Podsumowanie ..............................................................515
Pytania do dyskusji...........................................................516
Lektury uzupełniające.........................................................517
Spis treści
XI
Bibliografia ............................................................519
Indeks nazwisk ........................................................531
Indeks rzeczowy ......................................................539
Spis terminów i definicji ..............................................551
Źródła ilustracji .......................................................555