Dane szczegółowe książki

I. Wstęp................... 5
Uwagi wstępne na temat treści tego tomu i jej układu....... 5
Źródła................... 11
Bibliografia.................. 17
II. Historia polityczna lat 323-272........... 20
Początek nowej epoki. Warunki kompromisu po śmierci Aleksandra ... 20
Logika nowych czasów. Warunki i cele wojen......... 21
Rewolty Greków................. 23
Od śmierci Aleksandra do spotkania w Triparadejsos....... 24
Wydarzenia lat 321-316............... 24
Wolność dla miast greckich.............. 26
Wojna z Antygonem 316-301 „Rok królów"......... 26
Demetriusz Poliorketes. Fortuna i klęska.......... 29
Wzrost potęgi Lizymacha. Jego śmierć........... 29
Inwazja Celtów................. 30
Początki kariery Pyrrusa............... 31
Działania wojenne Pyrrusa w Macedonii i Grecji........ 34
Rzut oka na dalsze dzieje hellenizmu........... 35
Bibliografia.................. 38
III. Charakterystyka monarchii hellenistycznej i sztuki wojennej tej epoki................... 39
Król.................... 39
Miejsce wojny i zwycięstwa w ideologii monarchii........ 40
Królewskie cnoty................ 41
Kult władców................. 41
Król a bogactwo................ 42
Charakter monarchii................ 44
Hellenistyczni królowie a wschodni poddani i wschodnie wzory królewskiej
ideologii................... 45
Sprawy dyskusyjne. Personalistyczna wizja historii politycznej hellenizmu . . 47
Liczebność armii. Armia w marszu............ 50
Rekrutacja armii................ 52
Typy oddziałów................. 54
Słonie................... 57
Taktyka czasów hellenistycznych: wielkie bitwy......... 58
Sztuka oblężnicza................ 60
Wojna na morzu................ 65
Bibliografia.................. 69
IV. Grecja właściwa i Macedonia........... 70
Źródła................... 70
Ludność i zasoby Macedonii............. 71
Miasta. Organizacja państwa macedońskiego......... 73
Sprawy dyskusyjne. Charakter monarchii macedońskiej....... 74
Sytuacja zewnętrzna Macedonii: granica północna........ 77
Sytuacja zewnętrzna Macedonii: Tessalia.......... 78
Charakterystyka sytuacji w Grecji właściwej w III w. Stosunki między polis
a królami.................. 78
Polis Grecji właściwej: Ateny i Sparta........... 81
Polis Grecji właściwej: Związek Etolski........... 82
Sytuacja społeczna w Grecji właściwej w III w.......... 85
Początki panowania Antygona Gonatasa.......... 87
Konflikt macedońsko-ptolemejski. Wojna chremonidejska...... 87
Uzurpacja Aleksandra, syna Kraterosa........... 89
Powstanie Związku Achajskiego i początki kariery Aratosa...... 89
Organizacja Związku Achajskiego............ 90
Kryzys w Sparcie. Reformy Agisa IV........... 93
Panowanie Demetriusza II.............. 95
Wydarzenia na terenie Ilirii. Pierwsza interwencja Rzymu na Półwyspie Bałkańskim ................... 96
Początki panowania Antygona Dosona........... 98
Sytuacja na Peloponezie w przededniu wojny Związku Achajskiego ze
Spartą................... 99
Sparta. Rządy Kleomenesa III............. 100
Wojna Sparty ze Związkiem Achajskim........... 101
Antygon Doson na Peloponezie. Powstanie Przymierza Hellenów . . . . 103
Początki panowania Filipa V. Wojna sprzymierzeńcza....... 103
II wojna iliryjska (219 r.).............. 104
I wojna macedońska (215-205 r.)............ 105
Działania Filipa V w Azji Mniejszej............ 106
Sprawy dyskusyjne. Charakter i cele polityki Rzymu na Półwyspie Bałkańskim ................... 108
II wojna macedońska (200-196 r.)............ 113
Organizacja Grecji przez Flamininusa........... 114
Sprawa Nabisa................. 115
Wojna Etolów i Antiocha III przeciwko Rzymowi (192-189 r.) . . . . 117
Koniec panowania Filipa V.............. 117
Panowanie Perseusza. III wojna macedońska (171-168 r.)...... 118
Organizacja Macedonii i Grecji po III wojnie macedońskiej...... 120
Powstanie Andriskosa. Macedonia prowincją (148 r.)....... 121
Wojna achajska (146 r.)............... 122
Objęcie Grecji właściwej systemem prowincjonalnym........ 123
Sprawy dyskusyjne. Problemy demograficzne Grecji późnego hellenizmu . . . 124
Kryzys i odrodzenie. Grecja w I w. p.n.e. i w I w. n.e....... 127
Bibliografia.................. 129
V. Greckie polis Zachodu.............. 130
Wielka Grecja. Sytuacja u progu III w............ 130
Wyprawa Pyrrusa................ 131
Sycylia. Charakterystyka sytuacji............. 133
Tyrania Agathoklesa................ 135
Pyrrus na Sycylii................ 137
Sycylia wobec rzymskiej ekspansji............ 138
Massalia................... 139
Bibliografia.................. 140
VI. Państwo Ptolemeuszów............. 141
Uwagi wstępne................ 141
Źródła................... 141
Kraj i ludność................. 146
Panowanie Ptolemeusza I (Sotera)............ 150
Panowanie Ptolemeusza II (Filadelfa)........... 153
Panowanie Ptolemeusza III (Euergetesa).......... 155
Panowanie Ptolemeusza IV (Filopatora).......... 157
Panowanie Ptolemeusza V (Epifanesa)........... 159
Stosunki z Rzymem za pierwszych pięciu Ptolemeuszów . . . . . . 160
Sprawy dyskusyjne. Cele zewnętrznej polityki Ptolemeuszów . . . . . 161
Armia................... 165
Flota................... 167
Struktura administracyjna Egiptu. Polis. Jednostki podziału. Urzędnicy . . 168
System eksploatacji ziemi. Kto uprawiał ziemię w Egipcie..... 170
Pobór podatków................ 174
Polityka monetarna Ptolemeuszów........... . 175
Sprawy dyskusyjne. Rola państwa w ekonomice........ 176
Świątynie i kapłani............... 180
Sprawy dyskusyjne. Miejsce Greków w ptolemejskim Egipcie..... 186
Sprawy dyskusyjne. Stosunki między Egipcjanami a Grekami..... 192
Aleksandria................. 199
Aleksandria jako ośrodek kultury............ 203
Sytuacja w pierwszych latach po śmierci Ptolemeusza V (Epifanesa) . . . 204
Wojna z Antiochem IV.............. 205
Samodzielne rządy Ptolemeusza VI (Filometora)........ 206
Panowanie Ptolemeusza VIII (Euergetesa II-Fyskona)....... 208
Wydarzenia lat 116-81/80.............. 210
Sprawy dyskusyjne. Czy istniał testament przekazujący Egipt Rzymowi? Charakter polityki Rzymu wobec Egiptu........... 211
Panowanie Ptolemeusza XII (Auletesa).......... 215
Panowanie Kleopatry VII. Pierwszy okres: do śmierci Cezara..... 216
Panowanie Kleopatry VII: lata 44-30........... 217
Sprawy dyskusyjne. Ocena postaci i polityki Kleopatry VII..... 219
Sprawy dyskusyjne. Stan Egiptu za czasów Kleopatry VII..... 225
Sprawy dyskusyjne. Czynniki upadku monarchii Ptolemeuszów .... 228
Nowy porządek Oktawiana............. 230
Bibliografia................. 233
VII. Państwo Seleukidów.............. 235
Źródła................... 235
Kształtowanie się terytorium państwa Seleukidów........ 237
Charakterystyka geograficzna państwa Seleukidów........ 239
Stolice Seleukidów................ 245
Panowanie Antiocha I (281-261 r.)........... 246
Panowanie Antiocha II (Theosa)............ 248
Zaburzenia po śmierci Antiocha II. Seleukos II........ 248
Wojna bratobójcza............... 249
Seleukidzki Wschód w III w.............. 249
Pierwsze secesje. Andragoras w Partii........... 253
Uniezależnienie się Baktrii. Problem Persydy......... 253
Seleukos III. Początki panowania Antiocha III........ 255
IV wojna syryjska................ 256
Operacje Antiocha III w Azji Mniejszej.......... 256
Wyprawa wschodnia Antiocha III............ 257
V wojna syryjska................ 259
Działania Antiocha III w Azji Mniejszej i Grecji. Wojna z Rzymem . . . 260
Pokój w Apamei (188 r.) i jego konsekwencje........ 261
Dalsze losy państwa baktryjskiego............ 262
Seleukos IV................. 263
Początki panowania Antiocha IV............ 263
VI wojna syryjska................ 264
Konflikt z Żydami............... 264
Koniec panowania Antiocha IV............ 265
Panowanie Demetriusza I.............. 265
Panowanie Demetriusza II.............. 266
Ostatnie sześćdziesiąt lat dziejów dynastii.......... 268
Procesy rozkładu monarchii.............. 269
Struktura polityczna państwa Seleukidów.......... 270
Urzędnicy. Elita dworska.............. 271
Dochody.................. 272
Działalność kolonizacyjna.............. 273
Niegreckie miasta monarchii Seleukidów.......... 278
Armia . ............... 278
Sprawy dyskusyjne. Struktura własności ziemskiej........ 282
Sprawy dyskusyjne. Chłopi królewscy........... 288
Sprawy dyskusyjne. Zasięg wpływów kultury greckiej w centrum państwa
Seleukidów (Syria, Celesyria, Cylicja)........... 290
Sprawy dyskusyjne. Zasięg wpływów kultury greckiej na seleukidzkim
Wschodzie.................. 293
Syria rzymska................. 305
Bibliografia................. 307
VIII. Żydzi ................. 308
Stosunki etniczne w Palestynie............ 308
Źródła................... 310
Diaspora.................. 312
Stosunki gospodarcze i społeczne w żydowskich społecznościach Palestyny. . 312
Polityka obcych władców wobec Judei.......... 315
Religijne źródła konfliktów w Palestynie.......... 316
Proces hellenizacji Żydów.............. 318
Początek seleukidzkiego panowania........... 320
Antioch IV a Żydzi............... 322
Sprawy dyskusyjne. Motywy działania Antiocha IV....... 324
Powstanie Machabeuszów.............. 329
Narodziny niezależnego państwa żydowskiego......... 330
Rzym a Judea.................331
Religia żydowska. Charakterystyka ogólna......... 333
Świątynia i synagogi. „Uczeni w Piśmie".......... 337
Ugrupowania religijne............... 338
Życie religijne diaspory.............. 342
Uniwersalizm versus partykularyzm........... 345
Sprawy dyskusyjne. Żydzi a grecka cywilizacja........ 347
Bibliografia................. 354
IX. Azja Mniejsza i przyległe do niej terytoria północno-wschodnie 355
Wstęp................... 355
Miasta greckie Azji Mniejszej............. 356
Państwo Attalidów............... 361
Początki i obszar.............. 361
Panowanie Eumenesa I i Attalosa I......... 364
Pergamon w sojuszu z Rzymem.......... 365
Attalos III. Rewolta Aristonika.......... 366
Powstanie prowincji Azji............ 367
Sprawy dyskusyjne. Charakter powstania Aristonika..... 368
Sprawy dyskusyjne. Motywy testamentu Attalosa III..... 372
Attalidzi a miasta greckie........... 374
Pergamon jako ośrodek kultury.......... 375
Galaci................... 376
Bitynia................... 377
Pont................. . . 378
Kraj................. 378
Początki dynastii i jej charakter.......... 379
Pierwsi wielcy władcy............. 380
Początki panowania Mitrydatesa VI......... 380
Zamiary Mitrydatesa VI. Jego zasoby . . ....... 381
I wojna Mitrydatesa z Rzymem.......... 383
II i III wojna Mitrydatesa z Rzymem........ 386
Koniec panowania Mitrydatesa VI......... 386
Kapadocja.................. 388
Armenia.................. 389
Państwa położone nad Eufratem: Melitene, Kommagene, Sofene, Osroene . . 391
Piraci w Cylicji................ 393
Początki rzymskiego panowania w Azji Mniejszej. Organizacja prowincji. Pierwsze czterdzieści lat................ 395
System poboru podatków.............. 397
Porównanie panowania władców hellenistycznych i Rzymu...... 400
Represje po wojnach Rzymu z Mitrydatesem......... 401
Nowy porządek wprowadzony przez Pompejusza........ 402
Czasy wojen domowych.............. 403
Azja Mniejsza w czasach wczesnego cesarstwa......... 404
Bibliografia.................. 407
X. Miasta greckie................ 408
Aspekty urbanistyczne............... 408
Aspekty gospodarcze i społeczne............ 416
Instytucje polityczne miast hellenistycznych......... 419
Finanse miejskie................ 424
Polis i ich dobroczyńcy (euergetai)............ 426
Sprawy dyskusyjne. Czy polis w czasach hellenistycznych przeżywała kryzys? . 429
Polis greckiego świata w czasach rzymskiego panowania...... 433
Kształcenie w hellenistycznych polis........... 434
Efebia................... 437
Uczestnicy ćwiczeń w gimnazjonie poza efebami........ 439
Wychowanie fizyczne. Zawody............. 440
Bibliografia................. 443
XI. Kultura.................. 444
Uwagi wstępne................ 444
Krasomówstwo................ 445
Historiografia................. 447
Filozofia.................. 452
Nauki.............:..... 464
Poezja................... 473
Menander................ 473
Nowa poezja................ 474
Uwagi końcowe................ 486
Sprawy dyskusyjne................ 487
Bibliografia.................. 491
XII. Religia.................. 492
Uwagi wstępne................ 492
Religia tradycyjna................ 494
Nowe zjawiska w wierzeniach epoki hellenistycznej. Charakterystyka ogólna . 495
Grecy wobec bóstw wschodnich. Charakterystyka ogólna...... 501
Sarapis................... 503
Izyda................... 504
Sprawy dyskusyjne. Problemy upowszechniania się kultów bóstw wschodnich . 506
Sprawy dyskusyjne. Problem kryzysu religii tradycyjnej...... 509
Kult władców................. 512
Sprawy dyskusyjne. Religijne treści kultu władców....... 516
Bibliografia................. 521
Indeks autorów współczesnych.............. 523
Indeks osób starożytnych i postaci mitycznych.......... 525
Indeks nazw geograficznych i etnicznych............ 533
Spis map.................... 544
Spis ilustracji w tekście................ 545
Spis ilustracji na wkładkach............... 547