Dane szczegółowe książki
Historia starożytnych Greków. T. 1, Do końca wojen perskich / Bravo, Benedetto (1931-); Wipszycka, Ewa (1933-)
Tytuł
Historia starożytnych Greków. T. 1, Do końca wojen perskich
Wydawnictwo
Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988
Hasła przedmiotowe
Informacje dodatkowe
brak numeracji stron
Spis treści
pokaż spis treści
Wstęp.................... 5
Słowo wstępne ................. 5
Charakterystyka s'rodowiska geograficznego........... 6
Klimat (8). Uprawa roli (9). Hodowla (10). Transport i komunikacja lądowa (11). Morze (12). Typ osadnictwa (14). Pożywienie Greków. Kwestia głodu (16). Metale (18). Bibliografia .................. 19
Język grecki .................. 19
Bibliografia ..................23
Część pierwsza. Dzieje basenu Morza Egejskiego do VIII w. 25
Epoka kamienia..................26
Bibliografia i dyskusja................31
Epoka brązu ..................3Ϊ
A. Uwagi wstępne na temat chronologii i terminologii ........32
Sprawy dyskusyjne. Problemy chronologii epoki brązu (33). Sprawy dyskusyjne. Problem
migracji (34). Wczesna epoka brązu (35). Średnia epoka brązu (37). Sprawy dyskusyjne. Przybycie Greków (39). Źródła do dziejów Grecji II tysiąclecia. Wiarygodnos'ć tradycji
mitycznej (40). Bibliografia .....,............ 42
B. Kreta...................43
Charakterystyka środowiska (43). Kreta w mitach greckich (43). Neolit na Krecie, Początki
epoki brązu (44). Początki pataców i dalszy ich rozwój (45). System pisma na Krecie (51). Struktura społeczna i system władzy (52). Stosunki Krety ze światem zewnętrznym (55). Sprawy dyskusyjne. Thalassokracja kreteriska (58). Wierzenia i kult (60). Sprawy dyskusyjne. Sakralny charakter monarchii na Krecie (64). Bibliografia.................. 65
C. Grecja lądowa i wyspy...............65
Początki kultury mykeriskiej (65). Ośrodki kultury mykeńskiej w Grecji właściwej (69). Pismo
linearne Β i język tabliczek (74). Obraz społeczeństwa w tabliczkach z pismem linearnym Β
(77). Wierzenia i kult (86). Stosunki ze światem zewnętrznym. Osadnictwo mykeńskie poza
Grecją (88). Handel (90). Sprawy dyskusyjne. Achajowie w Azji Mniejszej - sprawa Ahhijawa
(92). Sprawy dyskusyjne. Czy istniało imperium mykcńskie? (93). Koniec świata mykcńskiego
(94). Sprawy dyskusyjne. Najazd Dorów (96). Sprawy dyskusyjne. Grecy wśród „Ludów
Morza" (99). Sprawy dyskusyjne. Wojna trojańska (99). D. Cyklady ..................104
Bibliografia.................. 105
Wieki Ciemne ..................106
Początki żelaza w Grecji (109). Bibliografia...................111
Część druga. Grecja archaiczna ...........113
Uwagi wstępne..................114
Powstanie alfabetu greckiego (115). Bibliografia ..................117
Poematy homerowe: Iliada i Odyseja.............118
Sporo Homera (120). Współczesne odpowiedzi na pytanie: jak powstały poematy (121). Gdzie
i kiedy powstały poematy? Homer: jeden poeta czy dwóch? (123). Czy istniał „s'wiat
homerowy"? (124). Poeci i ich słuchacze (126). Bibliografia ..................126
Społeczeństwo czasów archaicznych.............127
Uwagi wstępne. Źródła (127). Miasta epoki archaicznej (128). Struktury społeczne. Polis (129). Model greckiej polis (133). Polis u progu czasów archaicznych (138). Aristoi - najlepsi. Materialne i społeczne podstawy ich pozycji (139). Aristoi na wojnie (141). Mentalność
arystokracji (143). Wolni członkowie wspólnot nie należący do arystokracji (144). Stan ludzi
niewolnych (146). Sprawy dyskusyjne. Problem niewoli i zależności w czasach archaicznych
(150). Sprawy dyskusyjne. Czy istniała w Grecji wspólnota rodowa? (152). Sprawy dyskusyjne. Kwestia obrotu ziemią w czasach archaicznych (155). Bibliografia..................156
Kolonizacja doby archaicznej...............i 58
Uwagi wstępne. Terminologia ( 158). Uwagi wstępne. Źródła (164). Założenie kolonii. Stosunki
z tubylcami (165). Przyczyny inicjatyw kolonizacyjnych (167). Metropolie i kolonie (168). Greckie osady w południowej Italii i na Sycylii (169). Greckie osady na Wschodzie (172). Greckie osady na dalekim Zachodzie (174). Greckie osady na wybrzeżach północnych Morza
Egejskiego i nad Propontydą (175). Kolonie na wybrzeżach Morza Czarnego (177). Koniec
Wielkiej Kolonizacji (179). Skutki Wielkiej Kolonizacji (181). Sprawy dyskusyjne. Charakter
kolonizacji (182). Sprawy dyskusyjne. Fenicjanie a Grecy (185). Sprawy dyskusyjne. Oddziaływanie Wielkiej Kolonizacji na strukturę własności ziemskiej w Grecji (185). Bibliografia ..................187
Nowe zjawiska w życiu społecznym i w systemie sprawowania władzy (VII-VI w.). . . 189
Powstanie falangi (189). Strony w konfliktach społecznych doby archaicznej (194). Spisanie
prawa (196). Tyrania. Terminologia (197). Problematyka społeczna i ustrojowa (198). Propaganda tyranów (200). Ajsymneci (201). Koniec tyranii (202). Tyrani Koryntu (202). Tyrani Geli i Syrakuz (204). Powstanie pieniądza (206). Bibliografia ..................211
Sparta....................213
Uwagi wstępne. Źródła (213). Teren i nazwa państwa spartańskiego (214). Archeolodzy o
Sparcie do końca VI w. (215). Proces formowania się terytorium państwa spartańskiego (217). Kiedy Sparta staje się Spartą? (218). Społeczeństwo spartańskie. Spartanie (219). Społeczeńs-
two spartańskie. Heloci (223). Społeczeństwo spartańskie. Periojkowie (224). Ustrój poli-
tyczny (225); Oryginalność Sparty (228). Sprawy dyskusyjne. Charakter ewolucji instytucji
spartańskich (228). Sprawy dyskusyjne. Wielka Retra (230). Bibliografia..................234
Ateny ....................235
Uwagi wstępne. Stan źródeł (235). Wiadomos'ci geograficzne (235). Najstarsze dzieje Aten
(235). Sytuacja Aten w przededniu reform Solona (237). Reformy Solona (239). Konsekwencje
reform (240). Sprawy dyskusyjne. Reformy Solona (241). Attyka od reform Solona do objęcia
władzy przez Pizystrata (247). Historia tyranii Pizystrata i jego synów (249). Dzieło tyranii w
Atenach (250). Rewolucja 508/507 r. (252). Ustrój polityczny stworzony przez Klejstenesa:
demy i fyle (253). Ustrój polityczny stworzony przez Klejstenesa: Rada Pięciuset i
Zgromadzenie (255). Ostracyzm (256). Charakterystyka dzieła Klejstenesa (257). Bibliografia ..................258
Epoka wojen perskich ................259
Sztuka wojenna w dobie konfliktów z Persami. Flota (259). Sytuacja państw greckich w Azji
Mniejszej do połowy VI w. Podbój perski (263). Wyprawy Dariusza przeciw Tracji i Scytom
(266). Konsekwencje podboju perskiego dla miast Azji Mniejszej (266). Powstanie joriskie
(268). Sprawy dyskusyjne. Ekonomiczne podłoże oporu Greków. Kwestia polityki Persów
wobec Fenicjan (270). Przyczyny wojen Persów z Grekami (272). Działania wojenne do bitwy
pod Maratonem (274). Sytuacja wewnętrzna Aten od reform Klejstenesa do bitwy pod
Maratonem (275). Bitwa pod Maratonem (276). Grecy w latach między Maratonem a
Termopilami (278).. Wojna 480 roku (280). Bitwa w Zatoce Salamiriskiej (282). Kampania 479
r. (285). Powstanie symmachii ateńskiej (287). Znaczenie wojen perskich (288). Działania
symmachii ateńskiej w latach siedemdziesiątych i sześćdziesiątych V w. (289). Sparta - lata
siedemdziesiąte i sześćdziesiąte. Sprawy wewnętrzne (291). Ateny-lata siedemdziesiąte i
sześćdziesiąte: sprawy wewnętrzne (293). Reformy Efialtesa (294). Bibliografia . . . ..............295
Religia ..................... 297
Uwagi wstępne (297). A. Model greckiej religijności..............298
Cechy podstawowe religii greckiej (298). Pojęcie bóstwa (300). Demony (303). Herosi (304). Bogowie Homera i Hezjoda (305). Bogowie i ludzie (307). Mity (309). B. Kult...................311
Problem czystości rytualnej (311). Ofiary (312). Modlitwy i s'więta (315). Środowiska kultu
(316). Miejsca kultu (320). Kapłani (321). Kult zmarłych (323). Wyrocznie (325). Agony
(327). C. Nowe zjawiska w religii czasów archaicznych..........328
Dionizos (328). Misteria i sekty. Charakterystyka ogólna (330). Misteria eleuzyńskie (331). Orficy (333). Bibliografia ..................336
Kultura Grecji archaicznej ...............337
A. Wstęp..................337
Uwagi wstępne (337). Sympozja (338). Pozycja kobiety w społeczeństwie doby archaicznej
(340). Rola homoseksualizmu w społeczności mężczyzn (342). Sport i igrzyska (343). 346
Bibliografia ....... ... 347
B. Literatura ............... Epika (347). Liryka (350). Dramat (354). Bibliografia .................. 358
G Początki filozofii i nauk! .............. Bibliografia . .................363
D. Sztuka..................363
Uwagi wstępne. Klienci i artyści. Wpływy wschodnie (363). Architektura (365). Rzeźba (376). Ceramika (377). Bibliografia ..................380
Indeksy ... .... 381
Indeks autorów współczesnych (382). Indeks osób starożytnych i postaci mitycznych (384). Indeks nazw geograficznych i etnicznvch Î388). Spis map..... 399
Spis ilustracji w tekście...............399
Spis ilustracji na wkładkach..............401
Słowo wstępne ................. 5
Charakterystyka s'rodowiska geograficznego........... 6
Klimat (8). Uprawa roli (9). Hodowla (10). Transport i komunikacja lądowa (11). Morze (12). Typ osadnictwa (14). Pożywienie Greków. Kwestia głodu (16). Metale (18). Bibliografia .................. 19
Język grecki .................. 19
Bibliografia ..................23
Część pierwsza. Dzieje basenu Morza Egejskiego do VIII w. 25
Epoka kamienia..................26
Bibliografia i dyskusja................31
Epoka brązu ..................3Ϊ
A. Uwagi wstępne na temat chronologii i terminologii ........32
Sprawy dyskusyjne. Problemy chronologii epoki brązu (33). Sprawy dyskusyjne. Problem
migracji (34). Wczesna epoka brązu (35). Średnia epoka brązu (37). Sprawy dyskusyjne. Przybycie Greków (39). Źródła do dziejów Grecji II tysiąclecia. Wiarygodnos'ć tradycji
mitycznej (40). Bibliografia .....,............ 42
B. Kreta...................43
Charakterystyka środowiska (43). Kreta w mitach greckich (43). Neolit na Krecie, Początki
epoki brązu (44). Początki pataców i dalszy ich rozwój (45). System pisma na Krecie (51). Struktura społeczna i system władzy (52). Stosunki Krety ze światem zewnętrznym (55). Sprawy dyskusyjne. Thalassokracja kreteriska (58). Wierzenia i kult (60). Sprawy dyskusyjne. Sakralny charakter monarchii na Krecie (64). Bibliografia.................. 65
C. Grecja lądowa i wyspy...............65
Początki kultury mykeriskiej (65). Ośrodki kultury mykeńskiej w Grecji właściwej (69). Pismo
linearne Β i język tabliczek (74). Obraz społeczeństwa w tabliczkach z pismem linearnym Β
(77). Wierzenia i kult (86). Stosunki ze światem zewnętrznym. Osadnictwo mykeńskie poza
Grecją (88). Handel (90). Sprawy dyskusyjne. Achajowie w Azji Mniejszej - sprawa Ahhijawa
(92). Sprawy dyskusyjne. Czy istniało imperium mykcńskie? (93). Koniec świata mykcńskiego
(94). Sprawy dyskusyjne. Najazd Dorów (96). Sprawy dyskusyjne. Grecy wśród „Ludów
Morza" (99). Sprawy dyskusyjne. Wojna trojańska (99). D. Cyklady ..................104
Bibliografia.................. 105
Wieki Ciemne ..................106
Początki żelaza w Grecji (109). Bibliografia...................111
Część druga. Grecja archaiczna ...........113
Uwagi wstępne..................114
Powstanie alfabetu greckiego (115). Bibliografia ..................117
Poematy homerowe: Iliada i Odyseja.............118
Sporo Homera (120). Współczesne odpowiedzi na pytanie: jak powstały poematy (121). Gdzie
i kiedy powstały poematy? Homer: jeden poeta czy dwóch? (123). Czy istniał „s'wiat
homerowy"? (124). Poeci i ich słuchacze (126). Bibliografia ..................126
Społeczeństwo czasów archaicznych.............127
Uwagi wstępne. Źródła (127). Miasta epoki archaicznej (128). Struktury społeczne. Polis (129). Model greckiej polis (133). Polis u progu czasów archaicznych (138). Aristoi - najlepsi. Materialne i społeczne podstawy ich pozycji (139). Aristoi na wojnie (141). Mentalność
arystokracji (143). Wolni członkowie wspólnot nie należący do arystokracji (144). Stan ludzi
niewolnych (146). Sprawy dyskusyjne. Problem niewoli i zależności w czasach archaicznych
(150). Sprawy dyskusyjne. Czy istniała w Grecji wspólnota rodowa? (152). Sprawy dyskusyjne. Kwestia obrotu ziemią w czasach archaicznych (155). Bibliografia..................156
Kolonizacja doby archaicznej...............i 58
Uwagi wstępne. Terminologia ( 158). Uwagi wstępne. Źródła (164). Założenie kolonii. Stosunki
z tubylcami (165). Przyczyny inicjatyw kolonizacyjnych (167). Metropolie i kolonie (168). Greckie osady w południowej Italii i na Sycylii (169). Greckie osady na Wschodzie (172). Greckie osady na dalekim Zachodzie (174). Greckie osady na wybrzeżach północnych Morza
Egejskiego i nad Propontydą (175). Kolonie na wybrzeżach Morza Czarnego (177). Koniec
Wielkiej Kolonizacji (179). Skutki Wielkiej Kolonizacji (181). Sprawy dyskusyjne. Charakter
kolonizacji (182). Sprawy dyskusyjne. Fenicjanie a Grecy (185). Sprawy dyskusyjne. Oddziaływanie Wielkiej Kolonizacji na strukturę własności ziemskiej w Grecji (185). Bibliografia ..................187
Nowe zjawiska w życiu społecznym i w systemie sprawowania władzy (VII-VI w.). . . 189
Powstanie falangi (189). Strony w konfliktach społecznych doby archaicznej (194). Spisanie
prawa (196). Tyrania. Terminologia (197). Problematyka społeczna i ustrojowa (198). Propaganda tyranów (200). Ajsymneci (201). Koniec tyranii (202). Tyrani Koryntu (202). Tyrani Geli i Syrakuz (204). Powstanie pieniądza (206). Bibliografia ..................211
Sparta....................213
Uwagi wstępne. Źródła (213). Teren i nazwa państwa spartańskiego (214). Archeolodzy o
Sparcie do końca VI w. (215). Proces formowania się terytorium państwa spartańskiego (217). Kiedy Sparta staje się Spartą? (218). Społeczeństwo spartańskie. Spartanie (219). Społeczeńs-
two spartańskie. Heloci (223). Społeczeństwo spartańskie. Periojkowie (224). Ustrój poli-
tyczny (225); Oryginalność Sparty (228). Sprawy dyskusyjne. Charakter ewolucji instytucji
spartańskich (228). Sprawy dyskusyjne. Wielka Retra (230). Bibliografia..................234
Ateny ....................235
Uwagi wstępne. Stan źródeł (235). Wiadomos'ci geograficzne (235). Najstarsze dzieje Aten
(235). Sytuacja Aten w przededniu reform Solona (237). Reformy Solona (239). Konsekwencje
reform (240). Sprawy dyskusyjne. Reformy Solona (241). Attyka od reform Solona do objęcia
władzy przez Pizystrata (247). Historia tyranii Pizystrata i jego synów (249). Dzieło tyranii w
Atenach (250). Rewolucja 508/507 r. (252). Ustrój polityczny stworzony przez Klejstenesa:
demy i fyle (253). Ustrój polityczny stworzony przez Klejstenesa: Rada Pięciuset i
Zgromadzenie (255). Ostracyzm (256). Charakterystyka dzieła Klejstenesa (257). Bibliografia ..................258
Epoka wojen perskich ................259
Sztuka wojenna w dobie konfliktów z Persami. Flota (259). Sytuacja państw greckich w Azji
Mniejszej do połowy VI w. Podbój perski (263). Wyprawy Dariusza przeciw Tracji i Scytom
(266). Konsekwencje podboju perskiego dla miast Azji Mniejszej (266). Powstanie joriskie
(268). Sprawy dyskusyjne. Ekonomiczne podłoże oporu Greków. Kwestia polityki Persów
wobec Fenicjan (270). Przyczyny wojen Persów z Grekami (272). Działania wojenne do bitwy
pod Maratonem (274). Sytuacja wewnętrzna Aten od reform Klejstenesa do bitwy pod
Maratonem (275). Bitwa pod Maratonem (276). Grecy w latach między Maratonem a
Termopilami (278).. Wojna 480 roku (280). Bitwa w Zatoce Salamiriskiej (282). Kampania 479
r. (285). Powstanie symmachii ateńskiej (287). Znaczenie wojen perskich (288). Działania
symmachii ateńskiej w latach siedemdziesiątych i sześćdziesiątych V w. (289). Sparta - lata
siedemdziesiąte i sześćdziesiąte. Sprawy wewnętrzne (291). Ateny-lata siedemdziesiąte i
sześćdziesiąte: sprawy wewnętrzne (293). Reformy Efialtesa (294). Bibliografia . . . ..............295
Religia ..................... 297
Uwagi wstępne (297). A. Model greckiej religijności..............298
Cechy podstawowe religii greckiej (298). Pojęcie bóstwa (300). Demony (303). Herosi (304). Bogowie Homera i Hezjoda (305). Bogowie i ludzie (307). Mity (309). B. Kult...................311
Problem czystości rytualnej (311). Ofiary (312). Modlitwy i s'więta (315). Środowiska kultu
(316). Miejsca kultu (320). Kapłani (321). Kult zmarłych (323). Wyrocznie (325). Agony
(327). C. Nowe zjawiska w religii czasów archaicznych..........328
Dionizos (328). Misteria i sekty. Charakterystyka ogólna (330). Misteria eleuzyńskie (331). Orficy (333). Bibliografia ..................336
Kultura Grecji archaicznej ...............337
A. Wstęp..................337
Uwagi wstępne (337). Sympozja (338). Pozycja kobiety w społeczeństwie doby archaicznej
(340). Rola homoseksualizmu w społeczności mężczyzn (342). Sport i igrzyska (343). 346
Bibliografia ....... ... 347
B. Literatura ............... Epika (347). Liryka (350). Dramat (354). Bibliografia .................. 358
G Początki filozofii i nauk! .............. Bibliografia . .................363
D. Sztuka..................363
Uwagi wstępne. Klienci i artyści. Wpływy wschodnie (363). Architektura (365). Rzeźba (376). Ceramika (377). Bibliografia ..................380
Indeksy ... .... 381
Indeks autorów współczesnych (382). Indeks osób starożytnych i postaci mitycznych (384). Indeks nazw geograficznych i etnicznvch Î388). Spis map..... 399
Spis ilustracji w tekście...............399
Spis ilustracji na wkładkach..............401