Dane szczegółowe książki
Pisma Wybrane T 2: Przydatki do Ekonomiki i Polityki Arystotelesowej / Petrycy, Sebastian (1554-1626); Wąsik, Wiktor (1883-1963); Grzybowski, Konstanty (1901-1970)
Autorzy
Tytuł
Pisma Wybrane T 2: Przydatki do Ekonomiki i Polityki Arystotelesowej
Serie wydawnicze
Wydawnictwo
Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1956
Hasła przedmiotowe
Informacje dodatkowe
Plik zawiera automatycznie wygenerowany spis treści
Nr tomu
2
Tomów
2
Spis treści
pokaż spis treści
Przedmowa literackiego wydawcy wyboru Przydatków do Ekonomiki Arystotelesowej* Sebastiana Petrycego 3
Przydatki do Ekonomiki Arystotelesowej
Przydatek do dwojga ksiąg Ekonomiki Arystotelesowej, to jest rządu domowego dołężniejszego nauki
Dedykacja dzieła Mikołajowi Oleśnickiemu, kasztelanowi radomskiemu 11
Nauki do spraw ludzkich przynależące 15
Jeśli umiejętność gospodarstwa z przyrodzenia idzie 16
Co jest dom 20
Wiele jest społeczności między ludźmi 22
Jeśli rozdział domu a bo gospodarstwa na człowieka i jego dzierżawę dostatecznie uczyniony 23
O rządzie ojcowskim
Jako chować dzieci w dzieciństwie ich 27
Jako chować podrosłe dzieci 30
Jako w młodzieństwie syny chować 32
O dozorcy abo nauczycielu synów 37
Jaki ma być dozorca dziecinny 39
Powinność dozorcę abo nauczyciela w ćwiczeniu 41
W jakich naukach młódź ma się bawić 45
Jako rządzić mają rodzice córki swe 49
O pańskim rządzie
W domu doskonałym potrzeba tego, który by rozkazował i który
by służył 52
Jeśli sługa w gospodarstwie jest nalepsza majętność 55
Jeśli słudze powinni panowie strawę, robotę i karanie dawać 58
Jako są rozmaici słudzy 63
Jako rządzić sługami urodzonemi 64
Jakim się ma stawić pan słudze urodzonemu 67
Jako się ma obchodzić z niewolnikami abo z sługami kupnemi,
z brańcami 70
Jako się ma obchodzić pan z sługami najemnemi 72
Jako się obchodzić z sługami za przyjaciela 74
O majętności gospodarskiej
Dobra zwierzchnie przyrodzone są człowieku 78
Majętność każdego gospodarza ma być własna, nie spoina z inszemi 81
Gospodarz o majętność nie ma się zbytnie starać 83
Jeśli w gospodarzu więtsza roztropność ma być w nabywaniu czy
używaniu pieniędzy 87
Gospodarz więcej się ma starać o bogactwa od natury dane, niżli
które daje przemysł i rzemiesła 91
Wiele jest sposobów nabywania dóbr zwierzchnych 93
Handle są potrzebne i wiele sposobów ich 97
Nabywania pieniędzy sposoby 100
Dodatek
Dokładów i przydatków do Ekonomiki Arystotelesowej fragmenty 106
Fragment przekładu Petrycego Ekonomiki pseudo- Arystotelesowej 107
Do Czytelnika 110
Przedmowa literackiego wydawcy wyboru (Przydatków do Polityki
Arystotelesowej» Sebastiana Petrycego 113
Przydatki do Polityki Arystotelesowej
Dedykacja dzieła królowi Zygmuntowi III 123
Przedmowa do Czytelnika 131
Przydatek do pierwszych ksiąg Polityki Arystotelesowej
Rzeczpospolita dla nawiętszego dobra jest 143
Jako są te rządy różne: pański, gospodarski, miejski, królewski 147
Jeśliże miasto albo rzeczpospolita z natury idzie 149
Jeśli sługa z natury bywa czyli nie 153
O niewolstwie z prawa 156
Jeśli prawdziwe szlachectwo z rodzaju bywa 157
Pieniądze potrzebne do przemiany 161
Pieniądze nie są majętnością prawdziwą w Rzeczypospolitej 163
Przydatek do wtóry eh ksiąg Polityki Arystotelesowej
Jeśli równy podział dóbr ma być w Rzeczypospolitej 166
Jeśli się godzi w rzeczypospolitej dobrze postawionej każdemu, jako
chce, majętność swoją rozmnażać i bogacić się 170
Jeśli od przodków zostawioną majętność godzi się przedawać 174
Czasu pokoju o wojnie zawiadować potrzeba 179
Jeśli mają być rzemieślnicy miesczany 182
Jeśli synowie pobitych ojców na wojnie z pospolitego skarbu mają
być wychowani 187
Jeśli z poddanemi łaskawie czyli surowo się obchodzić trzeba 192
Jeśli bogaci czyli ubodzy mają być na urząd brani 195
Jeśli do urzędu nauki potrzeba 198
Na cnotę trzeba mieć baczenie w obieraniu urzędu 203
Przydatek do trzecich ksiąg Polityki Arystotelesowej
Co jest miesczanin abo koronny syn 205
Powinności miesczan 206
Co jest miasto abo rzeczpospolita 208
Czemu nie mają być miesczany cudzoziemcy, bastardowie, ubodzy
i słudzy 210
Części abo stany miasta które są 212
Jeśli jedna jest powinność dobrego człowieka i dobrego miesczanina 214
Co jest rzeczpospolita 219
Rozdział rzeczypospolitej i opisanie kształtów jej 222
Jeśli wolność szlachty jest przyczyną wątlenia państwa [polskiego] 228
Jeśli przy pospólstwie ma być nawiętsza władza 232
Jeśli w postanowieniu praw więtszy ma być wzgląd na dobre
i przedniejsze ludzie niżli na pospólstwo 236
Jeśli baczeniem jednego zacnego człowieka lepiej niżli dobrymi
prawy może być rządzona rzeczpospolita 241
Jeśli efekt czyli dziedzic w Rzeczpospolitej [Polskiejjma być królem 245
Jeśli są w rzeczypospolitej potrzebne prawa 251
Przydatek do czwartych ksiąg Polityki Arystotelesowej
Stany rzeczypospolitej różne i części jej 257
Demokracje] kształty 259
Jeśli pospólstwa wyroki miasto prawa mają być 261
Oligarchie] sposoby 266
Arystokracje] sposoby 267
Co jest politia abo ta rzeczpospolita imieniem powszechnym
nazwana 268
Jeśli się godzi prawa źle uczynionego słuchać 270
Politiej wiele kształtów 273
Jeśli w politiej bogatych i ubogich synowie jednako mają być
ćwiczeni 274
Tyraństwo trojakie 278
Jeśli tyrana choć dziedzicznego następcę godzi się zabić 279
Znamienita rzeczpospolita dwojaka 284
Jeśli rzeczpospolita z miernych miesczanów złożona natrwalsza jest
i nalepsza 286
Jeśli wielkie czyli małe rzeczpospolite trwalsze są 291
Jeśli się godzi więcej pozwalać bogatym nżli pospólstwu 295
Jeśli się godzi sztukami i fortelami obchodzić z pospólstwem 298
Co jest urząd 303
Jeśli duchowni mają trzymać urząd świecki 307
O małych krzywdach jeśli mają być osobne sądy 312
Przydatek do piątych ksiąg Polityki Arystotelesowej
Jeśli bunty i rozruchy są główną przyczyną skazy każdej rzeczy
pospolitej 317
Jeśli bunty w rzeczypospolitej mają miejsce, gdzie tyran panuje 322
Co uważać w bunciech potrzeba 326
Przyczyny buntów 328
Jeśli niechęci i bunty między wielkimi ludźmi nawięcej szkodzą
rzeczypospo[litej] 333
Przyczyny osobne skazy w demokracjej 337
Jeśli demokracja nawięcej skazie jest podległa 339
W oligarchiej, w której bogaci ludzie obciążliwie rządzą, przyczyny zguby 343
Przyczyny skazy arystokracjej i politiej 346
Różność królestwa od tyraństwa 348
Królestwo i tyraństwo z których przyczyn trwają 349
Jeśli królowi przystoi akademie budować i nadawać 353
Jeśli królowi godzi się podsłuthacze i szpiegi chować 359
Jeśli wolność mówienia o królach i pisania historii ma być 363
Przydatek do szóstych ksiąg Polityki Arystotelesowej
Jeśli w demokracjej więtszą wolność koronni synowie mają niżli
w królestwie i w arystokracjej 368
Jeśli w Rzeczypospolitej Polskiej koronni synowie więtszą mają
wolność niż w inszych rzeczachpospolitych 374
Jeśli ludzie, którzy nie są szlacheckiego stanu, plebeii, mają wolność jaką w Rzeczypospolitej [Polskiej] 382
Jeśli w demokracjej raczej to ma być ważno, co się wszytkim
zda czyli co więtszej części 387
Oligarchia we wszytkim demokracjej przeciwna 392
Jeśli domowy czyli obcego narodu ma być żołnierz 394
Przydatek do siódmych ksiąg Polityki Arystotelesowej
Które rzeczy są, bez których nie może być rzeczpospolita abo
miasto 400
Jeśli miasta na wschód słońca położone mają być raczej na pół
nocy, na południe, na zachód 402
Jeśli rozum ugruntowany więcej waży do uczynienia sczęśliwych
miesczanów niżli abo natura, abo wychowanie 407
Jeśli mają jedni zawżdy rządzić i jedni ustawicznie pod rzą
dem być 411
Ćwiczenie młodzi w naukach głębokich w sczęśliwej rzeczypospo[litej] potrzebne przy ćwiczeniu obyczajów 415
Jeśli pierwej ciało i żądzą cielesną czyli umysł ćwiczyć trzeba 420
Przydatek do ósmych ksiąg Polityki Arystotelesowej
Jeśli w dobrze postanowionej rzeczypo[spolitej] ma być wzgląd na
ćwiczenie i wychowanie dziatek 425
Wyrodzenia dzieci od rodziców przyczyny 429
W którym wieku, jeśli od siedmiu lat czyli zaraz z młodu ćwi
czyć dzieci 430
Jeśli który nierychło swój dowcip pokaże, ma być oddalon od
nauki 434
Jeśli lepiej doma osobno czyli wespołek w szkołach dzieciom się
uczyć 436
Jeśli do cudzych krajów dzieci dla nauki mają być wysyłane 439
Jeśli dzieci mają być karani i bici 445
Jeśli języków obcych potrzeba się uczyć 448
Jeśli młodzi, która ma potym rzecząpospo!i[tą] rządzić, godzi się
uczyć doskonale nauk wyzwolonych 453
Jeśli w wychowaniu dziatek ma być staranie o obyczajach 458
Jeśli ma być ćwiczenie ciała jako i umysłu w dzieciach 463
Które igrzyska i ćwiczenia ciała dzieciom przynależą 467
O zdrowiu jakie ma być w młodzi staranie 472
Przydatek do ósmi ksiąg Polityki Arystotelesowej
Jeśli mamy wojnę toczyć abo wojować 475
Przyczyny wojny i kondycje poprzedzające 479
Jeśli rzecz słuszna i sprawiedliwa walczyć z pogranicznymi, aby
śmy rozszerzali rzeczpospolitą 482
Jako się sprawować po przegranej 488
Dodatek
Przestróg do Polityki Arystotelesowej fragmenty 490
Fragment przekładu Polityki Arystotelesa 496
Do tego, co czetł 501
Słowniczek staropolski do tekstów Petrycego
Podręczny słowniczek staropolski do tekstów Petrycego 505
Skorowidz nazwisk do tomów I i II 533
Skorowidz rzeczy do tomów I i II 541
Przydatki do Ekonomiki Arystotelesowej
Przydatek do dwojga ksiąg Ekonomiki Arystotelesowej, to jest rządu domowego dołężniejszego nauki
Dedykacja dzieła Mikołajowi Oleśnickiemu, kasztelanowi radomskiemu 11
Nauki do spraw ludzkich przynależące 15
Jeśli umiejętność gospodarstwa z przyrodzenia idzie 16
Co jest dom 20
Wiele jest społeczności między ludźmi 22
Jeśli rozdział domu a bo gospodarstwa na człowieka i jego dzierżawę dostatecznie uczyniony 23
O rządzie ojcowskim
Jako chować dzieci w dzieciństwie ich 27
Jako chować podrosłe dzieci 30
Jako w młodzieństwie syny chować 32
O dozorcy abo nauczycielu synów 37
Jaki ma być dozorca dziecinny 39
Powinność dozorcę abo nauczyciela w ćwiczeniu 41
W jakich naukach młódź ma się bawić 45
Jako rządzić mają rodzice córki swe 49
O pańskim rządzie
W domu doskonałym potrzeba tego, który by rozkazował i który
by służył 52
Jeśli sługa w gospodarstwie jest nalepsza majętność 55
Jeśli słudze powinni panowie strawę, robotę i karanie dawać 58
Jako są rozmaici słudzy 63
Jako rządzić sługami urodzonemi 64
Jakim się ma stawić pan słudze urodzonemu 67
Jako się ma obchodzić z niewolnikami abo z sługami kupnemi,
z brańcami 70
Jako się ma obchodzić pan z sługami najemnemi 72
Jako się obchodzić z sługami za przyjaciela 74
O majętności gospodarskiej
Dobra zwierzchnie przyrodzone są człowieku 78
Majętność każdego gospodarza ma być własna, nie spoina z inszemi 81
Gospodarz o majętność nie ma się zbytnie starać 83
Jeśli w gospodarzu więtsza roztropność ma być w nabywaniu czy
używaniu pieniędzy 87
Gospodarz więcej się ma starać o bogactwa od natury dane, niżli
które daje przemysł i rzemiesła 91
Wiele jest sposobów nabywania dóbr zwierzchnych 93
Handle są potrzebne i wiele sposobów ich 97
Nabywania pieniędzy sposoby 100
Dodatek
Dokładów i przydatków do Ekonomiki Arystotelesowej fragmenty 106
Fragment przekładu Petrycego Ekonomiki pseudo- Arystotelesowej 107
Do Czytelnika 110
Przedmowa literackiego wydawcy wyboru (Przydatków do Polityki
Arystotelesowej» Sebastiana Petrycego 113
Przydatki do Polityki Arystotelesowej
Dedykacja dzieła królowi Zygmuntowi III 123
Przedmowa do Czytelnika 131
Przydatek do pierwszych ksiąg Polityki Arystotelesowej
Rzeczpospolita dla nawiętszego dobra jest 143
Jako są te rządy różne: pański, gospodarski, miejski, królewski 147
Jeśliże miasto albo rzeczpospolita z natury idzie 149
Jeśli sługa z natury bywa czyli nie 153
O niewolstwie z prawa 156
Jeśli prawdziwe szlachectwo z rodzaju bywa 157
Pieniądze potrzebne do przemiany 161
Pieniądze nie są majętnością prawdziwą w Rzeczypospolitej 163
Przydatek do wtóry eh ksiąg Polityki Arystotelesowej
Jeśli równy podział dóbr ma być w Rzeczypospolitej 166
Jeśli się godzi w rzeczypospolitej dobrze postawionej każdemu, jako
chce, majętność swoją rozmnażać i bogacić się 170
Jeśli od przodków zostawioną majętność godzi się przedawać 174
Czasu pokoju o wojnie zawiadować potrzeba 179
Jeśli mają być rzemieślnicy miesczany 182
Jeśli synowie pobitych ojców na wojnie z pospolitego skarbu mają
być wychowani 187
Jeśli z poddanemi łaskawie czyli surowo się obchodzić trzeba 192
Jeśli bogaci czyli ubodzy mają być na urząd brani 195
Jeśli do urzędu nauki potrzeba 198
Na cnotę trzeba mieć baczenie w obieraniu urzędu 203
Przydatek do trzecich ksiąg Polityki Arystotelesowej
Co jest miesczanin abo koronny syn 205
Powinności miesczan 206
Co jest miasto abo rzeczpospolita 208
Czemu nie mają być miesczany cudzoziemcy, bastardowie, ubodzy
i słudzy 210
Części abo stany miasta które są 212
Jeśli jedna jest powinność dobrego człowieka i dobrego miesczanina 214
Co jest rzeczpospolita 219
Rozdział rzeczypospolitej i opisanie kształtów jej 222
Jeśli wolność szlachty jest przyczyną wątlenia państwa [polskiego] 228
Jeśli przy pospólstwie ma być nawiętsza władza 232
Jeśli w postanowieniu praw więtszy ma być wzgląd na dobre
i przedniejsze ludzie niżli na pospólstwo 236
Jeśli baczeniem jednego zacnego człowieka lepiej niżli dobrymi
prawy może być rządzona rzeczpospolita 241
Jeśli efekt czyli dziedzic w Rzeczpospolitej [Polskiejjma być królem 245
Jeśli są w rzeczypospolitej potrzebne prawa 251
Przydatek do czwartych ksiąg Polityki Arystotelesowej
Stany rzeczypospolitej różne i części jej 257
Demokracje] kształty 259
Jeśli pospólstwa wyroki miasto prawa mają być 261
Oligarchie] sposoby 266
Arystokracje] sposoby 267
Co jest politia abo ta rzeczpospolita imieniem powszechnym
nazwana 268
Jeśli się godzi prawa źle uczynionego słuchać 270
Politiej wiele kształtów 273
Jeśli w politiej bogatych i ubogich synowie jednako mają być
ćwiczeni 274
Tyraństwo trojakie 278
Jeśli tyrana choć dziedzicznego następcę godzi się zabić 279
Znamienita rzeczpospolita dwojaka 284
Jeśli rzeczpospolita z miernych miesczanów złożona natrwalsza jest
i nalepsza 286
Jeśli wielkie czyli małe rzeczpospolite trwalsze są 291
Jeśli się godzi więcej pozwalać bogatym nżli pospólstwu 295
Jeśli się godzi sztukami i fortelami obchodzić z pospólstwem 298
Co jest urząd 303
Jeśli duchowni mają trzymać urząd świecki 307
O małych krzywdach jeśli mają być osobne sądy 312
Przydatek do piątych ksiąg Polityki Arystotelesowej
Jeśli bunty i rozruchy są główną przyczyną skazy każdej rzeczy
pospolitej 317
Jeśli bunty w rzeczypospolitej mają miejsce, gdzie tyran panuje 322
Co uważać w bunciech potrzeba 326
Przyczyny buntów 328
Jeśli niechęci i bunty między wielkimi ludźmi nawięcej szkodzą
rzeczypospo[litej] 333
Przyczyny osobne skazy w demokracjej 337
Jeśli demokracja nawięcej skazie jest podległa 339
W oligarchiej, w której bogaci ludzie obciążliwie rządzą, przyczyny zguby 343
Przyczyny skazy arystokracjej i politiej 346
Różność królestwa od tyraństwa 348
Królestwo i tyraństwo z których przyczyn trwają 349
Jeśli królowi przystoi akademie budować i nadawać 353
Jeśli królowi godzi się podsłuthacze i szpiegi chować 359
Jeśli wolność mówienia o królach i pisania historii ma być 363
Przydatek do szóstych ksiąg Polityki Arystotelesowej
Jeśli w demokracjej więtszą wolność koronni synowie mają niżli
w królestwie i w arystokracjej 368
Jeśli w Rzeczypospolitej Polskiej koronni synowie więtszą mają
wolność niż w inszych rzeczachpospolitych 374
Jeśli ludzie, którzy nie są szlacheckiego stanu, plebeii, mają wolność jaką w Rzeczypospolitej [Polskiej] 382
Jeśli w demokracjej raczej to ma być ważno, co się wszytkim
zda czyli co więtszej części 387
Oligarchia we wszytkim demokracjej przeciwna 392
Jeśli domowy czyli obcego narodu ma być żołnierz 394
Przydatek do siódmych ksiąg Polityki Arystotelesowej
Które rzeczy są, bez których nie może być rzeczpospolita abo
miasto 400
Jeśli miasta na wschód słońca położone mają być raczej na pół
nocy, na południe, na zachód 402
Jeśli rozum ugruntowany więcej waży do uczynienia sczęśliwych
miesczanów niżli abo natura, abo wychowanie 407
Jeśli mają jedni zawżdy rządzić i jedni ustawicznie pod rzą
dem być 411
Ćwiczenie młodzi w naukach głębokich w sczęśliwej rzeczypospo[litej] potrzebne przy ćwiczeniu obyczajów 415
Jeśli pierwej ciało i żądzą cielesną czyli umysł ćwiczyć trzeba 420
Przydatek do ósmych ksiąg Polityki Arystotelesowej
Jeśli w dobrze postanowionej rzeczypo[spolitej] ma być wzgląd na
ćwiczenie i wychowanie dziatek 425
Wyrodzenia dzieci od rodziców przyczyny 429
W którym wieku, jeśli od siedmiu lat czyli zaraz z młodu ćwi
czyć dzieci 430
Jeśli który nierychło swój dowcip pokaże, ma być oddalon od
nauki 434
Jeśli lepiej doma osobno czyli wespołek w szkołach dzieciom się
uczyć 436
Jeśli do cudzych krajów dzieci dla nauki mają być wysyłane 439
Jeśli dzieci mają być karani i bici 445
Jeśli języków obcych potrzeba się uczyć 448
Jeśli młodzi, która ma potym rzecząpospo!i[tą] rządzić, godzi się
uczyć doskonale nauk wyzwolonych 453
Jeśli w wychowaniu dziatek ma być staranie o obyczajach 458
Jeśli ma być ćwiczenie ciała jako i umysłu w dzieciach 463
Które igrzyska i ćwiczenia ciała dzieciom przynależą 467
O zdrowiu jakie ma być w młodzi staranie 472
Przydatek do ósmi ksiąg Polityki Arystotelesowej
Jeśli mamy wojnę toczyć abo wojować 475
Przyczyny wojny i kondycje poprzedzające 479
Jeśli rzecz słuszna i sprawiedliwa walczyć z pogranicznymi, aby
śmy rozszerzali rzeczpospolitą 482
Jako się sprawować po przegranej 488
Dodatek
Przestróg do Polityki Arystotelesowej fragmenty 490
Fragment przekładu Polityki Arystotelesa 496
Do tego, co czetł 501
Słowniczek staropolski do tekstów Petrycego
Podręczny słowniczek staropolski do tekstów Petrycego 505
Skorowidz nazwisk do tomów I i II 533
Skorowidz rzeczy do tomów I i II 541