Dane szczegółowe książki
Psychologia twórczości / Nęcka, Edward (1953-)
Autorzy
Tytuł
Psychologia twórczości
Wydawnictwo
Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2012
Numer wydania
2
ISBN
978-83-7489-412-8
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Spis treści
WPROWADZENIE 9
1. POJĘCIA I KRYTERIA TWÓRCZOŚCI 11
1.1. Poj ęcie twórczości 12
1.1.1. Twórczość jako cecha wytworu 13
1.1.1.1. Twórcze jest to, co nowe i wartościowe 13
1.1.1.2. Rodzaje wartości i domeny twórczości 15
1.1.1.3. Definicja Morrisa I. Steina 18
1.1.2. Twórczość jako cecha osoby 20
1.1.2.1. Twórczość przez małe „t” 20
1.1.2.2. Twórczość bez dzieł 25
1.2. Kryteria twórczości 26
1.2.1. Kryteria jawne 27
1.2.1.1. Kryteria wybitnych osiągnięć twórczych 27
1.2.1.2. Podejście JoyaP. Guilforda 28
1.2.1.3. Skale ocen 31
1.2.2. Kryteria ukryte 32
1.2.2.1. Technika oceny konsensualnej 32
1.2.2.2. Kryteria emocjonalne 34
1.2.3. Ujęcie triadowe 35
1.3. Podsumowanie 37
2. STRUKTURA PROCESU TWÓRCZEGO 38
2.1. Klasyczne teorie procesu twórczego 38
2.1.1. Podejście asocjacyjne 39
2.1.2. Podejście postaciowe (Gestalt) 42
2.1.3. Podejście psychodynamiczne 45
2.1.4. Podejście behawiorystyczne 47
2.2. Współczesne teorie procesu twórczego 49
2.2.1. Koncepcje „rewizjonistyczne” 49
2.2.2. Koncepcja interakcji twórczej 51
2.2.3. Model genploracji 54
2.3. Podsumowanie 57
3. POZNAWCZE SKŁADNIKI PROCESU TWÓRCZEGO 58
3.1. Uwaga 58
3.2. Percepcja 65
3.3. Wyobraźnia i wyobrażenia 67
3.4. Kategoryzowanie i wiedza pojęciowa 71
3.5. Pamięć 74
3.6. Myślenie 76
3.7. Czynniki metapoznawcze 81
3.8. Podsumowanie 82
4. EMOCJE I MOTYWACJE W TWÓRCZOŚCI 83
4.1. Emocje w procesie twórczym 83
4.1.1. Dane z introspekcji 83
4.1.2. Emocje sprzyjające twórczości 85
4.1.3. Emocje kierujące procesem twórczym 90
4.1.4. Emocjonalne koszty twórczości 92
4.2. Motywacja a procesy twórcze 93
4.2.1. Czy należy nagradzać za aktywność twórczą? 93
4.2.2. Motywacja samoistna 95
4.2.3. Jeden czy wiele motywów? 101
4.3. Podsumowanie 103
5. WGLĄD 104
5.1. Cechy wglądu 104
5.1.1. Nagłość 106
5.1.2. Przerwa inkubacyjna 110
5.1.3. Zmiana struktury problemu 113
5.2. Poznawczy mechanizm wglądu 117
5.2.1. Wybiórczość 117
5.2.2. Upraszczanie problemu 120
5.2.3. Korzystanie z okazji 125
5.3. Podsumowanie 128
6. INDYWIDUALNE CECHY TWÓRCÓW 129
6.1. Intelekt 129
6.1.1. Inteligencja 130
6.1.2. Style poznawcze 133
6.2. Osobowość 137
6.2.1. Osobowość twórcza czy osobowość twórców? 137
6.2.2. Otwartość 141
6.2.3. Niezależność 142
6.2.4. Wytrwałość 145
6.3. Zaburzenia zachowania 147
6.3.1. Zaburzenia afektywne 148
6.3.2. Schizofrenia i schizotypia 150
6.4. Podsumowanie 152
7. SPOŁECZNY KONTEKST TWÓRCZOŚCI 154
7.1. Twórczość a środowisko 154
7.1.1. Środowisko rodzinne 154
7.1.2. Twórczość w szkole 158
7.1.3. Twórczość w miejscu pracy 160
7.1.4. Osoby znaczące 163
7.1.5. „Kreatogenne” społeczeństwo 167
7.2. Społeczny odbiór twórczości 169
7.2.1. Ocena i krytyka 169
7.2.2. Pośrednicy 174
7.2.3. Spostrzeganie społeczne 176
7.3. Wpływ społeczny 178
7.3.1. Facylitacja czy inhibicja? 178
7.3.2. Twórczość grupowa 180
7.4. Podsumowanie 182
8. SYSTEMOWE KONCEPCJE TWÓRCZOŚCI 183
8.1. Twórczość jako transgresja (koncepcja Kozieleckiego) 183
8.2. Twórcze „inwestowanie” (koncepcja Sternberga i Lubarta) 186
8.3. Przypadek i konfiguracja (koncepcja Simontona) 192
8.4. Jednostka, pole i domena (koncepcja Csikszentmihalyi) 196
8.5. Podsumowanie 199
9. STOSOWANA PSYCHOLOGIA TWÓRCZOŚCI 200
9.1. Pomiar twórczości 200
9.1.1. Testy twórczego myślenia 201
9.1.2. Kwestionariusze samooceny 206
9.1.3. Badanie kreatywności instytucji 208
9.2. Edukacja dla twórczości 211
9.2.1. Usuwanie przeszkód 211
9.2.2. Nauczanie twórczości 214
9.3. Trening twórczości 216
9.3.1. Trenowanie intelektu 217
9.3.2. Trenowanie innych sprawności 219
9.3.3. Skuteczność treningu 220
9.4. Techniki twórczego rozwiązywania problemów 221
9.4.1. Podejście analityczne 222
9.4.2. Podejście intuicyjne 223
9.5. Podsumowanie 226
10. PRÓBA SYNTEZY 228
10.1. Poziomy twórczości 229
10.2. Czas jako wymiar twórczości 234
10.3. Podsumowanie 239
LITERATURA CYTOWANA 240
INDEKS OSOBOWY 253
SPIS TABEL I RYCIN 258
INDEKS RZECZOWY 262
WPROWADZENIE 9
1. POJĘCIA I KRYTERIA TWÓRCZOŚCI 11
1.1. Poj ęcie twórczości 12
1.1.1. Twórczość jako cecha wytworu 13
1.1.1.1. Twórcze jest to, co nowe i wartościowe 13
1.1.1.2. Rodzaje wartości i domeny twórczości 15
1.1.1.3. Definicja Morrisa I. Steina 18
1.1.2. Twórczość jako cecha osoby 20
1.1.2.1. Twórczość przez małe „t” 20
1.1.2.2. Twórczość bez dzieł 25
1.2. Kryteria twórczości 26
1.2.1. Kryteria jawne 27
1.2.1.1. Kryteria wybitnych osiągnięć twórczych 27
1.2.1.2. Podejście JoyaP. Guilforda 28
1.2.1.3. Skale ocen 31
1.2.2. Kryteria ukryte 32
1.2.2.1. Technika oceny konsensualnej 32
1.2.2.2. Kryteria emocjonalne 34
1.2.3. Ujęcie triadowe 35
1.3. Podsumowanie 37
2. STRUKTURA PROCESU TWÓRCZEGO 38
2.1. Klasyczne teorie procesu twórczego 38
2.1.1. Podejście asocjacyjne 39
2.1.2. Podejście postaciowe (Gestalt) 42
2.1.3. Podejście psychodynamiczne 45
2.1.4. Podejście behawiorystyczne 47
2.2. Współczesne teorie procesu twórczego 49
2.2.1. Koncepcje „rewizjonistyczne” 49
2.2.2. Koncepcja interakcji twórczej 51
2.2.3. Model genploracji 54
2.3. Podsumowanie 57
3. POZNAWCZE SKŁADNIKI PROCESU TWÓRCZEGO 58
3.1. Uwaga 58
3.2. Percepcja 65
3.3. Wyobraźnia i wyobrażenia 67
3.4. Kategoryzowanie i wiedza pojęciowa 71
3.5. Pamięć 74
3.6. Myślenie 76
3.7. Czynniki metapoznawcze 81
3.8. Podsumowanie 82
4. EMOCJE I MOTYWACJE W TWÓRCZOŚCI 83
4.1. Emocje w procesie twórczym 83
4.1.1. Dane z introspekcji 83
4.1.2. Emocje sprzyjające twórczości 85
4.1.3. Emocje kierujące procesem twórczym 90
4.1.4. Emocjonalne koszty twórczości 92
4.2. Motywacja a procesy twórcze 93
4.2.1. Czy należy nagradzać za aktywność twórczą? 93
4.2.2. Motywacja samoistna 95
4.2.3. Jeden czy wiele motywów? 101
4.3. Podsumowanie 103
5. WGLĄD 104
5.1. Cechy wglądu 104
5.1.1. Nagłość 106
5.1.2. Przerwa inkubacyjna 110
5.1.3. Zmiana struktury problemu 113
5.2. Poznawczy mechanizm wglądu 117
5.2.1. Wybiórczość 117
5.2.2. Upraszczanie problemu 120
5.2.3. Korzystanie z okazji 125
5.3. Podsumowanie 128
6. INDYWIDUALNE CECHY TWÓRCÓW 129
6.1. Intelekt 129
6.1.1. Inteligencja 130
6.1.2. Style poznawcze 133
6.2. Osobowość 137
6.2.1. Osobowość twórcza czy osobowość twórców? 137
6.2.2. Otwartość 141
6.2.3. Niezależność 142
6.2.4. Wytrwałość 145
6.3. Zaburzenia zachowania 147
6.3.1. Zaburzenia afektywne 148
6.3.2. Schizofrenia i schizotypia 150
6.4. Podsumowanie 152
7. SPOŁECZNY KONTEKST TWÓRCZOŚCI 154
7.1. Twórczość a środowisko 154
7.1.1. Środowisko rodzinne 154
7.1.2. Twórczość w szkole 158
7.1.3. Twórczość w miejscu pracy 160
7.1.4. Osoby znaczące 163
7.1.5. „Kreatogenne” społeczeństwo 167
7.2. Społeczny odbiór twórczości 169
7.2.1. Ocena i krytyka 169
7.2.2. Pośrednicy 174
7.2.3. Spostrzeganie społeczne 176
7.3. Wpływ społeczny 178
7.3.1. Facylitacja czy inhibicja? 178
7.3.2. Twórczość grupowa 180
7.4. Podsumowanie 182
8. SYSTEMOWE KONCEPCJE TWÓRCZOŚCI 183
8.1. Twórczość jako transgresja (koncepcja Kozieleckiego) 183
8.2. Twórcze „inwestowanie” (koncepcja Sternberga i Lubarta) 186
8.3. Przypadek i konfiguracja (koncepcja Simontona) 192
8.4. Jednostka, pole i domena (koncepcja Csikszentmihalyi) 196
8.5. Podsumowanie 199
9. STOSOWANA PSYCHOLOGIA TWÓRCZOŚCI 200
9.1. Pomiar twórczości 200
9.1.1. Testy twórczego myślenia 201
9.1.2. Kwestionariusze samooceny 206
9.1.3. Badanie kreatywności instytucji 208
9.2. Edukacja dla twórczości 211
9.2.1. Usuwanie przeszkód 211
9.2.2. Nauczanie twórczości 214
9.3. Trening twórczości 216
9.3.1. Trenowanie intelektu 217
9.3.2. Trenowanie innych sprawności 219
9.3.3. Skuteczność treningu 220
9.4. Techniki twórczego rozwiązywania problemów 221
9.4.1. Podejście analityczne 222
9.4.2. Podejście intuicyjne 223
9.5. Podsumowanie 226
10. PRÓBA SYNTEZY 228
10.1. Poziomy twórczości 229
10.2. Czas jako wymiar twórczości 234
10.3. Podsumowanie 239
LITERATURA CYTOWANA 240
INDEKS OSOBOWY 253
SPIS TABEL I RYCIN 258
INDEKS RZECZOWY 262