Dane szczegółowe książki
Krytyka kultury jako krytyka komunikacji: pomiędzy działaniem komunikacyjnym, dyskursem a kulturą masową / Stasiuk-Krajewska, Karina
Autorzy
Tytuł
Krytyka kultury jako krytyka komunikacji: pomiędzy działaniem komunikacyjnym, dyskursem a kulturą masową
Serie wydawnicze
Wydawnictwo
Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2003
ISBN
83-229-2430-5
Hasła przedmiotowe
Informacje dodatkowe
Książka zawiera automatycznie wygenerowany spis treści
Spis treści
pokaż spis treści
Wstęp, czyli życie w wieku komunikacji 9
Cztery ujęcia kultury 10
Definicja klasyczna s. 10 • Ujęcia antropologiczne - opisowe i symboliczne s. 10 • Antropologia postmodernistyczna jako przykład radykalnej orientacji symbolicznej s. 12 • Problemy teorii symbolicznej oraz próby ich rozwiązania s. 14 • Strukturalizm s. 16 • Podsumowanie s. 17
Krytyczny dyskurs kultury 18
Na czym polega krytyka kultury? s. 19 • Krytyka kultury przełomu XIX i XX wieku s. 20 • W kierunku krytyki umasowienia s. 21
Kultura masowa a zmiany w komunikowaniu 22
Definiowanie komunikacji s. 23 • Komunikowanie masowe s. 25 • Szkoła frankfurcka a kultura masowa - przemysł kulturalny i konsumpcja s. 26 • Kontrkulturowi prekursorzy postmodernizmu - społeczeństwo spektaklu s. 30 • Dlaczego postmodernizm? s. 32
Dyskurs 33
Definicje wstępne s. 33 • Dyskurs u Derridy s. 35 • Dyskurs a antropologia strukturalna s. 36 • Dyskurs w semiologii s. 37 • Foucault, dyskurs i poststrukturalizm s. 39
Działanie komunikacyjne 41
Pragmatyka uniwersalna jako teoria krytyczna s. 41 * Tradycje i realizacje pragmatyki s. 43 • Implikatury konwersacyjne - ku wartościowaniu s. 45
I. Habermas, czyli racjonalność komunikacji 48
Pojęcie działania celowo-racjonalnego 49
Cechy podstawowe s. 49 • Podtypy działania celowo-racjonalnego: działanie strategiczne, instrumentalne i regulowane przez normy s. 50
Działanie komunikacyjne a działanie celowo-racjonalne 51
Zasadnicze cechy działania komunikacyjnego s. 52 • Działanie komunikacyjne a poszczególne podtypy działania celowo-racjonalnego s. 54
Roszczenia ważnościowe a dwa typy działania 55
Potrójny wymiar roszczeń ważnościowych s. 55 • Na czym polega wysuwanie roszczeń ważnościowych? s. 57 • Troistość odniesienia do świata jako definicyjna cecha działania komunikacyjnego s. 57
Konsens - podstawa działania komunikacyjnego i teorii krytycznej 59
Świat życia a działanie komunikacyjne 61
Definicja świata życia i jego rola w procesie porozumiewania się s. 61 • Świat życia, konsens, kompetencja komunikacyjna s. 62
Dyskurs - w kierunku komunikacji idealnej 64
Rodzaje dyskursu s. 64 • Istota dyskursu - otwartość na racjonalną komunikację s. 66 • Dyskurs a komunikacja potoczna s. 67
Idealna sytuacja mówienia a systematycznie zaburzona komunikacja 68
Warunki konieczne komunikacji s. 68 • Idealna sytuacja mówienia s. 69 • Sposób istnienia idealnej sytuacji mówienia s. 71
Nowy komunikacyjny paradygmat teorii krytycznej 74
Tendencje kryzysowe we współczesnych społeczeństwach 76
Kryzys legitymizacji s. 76 • Kryzys motywacji s. 78 • Dwuznaczna rola techniki -zjawisko technicyzacji polityki s. 79 • Nowa ideologia współczesności s. 81
Kolonizacja świata życia jako źródło kryzysów współczesności 82
Na czym polega kolonizacja świata życia? s. 84 * Kolonizacja świata życia a negatywne zmiany w komunikacji: kondensacja i zastąpienie s. 87 • Kolonizacja świata życia raz jeszcze - rola władzy i pieniądza s. 89 • Kolonizacja świata życia a tożsamość jednostki s. 91
Komunikacja a kryzys 93
Drogi wyjścia z kryzysu 95
Między pesymizmem a optymizmem s. 96
Etyka komunikacyjna 97
Polityka, sfera publiczna i mass media 99
Kolonizacja świata życia a kultura masowa s. 100
Intelektualista zaangażowany? 102
Komunikacja, czyli to, co daje nadzieję 104
II. Foucault, czyli tragedia dyskursu 106
Metoda 107
Archeologia i... s. 108 • ...i genealogia s. 110 • Antyhistoria s. 112
Szaleństwo, czyli jak działa siła dyskursu 114
Szaleństwo wykluczone s. 115 • Narodziny dyskursu psychologii i psychiatrii s. 117 • Moment przesilenia (a także przykład zastosowania metody) s. 118 • Przebłyski nierozumu i to, co je tłumi s. 120 • Mowa i milczenie obłędu - dyskurs jako podstawa analizy s. 121 • Krucha potęga rozumu s. 122 • Przeciw dyskursowi nauk psychologicznych s. 124 • Co mogłoby nam powiedzieć szaleństwo? s. 125
Pojęcie dyskursu - próba definicji 125
Dyskursy nauki s. 126 • Dyskurs zaklęty w tekst, czyli jak trudno usłyszeć milczenie s. 126 • Polityczny wymiar dyskursu s. 128
Słowa i rzeczy - język i dyskurs w centrum analizy 130
Pozytywna nieświadomość nauki s. 131 • Episteme s. 132 • Renesans - język jako podobieństwo s. 132 • Język jako reprezentacja - episteme klasycyzmu s. 133 • Krytyczny wymiar analizy episteme s. 136
Powstanie i rozpad podmiotu 137
Język - klucz do człowieka i kultury s. 140
Język a instytucje - genealogia władzy 141
Więzienie i dyscyplina s. 141 • Zmiany w sposobie karania i ich przyczyny s. 142 • Przyczyny pojawienia się więzienia s. 145 • Istota władzy dyscyplinarnej s. 145 • Foucault - obrońca władzy? s. 147 • Panopticon współczesności s. 149 • Jak badać władzę - dyskurs raz jeszcze s. 152 • Czy krytyka jest jeszcze możliwa? s. 156
„Zetrzeć podmiot" 157
Seksualność a dyskurs 159
Foucault zmienia poglądy? 160
Problem oświecenia s. 161 • Apoteoza starożytności? s. 162
A jednak dyskurs 163
III. Postmodernizm, czyli zagubienie w masowości 166
1. Nowe czasy, nowe problemy 166
Czy postmodernizm istnieje? 166
Okres wielkich „post-ów" s. 168 • Posthistoria s. 169 • Postkultura - a może tylko kryzys s. 169
2. Nowe oblicze masy 171
Postmodernizm a społeczeństwo - postindustrializm 171
Ujęcie socjologiczne - Ronald Inglehart s. 171 • Podstawa zmiany społecznej -
wartości postmaterialistyczne s. 173 • Społeczeństwo postindustrialne - porzucenie
tendencji modernizacyjnych s. 175
Społeczeństwo postindustrialne a społeczeństwo industrialne - różnice i podobieństwa 176
Nowa klasa s. 176 * Zmiana stylu uprawiania polityki s. 178 * Kryzys państwa narodowego
s. 179
Globalizacja - największa zmora współczesności 181
Czy kultura globalna istnieje? s. 182 • Media masowe - główny czynnik globalizacji
s. 184 • Wielki światowy „dysorder" s. 184
Ponowoczesność i społeczeństwo ponowoczesne 186
Nowoczesność a ponowoczesność - problemy pojęciowe s. 187 * Ponowoczesność
etyczna? s. 188 • Prawodawcy nowoczesności - tłumacze ponowoczesności s. 190 •
Ponowoczesne problemy podmiotu s. 191
Nowoplemiona - nowe wcielenie tłumu 193
Nowoplemiona a globalizacja s. 195 • Inne przyczyny powstawania nowoplemion
s. 196 • Na czym polega rola nowoplemion? s. 197
Kultura masowa a upadek tradycji 199
Dwa oblicza detradycjonalizacji s. 201 • Tradycja a media masowe - zagłada czy
współistnienie? s. 202
3. Kultura masowa a dewaluacja znaku 204
Postmodernizm i znak - utrata zaufania 204
Jean Baudrillard, czyli tuż przed końcem 206
„Główni oskarżeni": media masowe s. 207 • „Cicha większość" s. 210 • Konsumpcjonizm - zagłada i nadzieja s. 212 • Bunt konsumentów? s. 213 • Czy myśl krytyczna przetrwa zagładę? s. 214
Estetyzacja i konsumpcjonizm (raz jeszcze) 216
Te same założenia, inne wnioski s. 218
Zakończenie, czyli kilka słów uzasadnienia 220
Bibliografia 226
Summary 243
Indeks nazwisk 246
Cztery ujęcia kultury 10
Definicja klasyczna s. 10 • Ujęcia antropologiczne - opisowe i symboliczne s. 10 • Antropologia postmodernistyczna jako przykład radykalnej orientacji symbolicznej s. 12 • Problemy teorii symbolicznej oraz próby ich rozwiązania s. 14 • Strukturalizm s. 16 • Podsumowanie s. 17
Krytyczny dyskurs kultury 18
Na czym polega krytyka kultury? s. 19 • Krytyka kultury przełomu XIX i XX wieku s. 20 • W kierunku krytyki umasowienia s. 21
Kultura masowa a zmiany w komunikowaniu 22
Definiowanie komunikacji s. 23 • Komunikowanie masowe s. 25 • Szkoła frankfurcka a kultura masowa - przemysł kulturalny i konsumpcja s. 26 • Kontrkulturowi prekursorzy postmodernizmu - społeczeństwo spektaklu s. 30 • Dlaczego postmodernizm? s. 32
Dyskurs 33
Definicje wstępne s. 33 • Dyskurs u Derridy s. 35 • Dyskurs a antropologia strukturalna s. 36 • Dyskurs w semiologii s. 37 • Foucault, dyskurs i poststrukturalizm s. 39
Działanie komunikacyjne 41
Pragmatyka uniwersalna jako teoria krytyczna s. 41 * Tradycje i realizacje pragmatyki s. 43 • Implikatury konwersacyjne - ku wartościowaniu s. 45
I. Habermas, czyli racjonalność komunikacji 48
Pojęcie działania celowo-racjonalnego 49
Cechy podstawowe s. 49 • Podtypy działania celowo-racjonalnego: działanie strategiczne, instrumentalne i regulowane przez normy s. 50
Działanie komunikacyjne a działanie celowo-racjonalne 51
Zasadnicze cechy działania komunikacyjnego s. 52 • Działanie komunikacyjne a poszczególne podtypy działania celowo-racjonalnego s. 54
Roszczenia ważnościowe a dwa typy działania 55
Potrójny wymiar roszczeń ważnościowych s. 55 • Na czym polega wysuwanie roszczeń ważnościowych? s. 57 • Troistość odniesienia do świata jako definicyjna cecha działania komunikacyjnego s. 57
Konsens - podstawa działania komunikacyjnego i teorii krytycznej 59
Świat życia a działanie komunikacyjne 61
Definicja świata życia i jego rola w procesie porozumiewania się s. 61 • Świat życia, konsens, kompetencja komunikacyjna s. 62
Dyskurs - w kierunku komunikacji idealnej 64
Rodzaje dyskursu s. 64 • Istota dyskursu - otwartość na racjonalną komunikację s. 66 • Dyskurs a komunikacja potoczna s. 67
Idealna sytuacja mówienia a systematycznie zaburzona komunikacja 68
Warunki konieczne komunikacji s. 68 • Idealna sytuacja mówienia s. 69 • Sposób istnienia idealnej sytuacji mówienia s. 71
Nowy komunikacyjny paradygmat teorii krytycznej 74
Tendencje kryzysowe we współczesnych społeczeństwach 76
Kryzys legitymizacji s. 76 • Kryzys motywacji s. 78 • Dwuznaczna rola techniki -zjawisko technicyzacji polityki s. 79 • Nowa ideologia współczesności s. 81
Kolonizacja świata życia jako źródło kryzysów współczesności 82
Na czym polega kolonizacja świata życia? s. 84 * Kolonizacja świata życia a negatywne zmiany w komunikacji: kondensacja i zastąpienie s. 87 • Kolonizacja świata życia raz jeszcze - rola władzy i pieniądza s. 89 • Kolonizacja świata życia a tożsamość jednostki s. 91
Komunikacja a kryzys 93
Drogi wyjścia z kryzysu 95
Między pesymizmem a optymizmem s. 96
Etyka komunikacyjna 97
Polityka, sfera publiczna i mass media 99
Kolonizacja świata życia a kultura masowa s. 100
Intelektualista zaangażowany? 102
Komunikacja, czyli to, co daje nadzieję 104
II. Foucault, czyli tragedia dyskursu 106
Metoda 107
Archeologia i... s. 108 • ...i genealogia s. 110 • Antyhistoria s. 112
Szaleństwo, czyli jak działa siła dyskursu 114
Szaleństwo wykluczone s. 115 • Narodziny dyskursu psychologii i psychiatrii s. 117 • Moment przesilenia (a także przykład zastosowania metody) s. 118 • Przebłyski nierozumu i to, co je tłumi s. 120 • Mowa i milczenie obłędu - dyskurs jako podstawa analizy s. 121 • Krucha potęga rozumu s. 122 • Przeciw dyskursowi nauk psychologicznych s. 124 • Co mogłoby nam powiedzieć szaleństwo? s. 125
Pojęcie dyskursu - próba definicji 125
Dyskursy nauki s. 126 • Dyskurs zaklęty w tekst, czyli jak trudno usłyszeć milczenie s. 126 • Polityczny wymiar dyskursu s. 128
Słowa i rzeczy - język i dyskurs w centrum analizy 130
Pozytywna nieświadomość nauki s. 131 • Episteme s. 132 • Renesans - język jako podobieństwo s. 132 • Język jako reprezentacja - episteme klasycyzmu s. 133 • Krytyczny wymiar analizy episteme s. 136
Powstanie i rozpad podmiotu 137
Język - klucz do człowieka i kultury s. 140
Język a instytucje - genealogia władzy 141
Więzienie i dyscyplina s. 141 • Zmiany w sposobie karania i ich przyczyny s. 142 • Przyczyny pojawienia się więzienia s. 145 • Istota władzy dyscyplinarnej s. 145 • Foucault - obrońca władzy? s. 147 • Panopticon współczesności s. 149 • Jak badać władzę - dyskurs raz jeszcze s. 152 • Czy krytyka jest jeszcze możliwa? s. 156
„Zetrzeć podmiot" 157
Seksualność a dyskurs 159
Foucault zmienia poglądy? 160
Problem oświecenia s. 161 • Apoteoza starożytności? s. 162
A jednak dyskurs 163
III. Postmodernizm, czyli zagubienie w masowości 166
1. Nowe czasy, nowe problemy 166
Czy postmodernizm istnieje? 166
Okres wielkich „post-ów" s. 168 • Posthistoria s. 169 • Postkultura - a może tylko kryzys s. 169
2. Nowe oblicze masy 171
Postmodernizm a społeczeństwo - postindustrializm 171
Ujęcie socjologiczne - Ronald Inglehart s. 171 • Podstawa zmiany społecznej -
wartości postmaterialistyczne s. 173 • Społeczeństwo postindustrialne - porzucenie
tendencji modernizacyjnych s. 175
Społeczeństwo postindustrialne a społeczeństwo industrialne - różnice i podobieństwa 176
Nowa klasa s. 176 * Zmiana stylu uprawiania polityki s. 178 * Kryzys państwa narodowego
s. 179
Globalizacja - największa zmora współczesności 181
Czy kultura globalna istnieje? s. 182 • Media masowe - główny czynnik globalizacji
s. 184 • Wielki światowy „dysorder" s. 184
Ponowoczesność i społeczeństwo ponowoczesne 186
Nowoczesność a ponowoczesność - problemy pojęciowe s. 187 * Ponowoczesność
etyczna? s. 188 • Prawodawcy nowoczesności - tłumacze ponowoczesności s. 190 •
Ponowoczesne problemy podmiotu s. 191
Nowoplemiona - nowe wcielenie tłumu 193
Nowoplemiona a globalizacja s. 195 • Inne przyczyny powstawania nowoplemion
s. 196 • Na czym polega rola nowoplemion? s. 197
Kultura masowa a upadek tradycji 199
Dwa oblicza detradycjonalizacji s. 201 • Tradycja a media masowe - zagłada czy
współistnienie? s. 202
3. Kultura masowa a dewaluacja znaku 204
Postmodernizm i znak - utrata zaufania 204
Jean Baudrillard, czyli tuż przed końcem 206
„Główni oskarżeni": media masowe s. 207 • „Cicha większość" s. 210 • Konsumpcjonizm - zagłada i nadzieja s. 212 • Bunt konsumentów? s. 213 • Czy myśl krytyczna przetrwa zagładę? s. 214
Estetyzacja i konsumpcjonizm (raz jeszcze) 216
Te same założenia, inne wnioski s. 218
Zakończenie, czyli kilka słów uzasadnienia 220
Bibliografia 226
Summary 243
Indeks nazwisk 246