Dane szczegółowe książki

WSTĘP 7

CZĘSC PIERWSZA. TYFLOPSYCHOLOGIA. TEORETYCZNA 9
I. OGÓLNE ZAGADNIENIA TYFLOPSYCHOLOGII 9
1. Znaczenie wzroku w życiu człowieka 9
2. Defekt wzroku i ogólna charakterystyka jego skutków 15
3. Przedmiot i zadania tyflopsychologii 17
4. Tyflopsychologia a psychologia defektologiczna 2S
5. Tyflopsychologia a inne dyscypliny psychologiczne 25
6. Tyflopsychologia a inne nauki 26
7. Krótki rys historyczny tyflopsychologii 29

II. ZAGADNIENIE KOMPENSACJI U NIEWIDOMYCH I NIEDOWIDZĄCYCH 33
1. Kompensacja poznawcza u niewidomych i niedowidzących 33
1.1. Kompensacja sensoryczna 34
1.2. Kompensacja percepcyjna 36
1.3. Kompensacja werbalna 39
2. Kompensacyjna rola zmysłu dotyku 40
2.1. Definicja zmysłu dotyku 40
2.2. Badania dotyku u niewidomych 42
2.3. Różnice między dotykiem a wzrokiem 43
2.4. Rola dotyku w poznawaniu przedmiotów 45
2.5. Rola dotyku w działalności praktycznej 43
2.6. Rola dotyku w orientacji przestrzennej i poruszaniu się 50
3. Kompensacyjna rola zmysłu słuchu 51
3.1. Środowisko akustyczne człowieka 51
3.2. Badania słuchu u niewidomych 53
3.3. Rola słuchu w poznawaniu przedmiotów i zjawisk 55
3.4. Rola słuchu w działalności praktycznej 56
3.5. Rola słuchu w orientacji przestrzennej 56
3.6. Rola słuchu w odbiorze mowy 61
3.7. Rola słuchu w przeżyciach estetycznych 61
4. Kompensacyjny charakter „zmysłu przeszkód" 61
4.1. Opis zjawiska „zmysłu przeszkód" 61
4.2. Teorie wyjaśniające „zmysł przeszkód" 62
5. Kompensacyjna rola zmysłu węchu 68

III. PSYCHOLOGIA DZIECI NIEWIDOMYCH 78
1. Wprowadzenie 76
2. Czynniki rozwoju psychicznego dziecka niewidomego 71
2.1. Zadatki organiczne 72
2.2. Wpływ środowiska 74
2.3. Wychowanie 79
2.4. Aktywność własna dziecka 81
3. Rozwój motoryczny dzieci niewidomych 82
3.1. Wady postawy u dzieci niewidomych 84
3.2. Rozwój lokomocji i manipulacji u dzieci niewidomych 85
3.3. Blindyzmy 88
3.4. Lateralizacja u dzieci niewidomych 89
4. Rozwój działalności dzieci niewidomych 90
4.1. Rozwój czynności życia codziennego u dzieci niewidomych 90
4.2. Zabawa u dzieci niewidomych S*3
5. Rozwój procesów poznawczych u dzieci niewidomych 96
5.1. Rozwój wrażeń i spostrzeżeń u dzieci niewidomych 96
5.2. Rozwój wyobrażeń u dzieci niewidomych 101
5.3. Rozwój pamięci u dzieci niewidomych 113
5.4. Rozwój mowy u dzieci niewidomych 115
5.5. Rozwój myślenia u dzieci niewidomych 122
6. Rozwój emocjonalny i społeczny dzieci niewidomych 132
6.1. Emocje i uczucia dzieci niewidomych 13-2
6.2. Rozwój społeczny dzieci niewidomych 137
7. Rozwój osobowości dzieci niewidomych 14©
7.1. Postawy dzieci niewidomych wobec siebie i otoczenia 141
7.2. Potrzeby dzieci niewidomych 144
7.3. Zainteresowania dzieci niewidomych 14/
8. Niektóre zagadnienia psychopatologiczne u dzieci niewidomych 147
9. Dzieci niewidome z resztkami wzroku 150

IV. PSYCHOLOGIA DZIECI NIEDOWIDZĄCYCH 155
1. Wprowadzenie 156
2. Problem definicji niedowidzenia 156
3. Percepcja wzrokowa u dzieci niedowidzących 158
3.1. Zaburzenia widzenia 159
3.2. Ograniczenia percepcji wzrokowej u dzieci niedowidzących 163
3.3. Warunki poprawy percepcji wzrokowej u dzieci niedowidzących 167
4. Rozwój umysłowy dzieci niedowidzących 168 5". Niektóre zagadnienia osobowości dzieci niedowidzących 170
5.1. Akceptacja kalectwa i jego skutków przez dzieci niedowidzące 178
5.2. Problemy społecznej i emocjonalnej adaptacji dzieci niedowidzących 171
5.3. Potrzeby psychiczne i społeczne dzieci niedowidzących 173

V. PSYCHOLOGIA OCIEMNIAŁYCH 175
1. Wprowadzenie 175
2. Psychologiczna analiza utraty wzroku 175
2.1. Reakcje na nagłą utratę wzroku 177
2.2. Reakcje na stopniową utratę wzroku 17S
3. Skutki utraty wzroku 179
3.1. Utrata podstawowej funkcji poznania rzeczywistości 180
3.2. Skutki utraty wzroku w działalności praktycznej 181
3.3. Dezintegracja osobowości 188
3.4. Skutki utraty wzroku w życiu społecznym 186
4. Zagadnienia psychologiczne w rehabilitacji ociemniałych 190
4.1. Zadania rehabilitacji ociemniałych 190
4.2. Korekcja mechanizmu poznania zmysłowego 193
4.3. Akceptacja ślepoty i jej skutków 194
4.4. Ocena własnych możliwości i postawa wobec siebie 198
4.5. Modyfikacja i rekonstrukcja planów życiowych 198
4.6. Postawa wobec rehabilitacji 200
4.7. Postawa wobec widzących 201
4.8. Postawa widzących wobec ociemniałych 203
4.9. Zachowanie się ociemniałych w sytuacjach trudnych 206

VI. PSYCHOLOGIA NIEWIDOMYCH W WIEKU STARSZYM 218
1. Niewidomi w wieku starszym 219
2. Ociemniali w wieku starszym 221

CZĘSC DRUGA. TYFLOPSYCHOLOGIA STOSOWANA 225
VII. DIAGNOSTYKA TYFLOPSYCHOLOGICZNA 226
1. Rodzaje diagnoz tyflopsychologicznych 226
1.1. Diagnoza tyflopsychologiczna dla celów pedagogiczno-rewalidacyjnych 227
1.2. Diagnoza tyflopsychologiczna dla celów rehabilitacji psychicznej 233 L3. Diagnoza tyflopsychologiczna dla celów poradnictwa zawodowego 235
2.. Diagnostyczne badania tyflopsychologiczne 239
2.1. "Ogólne uwagi o metodach badań tyflopsychologicznych 239
2.2. Problem testów w badaniach tyflopsychologicznych 241
2.3. Badanie zmysłu wzroku u niewidomych z resztkami wzroku i niedowidzących 247
2.4. Badanie zmysłu dotykowo-ruchowego u niewidomych 249
2.5. Badanie zmysłu słuchu u niewidomych 252
2.6. Badanie sprawności manualnej u niewidomych i niedowidzących 253
2.7. Badanie rozwoju małych dzieci niewidomych i niedowidzących 256
2.8. Badanie inteligencji niewidomych i niedowidzących 258
2.9. Badanie osobowości niewidomych 1 niedowidzących 267

VIII. PSYCHOLOGICZNE ASPEKTY REWALIDACJI DZIECI NIEWIDOMYCH I NIEDOWIDZĄCYCH 274
1. Rewalidacja małych dzieci niewidomych i niedowidzących 276
2. Rewalidacja dzieci niewidomych i niedowidzących w wieku szkolnym 278

IX. REHABILITACJA PSYCHICZNA OCIEMNIAŁYCH 282
1. Pojęcie rehabilitacji psychicznej ociemniałych 282
2. Metody rehabilitacji psychicznej ociemniałych 284
3. Wstępna rehabilitacja psychiczna pacjenta tracącego wzrok 286
3.1. Informowanie pacjenta o ślepocie 287
3.2. Wstępne oddziaływanie psychoterapeutyczne 290
4. Właściwa faza rehabilitacji psychicznej ociemniałych 295
4.1. Psychoterapia indywidualna 296
4.2. Psychoterapia grupowa 302
4.3. Socjoterapia 308
4.4. Inne sposoby oddziaływania psychoterapeutycznego 310
5. Czynniki hamujące proces rehabilitacji psychicznej ociemniałych 312

X. PSYCHOLOGICZNE ASPEKTY ZAWODOWE REHABILITACJI NIEWIDOMYCH I NIEDOWIDZĄCYCH 314
1. Zakłady rehabilitacji zawodowej dla niewidomych 314
2. Spółdzielnie niewidomych i ogólnoinwalidzkie 315
BIBLIOGRAFIA 318