Dane szczegółowe książki
Metodologiczne podstawy badań pedagogicznych / Maszke, Albert Wojciech (1939-)
Autorzy
Tytuł
Metodologiczne podstawy badań pedagogicznych
Wydawnictwo
Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2004
Numer wydania
2 zm.
ISBN
837338068X
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
SPIS TREŚCI
Wprowadzenie 9
ROZDZIAŁ I
Podstawowe elementy wiedzy o nauce i poznaniu naukowym 12
1. Pojęcie nauki 12
2. Badania naukowe 13^
2.1. Pojęcie badań naukowych 13^
2.2. Rodzaje badań naukowych 14
a) Badania teoretyczne 14
b) Badania stosowane - praktyczne 15
c) Badania diagnostyczne 15
d) Badania weryfikacyjne 16
3. Wiedza naukowa 17
4. Pojęcie metodologii 18
4.1 Metodologia ogólna 19
4.2 Metodologia szczegółowa 19
5. Cele poznania naukowego 20\y
6. Funkcje nauki 22
6.1. Funkcja opisowa 23
6.2. Funkcja wyjaśniająca 23
6.3. Funkcja prognostyczna 24
7. Klasyfikacja nauk 24
7.1 Nauki formalne i empiryczne 25
7.2 Nauki przyrodnicze i społeczne 25
7.3 Nauki podstawowe i stosowane 26
8. Pedagogika jako nauka 28
8.1. Nauki współpracujące i pomocnicze pedagogiki 28
9. Metodologiczny schemat badania naukowego 33
ROZDZIAŁ II
Etapy postępowania badawczego 38
1. Ogólna charakterystyka czynności badawczych 38
2. Motywy wyboru problematyki badawczej 41
3. Przedmiot badań a problemy badawcze 43
3.1. Przedmiot badań , 43 \J
3.2. Problemy badawcze a pytania badawcze 44
3.3. Kryteria poprawności formułowanych problemów badawczych 50
4. Hipotezy badawcze 52
4.1. Pojecie hipotezy 52
a) Źródła informacji o hipotezach 53
4.2. Znaczenie hipotezy w badaniach naukowych 53
4.3. Rodzaje hipotez i ich cechy 54
4.4. Użyteczność hipotez 57
5. Zmienne w badaniach pedagogicznych 58
5.1. Pojęcie zmiennej 58
5.2. Rodzaje zmiennych 60
a) Zmienne zależne i niezależne 60
b) Zmienne ilościowe i jakościowe 63
c) Zmienne kontrolowane i niekontrolowane 64
6. Wskaźniki i ich rodzaje 66
6.1. Pojęcie wskaźników 66
6.2. Rodzaje wskaźników 68
a) Wskaźniki definicyjne 68
b) Wskaźniki empiryczne 68
c) Wskaźniki inferencyjne 69
d) Inne wskaźniki 70
7. Skale pomiarowe 72
7.1. Pojęcie skali i pomiaru 72
7.2. Typy skal pomiarowych 74
a) Skala nominalna 74
b) Skala porządkowa 75
c) Skala interwałowa (przedziałowa) 75
d) Skala ilorazowa 76
7.3. Trafność i rzetelność pomiaru 77
8. Próba badawcza i zasady jej doboru 79
8.1. Ogólna charakterystyka próby badawczej 80
8.2. Sposoby doboru próby 84
a) Celowy dobór próby 84
b) Losowe schematy doboru próby 85
c) Dobór próby oparty na ochotnikach 89
9. Etyczne problemy badań pedagogicznych 89
9.1. Etyczne zasady prowadzenia badań 91
9.2. Badania naukowe a praktyka pedagogiczna 95
ROZDZIAŁ III
Ilościowe i jakościowe badania pedagogiczne 98
1. Wprowadzenie 98
2. Charakterystyka badań ilościowych 100
3. Charakterystyka badań jakościowych 102
4. Badania ilościowe i jakościowe - podobieństwa i różnice 105
ROZDZIAŁ IV
Metody badań pedagogicznych 111
1. Metody badawcze i ich rodzaje 111
2. Metoda monograficzna - terenowa 113
3. Metoda sondażowa - reprezentacyjna 118
3.1. Badania panelowe 120
4. Metoda eksperymentalna 122
4.1. Pojęcie i rodzaje eksperymentu 122
4.2. Logiczne podstawy eksperymentu 125
4.3. Techniki eksperymentu 127
a) Technika jednej grupy 128
b) Technika grup równoległych 129
c) Technika rotacji 130
d) Technika Solomona 132
5. Metoda socjometryczna 133
5.1. Pojęcie socjometrii 133
5.2. Techniki socjometryczne 136
5.3. Tabela socjometryczna 140
5.4. Graficzna analiza danych 142
5.5. Analiza ilościowa 144
6. Metoda indywidualnych przypadków 148,/
ROZDZIAŁ V
Techniki zbierania materiałów 152
1. Techniki badawcze i ich podział 152
2. Techniki obserwacyjne 155
2.1. Pojęcie obserwacji i jej cechy 155
2.2. Cechy dobrego obserwatora 158
2.3. Rodzaje obserwacji 159
2.4. Utrwalanie spostrzeżeń z obserwacji 165
3. Technika wywiadu 168
3.1. Rola wywiadu w badaniach pedagogicznych 168
3.2. Rodzaje wywiadów 170
3.3. Zasady przygotowania wywiadu 172
3.4. Błędy ankietera w wywiadzie 176
3.5. Wiarygodność materiału otrzymanego z wywiadu 178
4. Technika ankiety 178
4.1. Ankieta i jej rola w badaniach pedagogicznych 178
4.2. Typy ankiet 181
4.3. Kwestionariusz ankiety a pytania kwestionariuszowe 183
4.4. Treść pytań 184
4.5. Rodzaje pytań •• 185
4.6. Wymagania stawiane pytaniom ankietowym 191
4.7. Zasady budowy kwestionariusza 194
5. Analiza dokumentów i wytworów działania 195
5.1. Pojęcie dokumentów 196
5.2. Rodzaje dokumentów 197
5.3. Wartość poznawcza dokumentów 201
5.4. Analiza dokumentów i ich ocena 203
5.5. Analiza treści i wytworów działania 206
ROZDZIAŁ VI
Podstawowe zasady opracowania materiałów badawczych 211
1. Porządkowanie zebranego materiału badawczego 211
1.1. Kontrola zebranego materiału 211
1.2. Grupowanie materiałów 212
1.3. Zliczanie materiału badawczego 213
2. Sposoby prezentacji wyników badań 214
2.1. Zasady budowy tabel 214
2.2. Zasady graficznej prezentacji danych 215
3. Miary tendencji centralnej 216
4. Metody opisu i analizy wyników badań 220
4.1. Pojęcie związku między zmiennymi. Analiza ilościowa 220
5. Wyjaśnianie zdarzeń - wnioskowanie 233
5.1. Metody wnioskowania 235
Bibliografia 246
Wprowadzenie 9
ROZDZIAŁ I
Podstawowe elementy wiedzy o nauce i poznaniu naukowym 12
1. Pojęcie nauki 12
2. Badania naukowe 13^
2.1. Pojęcie badań naukowych 13^
2.2. Rodzaje badań naukowych 14
a) Badania teoretyczne 14
b) Badania stosowane - praktyczne 15
c) Badania diagnostyczne 15
d) Badania weryfikacyjne 16
3. Wiedza naukowa 17
4. Pojęcie metodologii 18
4.1 Metodologia ogólna 19
4.2 Metodologia szczegółowa 19
5. Cele poznania naukowego 20\y
6. Funkcje nauki 22
6.1. Funkcja opisowa 23
6.2. Funkcja wyjaśniająca 23
6.3. Funkcja prognostyczna 24
7. Klasyfikacja nauk 24
7.1 Nauki formalne i empiryczne 25
7.2 Nauki przyrodnicze i społeczne 25
7.3 Nauki podstawowe i stosowane 26
8. Pedagogika jako nauka 28
8.1. Nauki współpracujące i pomocnicze pedagogiki 28
9. Metodologiczny schemat badania naukowego 33
ROZDZIAŁ II
Etapy postępowania badawczego 38
1. Ogólna charakterystyka czynności badawczych 38
2. Motywy wyboru problematyki badawczej 41
3. Przedmiot badań a problemy badawcze 43
3.1. Przedmiot badań , 43 \J
3.2. Problemy badawcze a pytania badawcze 44
3.3. Kryteria poprawności formułowanych problemów badawczych 50
4. Hipotezy badawcze 52
4.1. Pojecie hipotezy 52
a) Źródła informacji o hipotezach 53
4.2. Znaczenie hipotezy w badaniach naukowych 53
4.3. Rodzaje hipotez i ich cechy 54
4.4. Użyteczność hipotez 57
5. Zmienne w badaniach pedagogicznych 58
5.1. Pojęcie zmiennej 58
5.2. Rodzaje zmiennych 60
a) Zmienne zależne i niezależne 60
b) Zmienne ilościowe i jakościowe 63
c) Zmienne kontrolowane i niekontrolowane 64
6. Wskaźniki i ich rodzaje 66
6.1. Pojęcie wskaźników 66
6.2. Rodzaje wskaźników 68
a) Wskaźniki definicyjne 68
b) Wskaźniki empiryczne 68
c) Wskaźniki inferencyjne 69
d) Inne wskaźniki 70
7. Skale pomiarowe 72
7.1. Pojęcie skali i pomiaru 72
7.2. Typy skal pomiarowych 74
a) Skala nominalna 74
b) Skala porządkowa 75
c) Skala interwałowa (przedziałowa) 75
d) Skala ilorazowa 76
7.3. Trafność i rzetelność pomiaru 77
8. Próba badawcza i zasady jej doboru 79
8.1. Ogólna charakterystyka próby badawczej 80
8.2. Sposoby doboru próby 84
a) Celowy dobór próby 84
b) Losowe schematy doboru próby 85
c) Dobór próby oparty na ochotnikach 89
9. Etyczne problemy badań pedagogicznych 89
9.1. Etyczne zasady prowadzenia badań 91
9.2. Badania naukowe a praktyka pedagogiczna 95
ROZDZIAŁ III
Ilościowe i jakościowe badania pedagogiczne 98
1. Wprowadzenie 98
2. Charakterystyka badań ilościowych 100
3. Charakterystyka badań jakościowych 102
4. Badania ilościowe i jakościowe - podobieństwa i różnice 105
ROZDZIAŁ IV
Metody badań pedagogicznych 111
1. Metody badawcze i ich rodzaje 111
2. Metoda monograficzna - terenowa 113
3. Metoda sondażowa - reprezentacyjna 118
3.1. Badania panelowe 120
4. Metoda eksperymentalna 122
4.1. Pojęcie i rodzaje eksperymentu 122
4.2. Logiczne podstawy eksperymentu 125
4.3. Techniki eksperymentu 127
a) Technika jednej grupy 128
b) Technika grup równoległych 129
c) Technika rotacji 130
d) Technika Solomona 132
5. Metoda socjometryczna 133
5.1. Pojęcie socjometrii 133
5.2. Techniki socjometryczne 136
5.3. Tabela socjometryczna 140
5.4. Graficzna analiza danych 142
5.5. Analiza ilościowa 144
6. Metoda indywidualnych przypadków 148,/
ROZDZIAŁ V
Techniki zbierania materiałów 152
1. Techniki badawcze i ich podział 152
2. Techniki obserwacyjne 155
2.1. Pojęcie obserwacji i jej cechy 155
2.2. Cechy dobrego obserwatora 158
2.3. Rodzaje obserwacji 159
2.4. Utrwalanie spostrzeżeń z obserwacji 165
3. Technika wywiadu 168
3.1. Rola wywiadu w badaniach pedagogicznych 168
3.2. Rodzaje wywiadów 170
3.3. Zasady przygotowania wywiadu 172
3.4. Błędy ankietera w wywiadzie 176
3.5. Wiarygodność materiału otrzymanego z wywiadu 178
4. Technika ankiety 178
4.1. Ankieta i jej rola w badaniach pedagogicznych 178
4.2. Typy ankiet 181
4.3. Kwestionariusz ankiety a pytania kwestionariuszowe 183
4.4. Treść pytań 184
4.5. Rodzaje pytań •• 185
4.6. Wymagania stawiane pytaniom ankietowym 191
4.7. Zasady budowy kwestionariusza 194
5. Analiza dokumentów i wytworów działania 195
5.1. Pojęcie dokumentów 196
5.2. Rodzaje dokumentów 197
5.3. Wartość poznawcza dokumentów 201
5.4. Analiza dokumentów i ich ocena 203
5.5. Analiza treści i wytworów działania 206
ROZDZIAŁ VI
Podstawowe zasady opracowania materiałów badawczych 211
1. Porządkowanie zebranego materiału badawczego 211
1.1. Kontrola zebranego materiału 211
1.2. Grupowanie materiałów 212
1.3. Zliczanie materiału badawczego 213
2. Sposoby prezentacji wyników badań 214
2.1. Zasady budowy tabel 214
2.2. Zasady graficznej prezentacji danych 215
3. Miary tendencji centralnej 216
4. Metody opisu i analizy wyników badań 220
4.1. Pojęcie związku między zmiennymi. Analiza ilościowa 220
5. Wyjaśnianie zdarzeń - wnioskowanie 233
5.1. Metody wnioskowania 235
Bibliografia 246