Dane szczegółowe książki

Wstęp … 9
Część I. Istota języka i jego cechy … 11
Wykład 1. Pojęcie języka naturalnego. Język jako system znaków konwencjonalnych na tle innych systemów znakowych … 12
1.1. Definicja języka … 12
1.2. System a użycie systemu. Język a mówienie … 13
1.3. Język jako system znaków konwencjonalnych … 15
Wykład 2. Cechy istotne języka naturalnego … 22
2.1. Czy znaki językowe mają charakter konwencjonalny? … 23
2.2. Foniczność znaków językowych … 24
2.3. Dwustopniowość znaków językowych … 25
2.4. Dwuklasowość języka … 26
2.5. Uniwersalność systemu językowego … 28
2.6. Abstrakcyjność znaków językowych … 28
2.7. Polisemiczność znaków (twórcze przesunięcia znaczeń) … 29
2.8. Inne właściwości języka, będące konsekwencją cech podstawowych … 30
2.9. Podsumowanie: cechy specyficzne języka ludzkiego w opozycji do komunikacji zwierząt … 31
Wykład 3. System a użycie systemu. Granice systemu językowego. Pojęcie tekstu, wypowiedzi, dyskursu … 34
3.1. Granice systemu językowego … 35
3.2. Złożoność zjawisk należących do sfery użycia języka … 37
3.3. Pojęcie tekstu, wypowiedzi i dyskursu … 38
3.4. Sposób istnienia tekstów-wytworów, ich realizacje i przekształcenia … 42
3.5. Elementy paralingwistyczne jako składniki czynności mówienia. Tak zwana mowa ciała … 44
Wykład 4. Funkcje języka i wypowiedzi … 46
4.1. Rzut oka na historię zagadnienia … 46
4.2. Odróżnienie systemu, wypowiedzi i języka pojętego jako ogólna działalność mowna człowieka (fr. langage) … 52
4.3. Funkcje systemu językowego … 53
4.4. Funkcje języka jako zjawiska społecznego … 55
4.5. Typy funkcji wypowiedzi … 56
4.6. Podsumowanie … 61
Wykład 5. Język w działaniu. Struktura aktu komunikacji. Typy aktów mowy. Akty mowy bezpośrednie i pośrednie … 62
5.1. Różne rozumienia terminu pragmatyka … 62
5.2. Rzut oka na rozwój teorii aktów mowy … 64
5.3. Typy aktów mowy … 66
5.4. Akty mowy bezpośrednie i pośrednie … 68
5.5. Odczytywanie sensów „naddanych", niepowiedzianych wprost … 69
Część II. Struktura systemu językowego … 71
Wykład 6. Budowa systemu językowego: obraz ogólny. Podsystem fonologiczny … 72
6.1. Hierarchiczna budowa języka … 72
6.2. Budowa i funkcje podsystemu fonologicznego … 78
Wykład 7. Podsystem morfologiczny. Słowotwórstwo a fleksja: pomnażanie słownictwa i tworzenie członów wypowiedzi … 89
7.1. Definicja morfemu. Typy morfemów i ich klasyfikacje … 89
7.2. Słowotwórstwo a fleksja … 94
7.3. Rola słowotwórstwa w systemie językowym … 98
7.4. Rola fleksji w systemie językowym … 99
Wykład 8. Podsystem składniowy … 108
8.1. Reguły składniowe: obraz ogólny … 108
8.2. Schematy zdaniowe i ich typy. Wzorce wypowiedzi niezdaniowych … 110
8.3. Reguły rozbudowywania grup i sygnalizowania zależności składniowych … 114
8.4. Reguły tworzenia zdań złożonych: obraz ogólny … 115
8.5. Właściwości zdań intensjonalnych … 117
8.6. Zdania relatywne (względne) … 118
8.7. Zdania łączone na zasadzie semantycznej … 118
Wykład 9. Słownictwo jako system. I. Klasy funkcjonalne leksemów (tzw. części mowy) … 123
9.1. Wstępna charakterystyka słownictwa … 123
9.2. Podział leksemów na klasy funkcjonalne. Kryteria klasyfikacji … 125
9.3. Cechy charakterystyczne poszczególnych części mowy … 127
Wykład 10. Słownictwo jako system. II. Struktura semantyczna słownictwa … 133
10.1. Słownik jako magazyn pojęć opisujących świat … 134
10.2. Relacje semantyczne między leksemami … 137
10.3. Subiektywna (antropocentryczna) interpretacja nazywanych zjawisk … 140 10.4. Mechanizmy nazwotwórcze … 141
Część III. Wybrane problemy metodologiczne językoznawstwa … 145
Wykład 11. Językoznawstwo wśród innych nauk. Nauka humanistyczna czy przyrodnicza? … 146
11.1. Ogólny podział nauk i swoistość humanistyki … 147
11.2. Cechy specyficzne badań humanistycznych: interpretacja i wartościowanie … 149
11.3. Typy nauk humanistycznych … 151
11.4. Miejsce językoznawstwa wśród wyróżnionych dyscyplin … 153
Wykład 12. Przegląd i charakterystyka dyscyplin językoznawczych … 155
12.1. Językoznawstwo wewnętrzne i zewnętrzne … 156
12.2. Językoznawstwo synchroniczne i diachroniczne … 159
12.3. Podział dyscyplin językoznawczych ze względu na zakres i aspekt badawczy … 160
12.4. Typy badań porównawczych … 162
12.5. Badanie języka charakteryzujące się swoistością metody: językoznawstwo statystyczne … 164
Wykład 13. Podstawowe problemy językoznawstwa historycznego … 166
13.1. Pojęcie zmiany językowej. Źródła i przyczyny zmian językowych … 166
13.2. Najważniejsze metody badań diachronicznych … 168
13.3. Pojęcie pokrewieństwa językowego. Problem prajęzyka … 172
13.4. Etapy wyodrębniania się polszczyzny" z wcześniejszych wspólnot językowych … 174
Wykład 14. Elementy językoznawstwa typologicznego … 179
14.1. Najważniejsze grupy językowe świata … 180
14.2. Ekskurs na temat początków mowy … 181
14.3. Typologia fonologiczna … 184
14.4. Typologia morfologiczna: sygnalizowanie struktury składniowej … 186
Wykład 15. Problemy językoznawstwa kulturowego. Typologia semantyczna. Uniwersalizm i relatywizm językowy … 190
15.1. Różnice w zakresie znaczeń zgramatykalizowanych … 191
15.2. Różnice w sposobach liczenia … 192
15.3. Różnice w kategoryzacjach świata … 193
15.4. Kulturowe ukształtowanie pojęć … 196
15.5. Kulturowe uwarunkowanie aktów mowy … 197
15.6. Uniwersalizm i relatywizm językowy. Czy da się w pełni przezwyciężyć relatywizm? … 198
Wykaz stosowanych skrótów i symboli … 201
Bibliografia … 203