Dane szczegółowe książki
Dydaktyka kształcenia ogólnego / Bereźnicki, Franciszek (1937-); Świrko-Pilipczuk, Janina
Tytuł
Dydaktyka kształcenia ogólnego
Wydawnictwo
Kraków: Oficyna Wydawnicza "Impuls", 2007
Numer wydania
2
ISBN
9788373089617
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Spis treści
Wstęp 9
I. Przedmiot i zadania dydaktyki kształcenia ogólnego 13
1. Znaczenie i zakres pojęcia dydaktyki 13
2. Dydaktyka ogólna i dydaktyki szczegółowe 15
3. Przedmiot i funkcje dydaktyki 17
4. Podstawowe pojęcia dydaktyczne 20
5. Tendencje w dydaktyce współczesnej 25
6. Metody badań dydaktycznych 27
A. Proces badania naukowego 27
B. Metody badań dydaktycznych 30
C. Techniki badań dydaktycznych 35
D. Metody jakościowe w badaniach dydaktycznych 38
II. Wartości i cele kształcenia ogólnego 41
1. Wartości i ich związek z celami kształcenia ogólnego 41
1.1. Rola wartości w teorii i praktyce kształcenia 41
1.2. Wartości jako przedmiot badań aksjologii 45
1.3. Pojęcie wartości 49
1.4. Rodzaje i hierarchiczność wartości 52
1.5. Związek wartości z celami kształcenia 61
2. Cele kształcenia ogólnego 63
2.1. Funkcje i istota celów kształcenia 63
2.2. Źródła i podstawy celów kształcenia ogólnego 68
2.3. Podstawy pedagogiczne i koncepcje celów kształcenia ogólnego 75
2.4. Taksonomiczne ujęcia celów kształcenia ogólnego 85
2.5. Uszczegóławianie celów kształcenia 104
2.6. Znaczenie świadomości celów kształcenia w procesie edukacji 111
III. Treści kształcenia ogólnego 117
1. Program i treści kształcenia 117
2. Funkcje, modele, ujęcia i rodzaje programów kształcenia 125
3. Interdyscyplinarne podstawy programów kształcenia 137
4. Kryteria i teorie doboru treści do programów kształcenia 158
5. Autorskie programy kształcenia 165
6. Kanon kształcenia ogólnego 172
IV. Proces kształcenia ogólnego 179
1. Podstawy filozoficzne i psychologiczne procesu kształcenia 179
2. Proces kształcenia jako zintegrowany proces nauczania i uczenia się 183
3. Ogniwa procesu kształcenia 191
A. Uświadomienie uczniom celów i zadań kształcenia 191
B. Poznawanie nowych faktów 192
C. Nabywanie nowych pojęć 194
D. Poznawanie prawidłowości i systematyzowanie wiedzy 195
E. Przechodzenie od teorii do praktyki 196
F. Wykonywanie zadań praktyczno-wytwórczych 197
G. Sprawdzanie i ocena osiągnięć 198
4. Integracja procesów nauczania i wychowania 200
V. Kształcenie wielostronne 201
1. Przesłanki fizjologiczne i psychologiczne 201
2. Podstawy teorii kształcenia wielostronnego 202
3. Podawanie i przyswajanie wiedzy 205
4. Działalność odkrywcza w szkole 207
5. Eksponowanie i przeżywanie wartości 208
6. Organizowanie i realizowanie działania praktycznego 210
VI. Proces samokształcenia 213
1. Pojęcie samokształcenia 213
2. Cele samokształcenia 215
3. Wdrażanie do samokształcenia 216
VII. Zasady kształcenia 223
1. Pojęcie, geneza i klasyfikacja zasad kształcenia 223
2. Charakterystyka zasad kształcenia 227
3. Przegląd zasad kształcenia wybranych autorów 238
4. Realizacja zasad w procesie kształcenia 241
VIII. Metody kształcenia 243
1. Wprowadzenie 243
2. Pojęcie i rozwój metod nauczania 244
3. Różne aspekty nauczania 246
4. Podział metod nauczania 248
5. Metody podające 253
6. Metody problemowe 261
A. Burza mózgów 267
B. Metoda sytuacyjna 268
C. Metoda inscenizacji 269
D. Metoda symulacyjna 270
7. Metody eksponujące 275
8. Metody praktyczne 280
9. Nauczanie programowane 283
10. Funkcje metod nauczania 291
11. Kryteria doboru metod nauczania 294
12. Metody uczenia się 294
A. Metody recepcyjne 295
B. Metody heurystyczne, badawcze 301
C. Metody ekspresyjne 307
D. Metody ćwiczebne 309
IX. Formy organizacyjne kształcenia 311
1. Formy organizacji kształcenia 311
2. System klasowo-lekcyjny …312
3. Lekcja jako podstawowa forma kształcenia 314
4. Struktura lekcji 316
5. Typy lekcji i ich charakterystyka 319
6. Rodzaje toków lekcyjnych 321
A. Tok lekcji podającej 321
B. Tok lekcji problemowej 323
C. Tok lekcji ćwiczeniowej 326
D. Tok lekcji eksponującej 327
7. Zajęcia w klasach łączonych 328
8. Formy organizacyjne pracy uczniów 329
A. Praca jednostkowa 330
B. Praca zbiorowa 331
C. Praca grupowa 331
9. Nauka domowa uczniów 334
10. Dydaktyczne zajęcia pozalekcyjne 345
11. Wycieczki szkolne 347
X. Środki dydaktyczne w kształceniu ogólnym 351
1. Pojęcie środków dydaktycznych 351
2. Funkcje środków dydaktycznych 355
3. Klasyfikacja środków dydaktycznych 358
4. Środki wzrokowe…360
A. Proste środki wzrokowe 360
B. Złożone środki wzrokowe 361
5. Środki słuchowe 362
6. Środki wzrokowo-słuchowe (audiowizualne) 364
7. Środki dydaktyczne w procesie kształcenia 370
XI. Planowanie i organizacja pracy dydaktycznej 373
1. Pojęcie planowania i organizacji 373
2. Rodzaje planów nauczycielskich 374
3. Przygotowanie rzeczowe i metodyczne do lekcji 380
4. Kontrola wykonania planu 382
XII. Niepowodzenia w nauce szkolnej 383
1. Pojęcie niepowodzeń szkolnych 383
2. Rodzaje niepowodzeń w nauce szkolnej i ich skutki 386
3. Przyczyny niepowodzeń w nauce szkolnej 389
4. Przezwyciężanie niepowodzeń w nauce 396
XIII. Sprawdzanie i ocenianie wyników procesu kształcenia 401
1. Istota i funkcje sprawdzania 401
2. Formy sprawdzania 405
3. Metody sprawdzania 409
4. Testy osiągnięć szkolnych 414
5. Jakościowe badania wyników kształcenia …420
6. Ocena w procesie kształcenia 422
7. Nowy system oceniania 428
A. Ocenianie wewnątrzszkolne 429
B. Ocenianie zewnętrzne 431
XIV. Problemy dydaktyki kształcenia ogólnego 433
1. Innowacje dydaktyczne a unowocześnianie procesu kształcenia 433
2. Praca z uczniem zdolnym 436
3. Podmiotowość w edukacji 445
4. Kształtowanie zdolności twórczych w procesie kształcenia 449
5. Uczenie się w świetle raportów edukacyjnych 455
Bibliografia 459
Wstęp 9
I. Przedmiot i zadania dydaktyki kształcenia ogólnego 13
1. Znaczenie i zakres pojęcia dydaktyki 13
2. Dydaktyka ogólna i dydaktyki szczegółowe 15
3. Przedmiot i funkcje dydaktyki 17
4. Podstawowe pojęcia dydaktyczne 20
5. Tendencje w dydaktyce współczesnej 25
6. Metody badań dydaktycznych 27
A. Proces badania naukowego 27
B. Metody badań dydaktycznych 30
C. Techniki badań dydaktycznych 35
D. Metody jakościowe w badaniach dydaktycznych 38
II. Wartości i cele kształcenia ogólnego 41
1. Wartości i ich związek z celami kształcenia ogólnego 41
1.1. Rola wartości w teorii i praktyce kształcenia 41
1.2. Wartości jako przedmiot badań aksjologii 45
1.3. Pojęcie wartości 49
1.4. Rodzaje i hierarchiczność wartości 52
1.5. Związek wartości z celami kształcenia 61
2. Cele kształcenia ogólnego 63
2.1. Funkcje i istota celów kształcenia 63
2.2. Źródła i podstawy celów kształcenia ogólnego 68
2.3. Podstawy pedagogiczne i koncepcje celów kształcenia ogólnego 75
2.4. Taksonomiczne ujęcia celów kształcenia ogólnego 85
2.5. Uszczegóławianie celów kształcenia 104
2.6. Znaczenie świadomości celów kształcenia w procesie edukacji 111
III. Treści kształcenia ogólnego 117
1. Program i treści kształcenia 117
2. Funkcje, modele, ujęcia i rodzaje programów kształcenia 125
3. Interdyscyplinarne podstawy programów kształcenia 137
4. Kryteria i teorie doboru treści do programów kształcenia 158
5. Autorskie programy kształcenia 165
6. Kanon kształcenia ogólnego 172
IV. Proces kształcenia ogólnego 179
1. Podstawy filozoficzne i psychologiczne procesu kształcenia 179
2. Proces kształcenia jako zintegrowany proces nauczania i uczenia się 183
3. Ogniwa procesu kształcenia 191
A. Uświadomienie uczniom celów i zadań kształcenia 191
B. Poznawanie nowych faktów 192
C. Nabywanie nowych pojęć 194
D. Poznawanie prawidłowości i systematyzowanie wiedzy 195
E. Przechodzenie od teorii do praktyki 196
F. Wykonywanie zadań praktyczno-wytwórczych 197
G. Sprawdzanie i ocena osiągnięć 198
4. Integracja procesów nauczania i wychowania 200
V. Kształcenie wielostronne 201
1. Przesłanki fizjologiczne i psychologiczne 201
2. Podstawy teorii kształcenia wielostronnego 202
3. Podawanie i przyswajanie wiedzy 205
4. Działalność odkrywcza w szkole 207
5. Eksponowanie i przeżywanie wartości 208
6. Organizowanie i realizowanie działania praktycznego 210
VI. Proces samokształcenia 213
1. Pojęcie samokształcenia 213
2. Cele samokształcenia 215
3. Wdrażanie do samokształcenia 216
VII. Zasady kształcenia 223
1. Pojęcie, geneza i klasyfikacja zasad kształcenia 223
2. Charakterystyka zasad kształcenia 227
3. Przegląd zasad kształcenia wybranych autorów 238
4. Realizacja zasad w procesie kształcenia 241
VIII. Metody kształcenia 243
1. Wprowadzenie 243
2. Pojęcie i rozwój metod nauczania 244
3. Różne aspekty nauczania 246
4. Podział metod nauczania 248
5. Metody podające 253
6. Metody problemowe 261
A. Burza mózgów 267
B. Metoda sytuacyjna 268
C. Metoda inscenizacji 269
D. Metoda symulacyjna 270
7. Metody eksponujące 275
8. Metody praktyczne 280
9. Nauczanie programowane 283
10. Funkcje metod nauczania 291
11. Kryteria doboru metod nauczania 294
12. Metody uczenia się 294
A. Metody recepcyjne 295
B. Metody heurystyczne, badawcze 301
C. Metody ekspresyjne 307
D. Metody ćwiczebne 309
IX. Formy organizacyjne kształcenia 311
1. Formy organizacji kształcenia 311
2. System klasowo-lekcyjny …312
3. Lekcja jako podstawowa forma kształcenia 314
4. Struktura lekcji 316
5. Typy lekcji i ich charakterystyka 319
6. Rodzaje toków lekcyjnych 321
A. Tok lekcji podającej 321
B. Tok lekcji problemowej 323
C. Tok lekcji ćwiczeniowej 326
D. Tok lekcji eksponującej 327
7. Zajęcia w klasach łączonych 328
8. Formy organizacyjne pracy uczniów 329
A. Praca jednostkowa 330
B. Praca zbiorowa 331
C. Praca grupowa 331
9. Nauka domowa uczniów 334
10. Dydaktyczne zajęcia pozalekcyjne 345
11. Wycieczki szkolne 347
X. Środki dydaktyczne w kształceniu ogólnym 351
1. Pojęcie środków dydaktycznych 351
2. Funkcje środków dydaktycznych 355
3. Klasyfikacja środków dydaktycznych 358
4. Środki wzrokowe…360
A. Proste środki wzrokowe 360
B. Złożone środki wzrokowe 361
5. Środki słuchowe 362
6. Środki wzrokowo-słuchowe (audiowizualne) 364
7. Środki dydaktyczne w procesie kształcenia 370
XI. Planowanie i organizacja pracy dydaktycznej 373
1. Pojęcie planowania i organizacji 373
2. Rodzaje planów nauczycielskich 374
3. Przygotowanie rzeczowe i metodyczne do lekcji 380
4. Kontrola wykonania planu 382
XII. Niepowodzenia w nauce szkolnej 383
1. Pojęcie niepowodzeń szkolnych 383
2. Rodzaje niepowodzeń w nauce szkolnej i ich skutki 386
3. Przyczyny niepowodzeń w nauce szkolnej 389
4. Przezwyciężanie niepowodzeń w nauce 396
XIII. Sprawdzanie i ocenianie wyników procesu kształcenia 401
1. Istota i funkcje sprawdzania 401
2. Formy sprawdzania 405
3. Metody sprawdzania 409
4. Testy osiągnięć szkolnych 414
5. Jakościowe badania wyników kształcenia …420
6. Ocena w procesie kształcenia 422
7. Nowy system oceniania 428
A. Ocenianie wewnątrzszkolne 429
B. Ocenianie zewnętrzne 431
XIV. Problemy dydaktyki kształcenia ogólnego 433
1. Innowacje dydaktyczne a unowocześnianie procesu kształcenia 433
2. Praca z uczniem zdolnym 436
3. Podmiotowość w edukacji 445
4. Kształtowanie zdolności twórczych w procesie kształcenia 449
5. Uczenie się w świetle raportów edukacyjnych 455
Bibliografia 459