Dane szczegółowe książki

Spis treści
Contents 11
Wykaz najczęściej używanych skrótów 17
Wstęp 19
Rozdział I
EWOLUCJA POJMOWANIA BEZPIECZEŃSTWA W NAUCE
O STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH 27
1. Ogólne rozumienie bezpieczeństwa 27
2. Typologie bezpieczeństwa w nauce o stosunkach międzynarodowych 30
3. Tradycyjne pojmowanie bezpieczeństwa 32
3.1. Bezpieczeństwo narodowe 32
3.2. Bezpieczeństwo międzynarodowe 35
4. Czynniki ewolucji bezpieczeństwa państw i systemów międzynarodowych 36
4.1. Wpływ rewolucji naukowo-technicznej 36
4.2. Delegalizacja wojny napastniczej i międzynarodowa kontrola zbrojeń 37
4.3. Wzrost roli i znaczenia podmiotów pozarządowych 38
4.4. Wzrost współzależności międzynarodowych 38
5. Współczesne pojmowanie bezpieczeństwa 40
5.1. Wymiar podmiotowy 40
5.2. Wymiar przedmiotowy 40
5.2.1. Wartości 40
5.2.2. Środki i metody polityki bezpieczeństwa 42
5.2.3. Poszerzanie przestrzennej wizji bezpieczeństwa państw 43
5.2.4. Badania nad bezpieczeństwem 44
5.3. Wymiar procesualny 47
5.3.1. Ewolucja sposobów umacniania bezpieczeństwa
międzynarodowego 47
5.3.2. Współzależność interesów bezpieczeństwa
współczesnych państw 51
5.3.3. Współzależność między bezpieczeństwem międzynarodowym
a pokojem 52
6. Postulaty badawcze 55
Rozdział II
NOWE WYZWANIA DLA POLITYKI BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTW I INSTYTUCJI EUROPEJSKICH 59
1. Transformacja ładu politycznego w Europie i destabilizacja systemów politycznych byłych państw socjalistycznych 59
2. Dysproporcje ekonomiczne między państwami w warunkach przyspieszonej internacjonalizacji 66
3. Migracje międzynarodowe 71
4. Konkluzje 77
Rozdział III
NOWE ZAGROŻENIA DLA BEZPIECZEŃSTWA EUROPEJSKIEGO 79
1. Nacjonalizmy i konflikty etniczne 79
2. Zagrożenia militarne 87
2.1. Od konfrontacji do kontroli zbrojeń 87
2.2. Zbrojenia konwencjonalne 89
2.3. Handel bronią 92
2.4. Broń jądrowa i zagrożenie proliferacją 94
3. Transnarodowa przestępczość zorganizowana 97
4. Zagrożenia ekologiczne 105
4.1. Zanieczyszczenia powietrza 107
4.2. Zanieczyszczenia wód 109
4.3. Degradacja gleb 111
4.4. Składowanie odpadów 111
4.5. Degradacja środowiska w wyniku rozwoju urbanizacji i infrastruktury 112
4.6. Zagrożenie radioaktywne 113
5. Konkluzje 115
Rozdział IV
MECHANIZM EUROATLANTYCKI 117
1. Nowa koncepcja bezpieczeństwa NATO 117
1.1. Sojusz traci przeciwnika: od konfrontacji do współpracy ze Wschodem 118
1.2. Nowe postrzeganie zagrożeń 119
1.3. Nowa strategia Sojuszu 120
1.4. Rozszerzenie funkcji wojskowych NATO 122
1.5. Stanowisko NATO wobec koncepcji Europejskiej Tożsamości Bezpieczeństwa i Obrony (ESDI) 123
1.6. Propozycje współpracy polityczno-wojskowej z krajami Europy Środkowej i Wschodniej 126
2. Ewolucja struktury euroatlantyckiego mechanizmu bezpieczeństwa 130
2.1. Mechanizm funkcjonowania Sojuszu Północnoatlantyckiego 130
2.1.1. Organy NATO 130
2.1.2. Siły zbrojne NATO 132
2.2. Mechanizm współpracy partnerskiej i dialogu 133
2.2.1. Rada Współpracy Północnoatlantyckiej (NACC) i Rada Partnerstwa Euroatlantyckiego (EAPC) 133
2.2.2. Partnerstwo dla Pokoju 137
2.2.3. Stała Wspólna Rada NATO-Rosja 137
2.2.4. Dwustronne mechanizmy konsultacji i współpracy NATO-Ukraina 138
2.2.5. Śródziemnomorska Grupa Współpracy 139
2.2.6. Euroatlantyckie Centrum Koordynacji Działań w razie Katastrof 139
3. Funkcjonowanie euroatlantyckiego mechanizmu bezpieczeństwa 140
3.1. Transformacja wewnętrzna NATO 141
3.2. Stabilizowanie sytuacji w całej Europie 149
3.2.1. Udział w misjach pokojowych 149
3.2.2. Budowanie partnerskich stosunków z państwami Europy Środkowej i Wschodniej oraz rozszerzanie NATO 155
4. Konkluzje 167
RozdziałV
MECHANIZM ZACHODNIOEUROPEJSKI 169
1. Ewolucja koncepcji Europejskiej Tożsamości Bezpieczeństwa i Obrony 169
1.1. Geneza koncepcji ESDI 169
1.1.1. Punkt wyjścia 169
1.1.2. Przesłanki koncepcji ESDI 170
1.1.3. Formułowanie założeń ESDI 171
1.2. Rozwój koncepcji ESDI 176
1.2.1. Misje pokojowe (Zadania petersberskie) 176
1.2.2. Wzmacnianie obrony Europy Zachodniej 178
1.2.2.1. Budowanie zdolności operacyjnej UZE 179
1.2.2.2. Europejskie odstraszanie jądrowe 182
1.2.2.3. Współpraca w dziedzinie uzbrojenia 185
1.2.2.4. Kontrola zbrojeń i rozbrojenie 187
1.2.3. Śródziemnomorski wymiar bezpieczeństwa Europy Zachodniej UZE 188
1.2.4. Założenia polityki wschodniej 190
1.3. Doprecyzowanie koncepcji ESDI (definiowanie Wspólnej Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony - CESDP) 194
2. Ewolucja struktury zachodnioeuropejskiego mechanizmubezpieczeństwa 201
2.1. Mechanizm funkcjonowania Unii Zachodnioeuropejskiej 202
2.1.1. Organy UZE 202
2.1.2. Siły zbrojne UZE 206
2.2. Mechanizm Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa Unii Europejskiej 208
3. Funkcjonowanie zachodnioeuropejskiego mechanizmu bezpieczeństwa 213
3.1. Budowanie ESDI 213
3.2. Stabilizowanie sytuacji międzynarodowej 217
3.2.1. Przygotowania do prowadzenia misji petersberskich 218
3.2.2. Operacje pokojowe 220
3.2.2.1. Operacja w Zatoce Perskiej 220
3.2.2.2. Operacja na Adriatyku 220
3.2.2.3. Operacja dunajska 221
3.2.2.4. Kontyngent policyjny w Mostarze 221
3.2.2.5. Operacja rozminowywania Chorwacji 221
3.2.2.6. Wielonarodowa Doradcza Jednostka Policyjna w Albanii 222
3.2.3. Polityka w basenie Morza Śródziemnego 223
3.2.4. Polityka wschodnia 225
4. Konkluzje 229
Rozdział VI
MECHANIZM WSPÓLNOTY NIEPODLEGŁYCH PAŃSTW 231
1. Koncepcja bezpieczeństwa WNP 232
2. Struktura mechanizmu bezpieczeństwa WNP 239
3. Funkcjonowanie mechanizmu bezpieczeństwa WNP 241
4. Konkluzje 249
Rozdział VII
MECHANIZMY WSPÓŁPRACY SUB REGIONALNEJ 251
1. Koncepcja współpracy subregionalnej na rzecz bezpieczeństwa 251
1.1. Przesłanki współpracy subregionalnej 251
1.2. Program wielopłaszczyznowej i wielopoziomowej współpracy
na rzecz bezpieczeństwa 255
1.3. Projekcja roli ugrupowań subregionalnych w procesie umacniania bezpieczeństwa europejskiego 260
2. Ugrupowania subregionalne 264
2.1. Grupa Wyszehradzka 264
2.2. Inicjatywa Środkowoeuropejska 265
2.3. Współpraca nordycka: Rada Nordycka i Nordycka Rada Ministrów 266
2.4. Rada Bałtycka 268
2.5. Rada Państw Morza Bałtyckiego 269
2.6. Euroarktyczny Region Morza Barentsa 270
2.7. Rada Arktyczna 272
2.8. Czarnomorska Współpraca Gospodarcza 274
3. Funkcjonowanie współpracy subregionalnej na rzecz bezpieczeństwa 275
3.1. Więzi wymiany informacji w sprawach bieżących i prowadzenia konsultacji politycznych 276
3.2. Więzi współpracy sektorowej na rzecz bezpieczeństwa w subregionach 280
3.3. Więzi wspólnych inicjatyw i wystąpień wobec organizacji międzynarodowych 286
4. Konkluzje 292
Rozdział VIII
MECHANIZM PANEUROPEJSKI 294
1. Ewolucja koncepcji bezpieczeństwa KB WE/OB WE 294
1.1. Dorobek koncepcyjny KBWE z lat 1973-1989. 294
1.2. Wizja wszechstronnego i kooperatywnego bezpieczeństwa niepodzielonej Europy 299
1.3. Dyskusja na temat modelu bezpieczeństwa europejskiego w XXI wieku 304
2. Struktura procesu paneuropejskiego (w ujęciu retrospektywnym) 307
2.1. Wymiary procesu paneuropejskiego 309
2.2. Mechanizm antykryzysowy 311
2.3. Mechanizm nadzoru przestrzegania przyjętych postanowień 315
2.4. Organy OB WE 315
2.5. Procedura podejmowania decyzji 321
2.6. Kwestia podmiotowości międzynarodowej OBWE 323
3. Funkcjonowanie paneuropejskiego mechanizmu bezpieczeństwa 326
3.1. Wytyczanie kierunku przemian 326
3.1.1. Podnoszenie standardu norm i zachowań międzynarodowych 326
3.1.2. Upowszechnianie wartości demokratycznych 329
3.2. Stabilizowanie ładu pokojowego w strefie OBWE 332
3.2.1. Dyplomacja prewencyjna i rozwiązywanie kryzysów 332
3.2.2. Stabilizowanie ładu wojskowego 340
4. Konkluzje 343
Rozdział IX
TENDENCJE OGÓLNE I DYNAMIKA INSTYTUCJONALIZACJI BEZPIECZEŃSTWA EUROPEJSKIEGO PO ZIMNEJ WOJNIE 345
1. Nowa koncepcja bezpieczeństwa europejskiego 345
1.1. Adekwatność postrzegania wyzwań i zagrożeń 345
1.2. Koncepcja wszechstronnego i kooperatywnego bezpieczeństwa 346
1.3. Projekcja ewolucji instytucjonalizacji bezpieczeństwa europejskiego 348
2. Budowanie systemu komplementarnych instytucji bezpieczeństwa 349
2.1. Adaptacja istniejących instytucji do podejmowania nowych wyzwań i eliminowania zagrożeń 350
2.2. Tworzenie nowych instytucji 355
2.3. Pluralizm instytucji bezpieczeństwa 356
2.4. Budowanie nowego ładu europejskiego na podstawie wartości i instytucji zachodnich 358
3. Umacnianie bezpieczeństwa w regionie euroatlantyckim 359
3.1. Stabilizowanie sytuacji międzynarodowej 359
3.2. Asymetria gwarancji bezpieczeństwa w regionie i kształtowanie nowej równowagi partnerskiej 360
4. Nowa instytucjonalizacja bezpieczeństwa europejskiego jako proces o zmiennej intensywności i dynamice 366
Zakończenie 371
Bibliografia 374