Dane szczegółowe książki
Średniowieczne podstawy nauki nowożytnej: w kontekście religijnym, instytucjonalnym oraz intelektualnym / Grant, Edward; Szafrański, Tadeusz (1931-)
Tytuł
Średniowieczne podstawy nauki nowożytnej: w kontekście religijnym, instytucjonalnym oraz intelektualnym
Tytuł oryginału
The Foundations of Modern Science in the Middle Ages
Serie wydawnicze
Wydawnictwo
Warszawa: Prószyński i S-ka, 2006
ISBN
83-7469-045-3
Hasła przedmiotowe
Informacje dodatkowe
stron: 304
Zawiera indeksy (osób, rzeczy, miejsc itp.)
Spis treści
pokaż spis treści
Spis rzeczy
Przedmowa ................................................. 11
1. Cesarstwo Rzymskie a pierwsze sześć wieków
chrześcijaństwa ............................................ 15
Chrześcijaństwo a nauka pogańska....................... 17
Komentarze chrześcijańskie do opisu
dziejów Stworzenia w Księdze Rodzaju ................... 20
Chrześcijaństwo a kultura grecko-rzymska ................ 23
Stan nauki i filozofii przyrody w okresie pierwszych
sześciu wieków chrześcijaństwa.......................... 25
Siedem sztuk wyzwolonych.............................. 31
2. Nowe początki: Epoka przekładów (XII-Xni wiek)............... 35
Oświata i nauka w XII wieku ............................ 38
Przekłady łacińskie z greckiego i arabskiego............... 40
Przekłady dzieł Arystotelesa ............................ 44
Rozpowszechnianie i przyswajanie
arystotelesowskiej filozofii przyrody...................... 46
Wkład komentatorów greckich......V................. 47
Wkład komentatorów islamskich ...................... 48
Dzieła pseudo-Aarystotelesowskie..................... 50
Recepcja tłumaczeń.................................... 51
3. Uniwersytet średniowieczny ................................. 53
Studenci i mistrzowie .................................. 58
Nauczanie na wydziale sztuk wyzwolonych ................ 60
Program nauczania na wydziale sztuk wyzwolonych......... 64
Logika............................................. 65
Quadrivium ........................................ 65
Trzy filozofie ....................................... 69
Wyższe fakultety teologii i medycyny..................... 70
Społeczna oraz intelektualna rola uniwersytetu ............ 71
Kultura rękopiśmienna wieków średnich.................. 74
4. Arystotelowskie dziedzictwo średniowiecza .................... 78
Obszar ziemski: królestwo nieustannych zmian............. 80
Ruch w fizyce Arystotelesa........................... 84
8 GRANT ŚREDNIOWIECZNE PODSTAWY NAUKI NOWOŻYTNEJ
Ruch naturalny ciał podksiężycowych................ °4
Ruch wymuszony, czyli nienaturalny................. °°
Obszar niebieski: niezniszczalny i niezmienny.............. 90
5. Recepcja i wpływ nauki Arystotelesa
oraz reakcja Kościoła i teologów chrześcijańskich............... 98
Potępienie z 1277 roku ................................. 98
Wieczność świata.....................................103
Doktryna podwójnej prawdy ..........................106
Ograniczenie wszechmocy Boga........................108
Dwa typy hipotetycznego rozumowania
w średniowiecznej filozofii przyrody ......................110
Filozofowie-teologowie przyrody..........................115
6. Co średniowiecze uczyniło
z dziedzictwem duchowym Arystotylesa ........................118
Obszar ziemski .........................................119
Przyczyny ruchu .....................................122
Opór wewnętrzny a ruch naturalny w próżni...........122
Ruch wymuszony w próżni a teoria impetu............127
Kinematyka ruchu....................................133
Ruch jako ilościowe określenie jakości:
natężenie i osłabienie właściwości czyli form..........133
Obszar niebieski........................................140
Rozwiązanie kompromisowe: trzy orbity ................141
Liczba orbit totalnych ................................144
Niebieska niezniszczalność i zmiana....................146
Przyczyny ruchu niebieskiego..........................147
Poruszyciele zewnętrzni ............................148
Poruszyciele wewnętrzni............................149
Poruszyciele wewnętrzno-zewnętrzni.................149
Czy Ziemia obraca się wokół swej osi?..................150
Świat jako całość i co może znajdować się poza nim.........155
Czy świat jest stworzony, czy wieczny? .................156
Możliwość istnienia innych światów ....................159
Czy poza naszym światem istnieje
przestrzeń lub próżnia? ...............................162
7. Średniowieczna filozofia przyrody,
arystotełicy i arystotelizm.....................................169
Quaestiones u schyłku średniowiecza.......................169
Filozofia przyrody w innych gatunkach literackich..........174
Kosmos jako główny przedmiot badań filozofii przyrody.....177
Wielki obraz.........................................177
Procesy zachodzące w kosmosie........................179
Czym jest filozofia przyrody? ............................179
Pytania z dziedziny filozofii przyrody......................181
Techniki i metody badawcze, jakimi posługiwała się
filozofia przyrody.......................................186
SPIS RZECZY 9
Metody abstrakcyjne .................................187
Metody faktycznie stosowane..........................190
Rola matematyki w filozofii przyrody......................195
Zastosowanie filozofii przyrody
w innych dyscyplinach...................................200
Teologia.............................................200
Medycyna...........................................205
Muzyka .............................................207
Charakterystyczne cechy średniowiecznej
filozofii przyrody........................................208
Arystotelicy i arystotelizm ...............................212
8. Jak w średniowieczu tworzono podstawy nauki nowożytnej .......221
Warunki wstępne, które umożliwiły rewolucję naukową,
związane z kontekstem historycznym......................225
Tłumaczenia.........................................225
Uniwersytety ........................................226
Teologowie-filozofowie przyrody.......................229
Religia a filozofia przyrody
w średniowiecznym islamie..........................231
Filozofia przyrody w islamie
i na chrześcijańskim Zachodzie......................238
Nauka i filozofia przyrody w Cesarstwie Bizantyńskim .... 243
Konkretne warunki wstępne,
które umożliwiły rewolucję naukową......................250
Nauki ścisłe .........................................251
Filozofia przyrody: matka wszystkich nauk..............251
Średniowieczna filozofia przyrody a język nauki .........258
Średniowieczna filozofia przyrody a problemy nauki .....259
Wolność badań naukowych i autonomia rozumu..........260
Relacje między nauką średniowieczną
a wczesnonowoźytną.....................................265
Relacje między nauką wczesnego
i późnego średniowiecza .................................267
Grecko-arabsko-łacińskie nauki ścisłe:
triumf trzech cywilizacji.................................268
Bibliografia ...................................................270
Indeks........................................................292
Przedmowa ................................................. 11
1. Cesarstwo Rzymskie a pierwsze sześć wieków
chrześcijaństwa ............................................ 15
Chrześcijaństwo a nauka pogańska....................... 17
Komentarze chrześcijańskie do opisu
dziejów Stworzenia w Księdze Rodzaju ................... 20
Chrześcijaństwo a kultura grecko-rzymska ................ 23
Stan nauki i filozofii przyrody w okresie pierwszych
sześciu wieków chrześcijaństwa.......................... 25
Siedem sztuk wyzwolonych.............................. 31
2. Nowe początki: Epoka przekładów (XII-Xni wiek)............... 35
Oświata i nauka w XII wieku ............................ 38
Przekłady łacińskie z greckiego i arabskiego............... 40
Przekłady dzieł Arystotelesa ............................ 44
Rozpowszechnianie i przyswajanie
arystotelesowskiej filozofii przyrody...................... 46
Wkład komentatorów greckich......V................. 47
Wkład komentatorów islamskich ...................... 48
Dzieła pseudo-Aarystotelesowskie..................... 50
Recepcja tłumaczeń.................................... 51
3. Uniwersytet średniowieczny ................................. 53
Studenci i mistrzowie .................................. 58
Nauczanie na wydziale sztuk wyzwolonych ................ 60
Program nauczania na wydziale sztuk wyzwolonych......... 64
Logika............................................. 65
Quadrivium ........................................ 65
Trzy filozofie ....................................... 69
Wyższe fakultety teologii i medycyny..................... 70
Społeczna oraz intelektualna rola uniwersytetu ............ 71
Kultura rękopiśmienna wieków średnich.................. 74
4. Arystotelowskie dziedzictwo średniowiecza .................... 78
Obszar ziemski: królestwo nieustannych zmian............. 80
Ruch w fizyce Arystotelesa........................... 84
8 GRANT ŚREDNIOWIECZNE PODSTAWY NAUKI NOWOŻYTNEJ
Ruch naturalny ciał podksiężycowych................ °4
Ruch wymuszony, czyli nienaturalny................. °°
Obszar niebieski: niezniszczalny i niezmienny.............. 90
5. Recepcja i wpływ nauki Arystotelesa
oraz reakcja Kościoła i teologów chrześcijańskich............... 98
Potępienie z 1277 roku ................................. 98
Wieczność świata.....................................103
Doktryna podwójnej prawdy ..........................106
Ograniczenie wszechmocy Boga........................108
Dwa typy hipotetycznego rozumowania
w średniowiecznej filozofii przyrody ......................110
Filozofowie-teologowie przyrody..........................115
6. Co średniowiecze uczyniło
z dziedzictwem duchowym Arystotylesa ........................118
Obszar ziemski .........................................119
Przyczyny ruchu .....................................122
Opór wewnętrzny a ruch naturalny w próżni...........122
Ruch wymuszony w próżni a teoria impetu............127
Kinematyka ruchu....................................133
Ruch jako ilościowe określenie jakości:
natężenie i osłabienie właściwości czyli form..........133
Obszar niebieski........................................140
Rozwiązanie kompromisowe: trzy orbity ................141
Liczba orbit totalnych ................................144
Niebieska niezniszczalność i zmiana....................146
Przyczyny ruchu niebieskiego..........................147
Poruszyciele zewnętrzni ............................148
Poruszyciele wewnętrzni............................149
Poruszyciele wewnętrzno-zewnętrzni.................149
Czy Ziemia obraca się wokół swej osi?..................150
Świat jako całość i co może znajdować się poza nim.........155
Czy świat jest stworzony, czy wieczny? .................156
Możliwość istnienia innych światów ....................159
Czy poza naszym światem istnieje
przestrzeń lub próżnia? ...............................162
7. Średniowieczna filozofia przyrody,
arystotełicy i arystotelizm.....................................169
Quaestiones u schyłku średniowiecza.......................169
Filozofia przyrody w innych gatunkach literackich..........174
Kosmos jako główny przedmiot badań filozofii przyrody.....177
Wielki obraz.........................................177
Procesy zachodzące w kosmosie........................179
Czym jest filozofia przyrody? ............................179
Pytania z dziedziny filozofii przyrody......................181
Techniki i metody badawcze, jakimi posługiwała się
filozofia przyrody.......................................186
SPIS RZECZY 9
Metody abstrakcyjne .................................187
Metody faktycznie stosowane..........................190
Rola matematyki w filozofii przyrody......................195
Zastosowanie filozofii przyrody
w innych dyscyplinach...................................200
Teologia.............................................200
Medycyna...........................................205
Muzyka .............................................207
Charakterystyczne cechy średniowiecznej
filozofii przyrody........................................208
Arystotelicy i arystotelizm ...............................212
8. Jak w średniowieczu tworzono podstawy nauki nowożytnej .......221
Warunki wstępne, które umożliwiły rewolucję naukową,
związane z kontekstem historycznym......................225
Tłumaczenia.........................................225
Uniwersytety ........................................226
Teologowie-filozofowie przyrody.......................229
Religia a filozofia przyrody
w średniowiecznym islamie..........................231
Filozofia przyrody w islamie
i na chrześcijańskim Zachodzie......................238
Nauka i filozofia przyrody w Cesarstwie Bizantyńskim .... 243
Konkretne warunki wstępne,
które umożliwiły rewolucję naukową......................250
Nauki ścisłe .........................................251
Filozofia przyrody: matka wszystkich nauk..............251
Średniowieczna filozofia przyrody a język nauki .........258
Średniowieczna filozofia przyrody a problemy nauki .....259
Wolność badań naukowych i autonomia rozumu..........260
Relacje między nauką średniowieczną
a wczesnonowoźytną.....................................265
Relacje między nauką wczesnego
i późnego średniowiecza .................................267
Grecko-arabsko-łacińskie nauki ścisłe:
triumf trzech cywilizacji.................................268
Bibliografia ...................................................270
Indeks........................................................292