Dane szczegółowe książki
Friedrich Nietzsche jako odnowiciel umysłowości pierwotnej: analiza w kontekście fenomenologii religii Gerardusa van der Leeuwa / Kaźmierczak, Zbigniew
Autorzy
Tytuł
Friedrich Nietzsche jako odnowiciel umysłowości pierwotnej: analiza w kontekście fenomenologii religii Gerardusa van der Leeuwa
Wydawnictwo
Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIWERSITAS, 2000
ISBN
83-7052-669-1
Hasła przedmiotowe
Informacje dodatkowe
Stron 539
Spis treści
pokaż spis treści
SPIS TREŚCI
Wstęp.................................................. 5
I. UMYSŁOWOŚĆ PIERWOTNA W UJĘCIU GERARDUSA VAN DER LEEUWA................................. 21
1. DLACZEGO VAN DER LEEUWA KONCEPCJA UMYSŁOWOŚCI PIERWOTNEJ?...................... 21
2. ZNACZENIE TERMINU "UMYSŁOWOŚĆ PIERWOTNA" .. 22
3. KONCEPCJE UMYSŁOWOŚCI PIERWOTNEJ........... 25
4. ASPEKT POZNAWCZO-BYTOWY..................... 29
5. ASPEKT ANTROPOLOGICZNY ...................... 44
1) Dusza......................................... 44
2) Jednostka a społeczeństwo....................... 51
6. PRZEDMIOT UMYSŁOWOŚCI PIERWOTNEJ JAKO PRZEDMIOT RELIGIJNY ........................... 54
1) Moc........................................... 54
a. Pierwotne doświadczenie mocy................... 54
b. Moc negatywna............................... 59
aa. Moc akognitywna............................ 59
bb. Moc antymanipulacyjna....................... 62
c. Moc pozytywna............................... 67
2) Upostaciowanie................................. 74
a. Wola i postać................................. 74
b. Zmarli...................................... 78
c. Demony..................................... 80
d. Bogowie..................................... 80
7. ASPEKT RELIGIJNO-MAGICZNY: OPANOWANIE....... 85
1) Element magiczno -religijny...................... 85
2) Ryt: postępowanie i obrzęd....................... 88
3) Mit............................................ 98
4) Przedstawicielstwo............................ 105
5) Na drodze ku autokratofanizacji i automitologizacji 110
6) Maska........................................ 113
II. SPECYFICZNOŚĆ UMYSŁOWOŚC1 PIERWOTNEJ ODNOWIONEJ PRZEZ NIETZSCHEGO ............ 115
1. KONSEKWENCJE "ŚMIERCI BOGA' ................... 115
2. UMYSŁOWOŚĆ PIERWOTNA WEDŁUG VAN DER LEEUWAI WEDŁUG NIETZSCHEGO................ 121
3. UMYSŁOWOŚĆ PIERWOTNA I STAROŻYTNA......... 130
1) umysłowość starożytna jako umysłowość pierwotna 130
2) Homer pierwotny.............................. 135
3) PrESOKRATYCY A KWESTIA NIETZSCHEAŃSKIEGO ODNOWIENIA
starożytności................................. 137
4) Heraklit pierwotny............................ 141
4. DYSTANS DO DZIAŁAŃ SPOŁECZNO-POLITYCZNYCH. UMYSŁOWOŚĆ PIERWOTNA KULTURY WYŻSZEJ..... 144
5. UMYSŁOWOŚĆ PIERWOTNA VITAE CONTEMPLATIYAE 152
6. PARTYCYPACJA...................................... 154
III. EKSTATYCZNY TANIEC.......................... 158
1. EKSTATYCZNY TANIEC JAKO KONSEKWENCJA "ŚMIERCI BOGA".................................. 158
2. SZTUKA I FILOZOFIA JAKO "TANIEC GŁOWĄ"....... 161
3. WŁASNOŚCI EKSTATYCZNEGO TAŃCA U NIETZSCHEGO 165
1) Obłęd........................................ 165
2) Obłęd jako podstawa ekstatycznego tańca......... 168
3) Obłęd w umysłowości pierwotnej................. 172
4) Ryt dionizyjski ................................ 174
5) Pierwotny element gry jako część struktury tańca . 179
6) Totalność umysłowości ......................... 186
a. Nieokiełznana biologiczność jako rdzeń totalnej świadomości................................ 186
b. Krytyka świadomości.......................... 190
7) Antychrześcijański taniec pełen radości i złośliwości 195
4. TANIEC A JEDNOŚĆ KULTURY..................... 201
5. PIERWOTNA TOTALNOŚĆ EPISTEMICZNA........... 207
6. KONSEKWENCJE EKSTATYCZNEGO TAŃCA.......... 217
7. UMYSŁOWOŚĆ PIERWOTNA W PROCESIE AUTONEGACJ1225
IV. EKSTATYCZNY TANIEC KRATOFANICZNY........ 243
1. PIERWOTNE ROZUMIENIE MOCY W FILOZOFII
NIETZSCHEGO................................... 243
536
2. TENDENCJE PIERWOTNE W FILOZOFII PRZYRODY
I ANTROPOLOGII.................. 246
1) Wrażenie wolności w przyrodzie . . . . . .' . . .' '.' ' ' ' 246
aa. Akceptacja i dystans do determinizmu........... 246
bb. Krytyka pojęcia przyczynowoścl................ 248
2) Antysubstancjalny dynamizm.................... 252
3) "Próba" hilozoizmu ............................ 255
4) Problem woli mocy jako rzeczywistości metafizycznej 258
5) Dynamistyczne rozumienie duszy ................ 264
3. WOLA MOCY. WŁADZA JAKO MOC ................ 268
1) Wola mocy jako taniec i "nabożeństwo". Konsekwencja "śmierci Boga"................... 268
2) Pierwotne źródła pojęcia woli mocy.............. 277
3) Wola mocy jako posiadanie...................... 278
4) Wola mocy. Władza jako moc................... 281
a. Wola mocy w sensie twórczym .................. 281
aa. Naturalistyczny sens woli mocy................. 281
bb. Stworzenie................................. 281
cc. Obdarowanie............................... 285
dd. Sposoby realizacji woli mocy - słowo............ 287
ee. Boska gra.................................. 288
b. Wola mocy w sensie destruktywnym.............. 289
aa. Stany negatywistyczne........................ 289
bb. Okrucieństwo............................... 292
cc. Wola mocy jako samoprzezwyciężenie........... 297
4. MOC AKOGNITYWNA............................. 299
5. MOC BIOLOGICZNOŚCI........................... 300
6. WIELKOŚĆ JAKO MOC............................. 302
7. FATUM.......................................... 303
V. EKSTATYCZNY TANIEC KRATOFANICZNO-
-MITOLOGICZNY................................. 306
1. DUŻA LICZBA JAKO MOC W SENSIE SPOŁECZNYM
I LITERACKIM.................................... 306
2. SPOŁECZNOŚĆ JAKO MOC......................... 308
1) Niemcy ....................................... 308
a. Krytyka.................................... 310
b. Pochwała................................... 311
aa. Pierwszy okres twórczości..................... 313
bb. Drugi i trzeci okres twórczości................. 314
2) Arystokracja................................. 317
a. Pochwala................................... 317
b. Krytyka.................................... 320
S 537
f
3) BlSMARCK W FUNKCJI KRÓLA....................... 321
a. Stosunek do cesarza Wilhelma I................ 321
b. Pochwała Bismarcka......................... 325
c. Krytyka Bismarcka........................... 329
4) Rodzina i ród ................................. 329
5) Żydzi.........................................330
a. Pochwała................................... 331
'- b. Krytyka.................................... 332
VI. EKSTATYCZNY TANIEC MITOLOGICZNY......... 337
1. GRA MITOLOGICZNĄ DWUZNACZNOŚCIĄ.......... 337
2. MITOLOGIZACJA................................. 342
3. MIT I RYT........................................ 344
1) Postacie pozytywne............................ 344
a. Przedstawiciele umysłowości pierwotnej.......... 344
b. Geniusze................................... 348
c. Zmarli..................................... 354
d. Dionizos................................... 356
aa. "Dionizos: zmysłowość i okrucieństwo"......... 356
bb. Satyr..................................... 357
cc. Satanizm.................................. 357
dd. Dobry Dionizos............................ 358
ee. Dionizyjskie przytakiwanie.................... 359
ff. Dionizyjski tragizm........................... 360
gg. Dionizyjskie amorfati........................ 360
hh. Dionizyjskie doświadczenie wiecznego powrotu ... 363
ii. Chrześcijańskie źródła postaci Dionizosa......... 373
e. Napoleon .................................. 375
/ Nadczłowiek................................ 386
aa. Nadczłowiek jako postać boska................ 386
bb. Nadczłowiek jako mitołogizacja nieokiełznanej
bioło-giczności................................ 393
2) Postacie negatywne............................ 399
a. Kobieta.................................... 399
b. Motłoch ................................... 402
c. Bóg....................................... 404
3) Krytyka hic et nunc............................ 407
4) Rola działania rytualno-mitycznego............. 412
5) Cechy rytu.................................... 418
6) Przedstawicielstwo. Nietzsche jako czarownik
ifrorok...................................... 424
538
VII. EKSTATYCZNA AUTOKRATOFANIZACJA
I AUTOMITOLOGIZACJA........................ 430
1. PROCES AUTOKRATOFANIZACJII AUTOMITOLOGI-ZACJI .......................................... 430
2. AUTOKRATOFANIZACJA OPARTA NA WOLI MOCY
I WŁADZY...................................... 432
1) Wola mocy w sensie twórczym.................. 432
2) Wola mocy w sensie destruktywnym............. 437
3. AUTOKRATOFANIZACJA OPARTA NA MOCY AKOGNITYWNEJ................................ 441
4. AUTOKRATOFANIZACJA OPARTA NA DUŻEJ LICZBIE JAKO MOCY W SENSIE SPOŁECZNYM
I NA SPOŁECZNOŚCI............................. 447
5. AUTOKRATOFANIZACJA OPARTA NA MOCY DUŻEJ LICZBY W SENSIE LITERACKIM ................... 456
6. AUTOKRATOFANIZACJA OPARTA NA MOCY WIELKOŚCI..................................... 458
7. FORMY AUTOMITOLOGIZACJI ................... 461
1) Problem automitologizacji w twórczości ostatnich miesięcy...................................... 461
2) NlETZSCHE JAKO DlONIZOS ....................... 467
3) NlETZSCHE JAKO ANTYCHRYST..................... 468
8. NlETZSCHE JAKO PRZEDMIOT KULTU............. 471
9. STRUKTURA MYŚLENIA MAGICZNEGO............ 473
10. MASKA......................................... 475
ZAKOŃCZENIE...................................... 481
1. NlETZSCHE - FILOZOF ROZDARTEGO NATURALIZMU 481
2. LEKCJE NIETZSCHEGO I LEKCJE Z NIETZSCHEGO .... 486
1) Problem woli mocy - człowiek u podnóża góry Synaj 492
a. Aspekt intelektualno-artystyczny................. 494
b. Aspekt etyczny: kwestia pychy................... 506
2) Problem sprzeczności - dwa rodzaje słabości i kołowy
ruch woli mocy.................................. 508
WYKAZ SKRÓTÓW.................................. 513
BIBLIOGRAFIA...................................... 515
INDEKS NAZWISK................................... 527
Wstęp.................................................. 5
I. UMYSŁOWOŚĆ PIERWOTNA W UJĘCIU GERARDUSA VAN DER LEEUWA................................. 21
1. DLACZEGO VAN DER LEEUWA KONCEPCJA UMYSŁOWOŚCI PIERWOTNEJ?...................... 21
2. ZNACZENIE TERMINU "UMYSŁOWOŚĆ PIERWOTNA" .. 22
3. KONCEPCJE UMYSŁOWOŚCI PIERWOTNEJ........... 25
4. ASPEKT POZNAWCZO-BYTOWY..................... 29
5. ASPEKT ANTROPOLOGICZNY ...................... 44
1) Dusza......................................... 44
2) Jednostka a społeczeństwo....................... 51
6. PRZEDMIOT UMYSŁOWOŚCI PIERWOTNEJ JAKO PRZEDMIOT RELIGIJNY ........................... 54
1) Moc........................................... 54
a. Pierwotne doświadczenie mocy................... 54
b. Moc negatywna............................... 59
aa. Moc akognitywna............................ 59
bb. Moc antymanipulacyjna....................... 62
c. Moc pozytywna............................... 67
2) Upostaciowanie................................. 74
a. Wola i postać................................. 74
b. Zmarli...................................... 78
c. Demony..................................... 80
d. Bogowie..................................... 80
7. ASPEKT RELIGIJNO-MAGICZNY: OPANOWANIE....... 85
1) Element magiczno -religijny...................... 85
2) Ryt: postępowanie i obrzęd....................... 88
3) Mit............................................ 98
4) Przedstawicielstwo............................ 105
5) Na drodze ku autokratofanizacji i automitologizacji 110
6) Maska........................................ 113
II. SPECYFICZNOŚĆ UMYSŁOWOŚC1 PIERWOTNEJ ODNOWIONEJ PRZEZ NIETZSCHEGO ............ 115
1. KONSEKWENCJE "ŚMIERCI BOGA' ................... 115
2. UMYSŁOWOŚĆ PIERWOTNA WEDŁUG VAN DER LEEUWAI WEDŁUG NIETZSCHEGO................ 121
3. UMYSŁOWOŚĆ PIERWOTNA I STAROŻYTNA......... 130
1) umysłowość starożytna jako umysłowość pierwotna 130
2) Homer pierwotny.............................. 135
3) PrESOKRATYCY A KWESTIA NIETZSCHEAŃSKIEGO ODNOWIENIA
starożytności................................. 137
4) Heraklit pierwotny............................ 141
4. DYSTANS DO DZIAŁAŃ SPOŁECZNO-POLITYCZNYCH. UMYSŁOWOŚĆ PIERWOTNA KULTURY WYŻSZEJ..... 144
5. UMYSŁOWOŚĆ PIERWOTNA VITAE CONTEMPLATIYAE 152
6. PARTYCYPACJA...................................... 154
III. EKSTATYCZNY TANIEC.......................... 158
1. EKSTATYCZNY TANIEC JAKO KONSEKWENCJA "ŚMIERCI BOGA".................................. 158
2. SZTUKA I FILOZOFIA JAKO "TANIEC GŁOWĄ"....... 161
3. WŁASNOŚCI EKSTATYCZNEGO TAŃCA U NIETZSCHEGO 165
1) Obłęd........................................ 165
2) Obłęd jako podstawa ekstatycznego tańca......... 168
3) Obłęd w umysłowości pierwotnej................. 172
4) Ryt dionizyjski ................................ 174
5) Pierwotny element gry jako część struktury tańca . 179
6) Totalność umysłowości ......................... 186
a. Nieokiełznana biologiczność jako rdzeń totalnej świadomości................................ 186
b. Krytyka świadomości.......................... 190
7) Antychrześcijański taniec pełen radości i złośliwości 195
4. TANIEC A JEDNOŚĆ KULTURY..................... 201
5. PIERWOTNA TOTALNOŚĆ EPISTEMICZNA........... 207
6. KONSEKWENCJE EKSTATYCZNEGO TAŃCA.......... 217
7. UMYSŁOWOŚĆ PIERWOTNA W PROCESIE AUTONEGACJ1225
IV. EKSTATYCZNY TANIEC KRATOFANICZNY........ 243
1. PIERWOTNE ROZUMIENIE MOCY W FILOZOFII
NIETZSCHEGO................................... 243
536
2. TENDENCJE PIERWOTNE W FILOZOFII PRZYRODY
I ANTROPOLOGII.................. 246
1) Wrażenie wolności w przyrodzie . . . . . .' . . .' '.' ' ' ' 246
aa. Akceptacja i dystans do determinizmu........... 246
bb. Krytyka pojęcia przyczynowoścl................ 248
2) Antysubstancjalny dynamizm.................... 252
3) "Próba" hilozoizmu ............................ 255
4) Problem woli mocy jako rzeczywistości metafizycznej 258
5) Dynamistyczne rozumienie duszy ................ 264
3. WOLA MOCY. WŁADZA JAKO MOC ................ 268
1) Wola mocy jako taniec i "nabożeństwo". Konsekwencja "śmierci Boga"................... 268
2) Pierwotne źródła pojęcia woli mocy.............. 277
3) Wola mocy jako posiadanie...................... 278
4) Wola mocy. Władza jako moc................... 281
a. Wola mocy w sensie twórczym .................. 281
aa. Naturalistyczny sens woli mocy................. 281
bb. Stworzenie................................. 281
cc. Obdarowanie............................... 285
dd. Sposoby realizacji woli mocy - słowo............ 287
ee. Boska gra.................................. 288
b. Wola mocy w sensie destruktywnym.............. 289
aa. Stany negatywistyczne........................ 289
bb. Okrucieństwo............................... 292
cc. Wola mocy jako samoprzezwyciężenie........... 297
4. MOC AKOGNITYWNA............................. 299
5. MOC BIOLOGICZNOŚCI........................... 300
6. WIELKOŚĆ JAKO MOC............................. 302
7. FATUM.......................................... 303
V. EKSTATYCZNY TANIEC KRATOFANICZNO-
-MITOLOGICZNY................................. 306
1. DUŻA LICZBA JAKO MOC W SENSIE SPOŁECZNYM
I LITERACKIM.................................... 306
2. SPOŁECZNOŚĆ JAKO MOC......................... 308
1) Niemcy ....................................... 308
a. Krytyka.................................... 310
b. Pochwała................................... 311
aa. Pierwszy okres twórczości..................... 313
bb. Drugi i trzeci okres twórczości................. 314
2) Arystokracja................................. 317
a. Pochwala................................... 317
b. Krytyka.................................... 320
S 537
f
3) BlSMARCK W FUNKCJI KRÓLA....................... 321
a. Stosunek do cesarza Wilhelma I................ 321
b. Pochwała Bismarcka......................... 325
c. Krytyka Bismarcka........................... 329
4) Rodzina i ród ................................. 329
5) Żydzi.........................................330
a. Pochwała................................... 331
'- b. Krytyka.................................... 332
VI. EKSTATYCZNY TANIEC MITOLOGICZNY......... 337
1. GRA MITOLOGICZNĄ DWUZNACZNOŚCIĄ.......... 337
2. MITOLOGIZACJA................................. 342
3. MIT I RYT........................................ 344
1) Postacie pozytywne............................ 344
a. Przedstawiciele umysłowości pierwotnej.......... 344
b. Geniusze................................... 348
c. Zmarli..................................... 354
d. Dionizos................................... 356
aa. "Dionizos: zmysłowość i okrucieństwo"......... 356
bb. Satyr..................................... 357
cc. Satanizm.................................. 357
dd. Dobry Dionizos............................ 358
ee. Dionizyjskie przytakiwanie.................... 359
ff. Dionizyjski tragizm........................... 360
gg. Dionizyjskie amorfati........................ 360
hh. Dionizyjskie doświadczenie wiecznego powrotu ... 363
ii. Chrześcijańskie źródła postaci Dionizosa......... 373
e. Napoleon .................................. 375
/ Nadczłowiek................................ 386
aa. Nadczłowiek jako postać boska................ 386
bb. Nadczłowiek jako mitołogizacja nieokiełznanej
bioło-giczności................................ 393
2) Postacie negatywne............................ 399
a. Kobieta.................................... 399
b. Motłoch ................................... 402
c. Bóg....................................... 404
3) Krytyka hic et nunc............................ 407
4) Rola działania rytualno-mitycznego............. 412
5) Cechy rytu.................................... 418
6) Przedstawicielstwo. Nietzsche jako czarownik
ifrorok...................................... 424
538
VII. EKSTATYCZNA AUTOKRATOFANIZACJA
I AUTOMITOLOGIZACJA........................ 430
1. PROCES AUTOKRATOFANIZACJII AUTOMITOLOGI-ZACJI .......................................... 430
2. AUTOKRATOFANIZACJA OPARTA NA WOLI MOCY
I WŁADZY...................................... 432
1) Wola mocy w sensie twórczym.................. 432
2) Wola mocy w sensie destruktywnym............. 437
3. AUTOKRATOFANIZACJA OPARTA NA MOCY AKOGNITYWNEJ................................ 441
4. AUTOKRATOFANIZACJA OPARTA NA DUŻEJ LICZBIE JAKO MOCY W SENSIE SPOŁECZNYM
I NA SPOŁECZNOŚCI............................. 447
5. AUTOKRATOFANIZACJA OPARTA NA MOCY DUŻEJ LICZBY W SENSIE LITERACKIM ................... 456
6. AUTOKRATOFANIZACJA OPARTA NA MOCY WIELKOŚCI..................................... 458
7. FORMY AUTOMITOLOGIZACJI ................... 461
1) Problem automitologizacji w twórczości ostatnich miesięcy...................................... 461
2) NlETZSCHE JAKO DlONIZOS ....................... 467
3) NlETZSCHE JAKO ANTYCHRYST..................... 468
8. NlETZSCHE JAKO PRZEDMIOT KULTU............. 471
9. STRUKTURA MYŚLENIA MAGICZNEGO............ 473
10. MASKA......................................... 475
ZAKOŃCZENIE...................................... 481
1. NlETZSCHE - FILOZOF ROZDARTEGO NATURALIZMU 481
2. LEKCJE NIETZSCHEGO I LEKCJE Z NIETZSCHEGO .... 486
1) Problem woli mocy - człowiek u podnóża góry Synaj 492
a. Aspekt intelektualno-artystyczny................. 494
b. Aspekt etyczny: kwestia pychy................... 506
2) Problem sprzeczności - dwa rodzaje słabości i kołowy
ruch woli mocy.................................. 508
WYKAZ SKRÓTÓW.................................. 513
BIBLIOGRAFIA...................................... 515
INDEKS NAZWISK................................... 527