Dane szczegółowe książki

Spis treści
Wprowadzenie 13

CZĘŚĆ I
GENEZA I ROZWÓJ PRAWA KARNEGO NIELETNICH W I POŁOWIE XX W. 21
Rozdział I
Modele i systemy postępowania z nieletnimi 23
1. Przyczyny wyodrębnienia się prawa karnego nieletnich 23
2. Model opiekuńczy i sprawiedliwościowy 25
3. Model jurydyczny i kryminologiczny 27
4. Model karnistyczny, resocjalizacyjny i resocjalizacyjny z elementami odpowiedzialności karnej 28
5. Systemy jednotorowe i dwutorowe 30
Rozdział II
Paternalistyczny system traktowania nieletnich w Stanach Zjednoczonych 33
1. Rozwój sądownictwa dla nieletnich w USA 33
2. Cechy amerykańskich sądów dla nieletnich 34
3. Doktryna parens patriae 37
Rozdział III
Rozwój systemów opiekuńczych w innych krajach 40
1. Kanada 40
2. Belgia 42
3. Hiszpania 45
Rozdział IV
Rozwój mieszanych systemów traktowania nieletnich 48
1. Cechy systemów mieszanych 48
2. Kraje skandynawskie 49
3. Anglia i Walia 50
4. Niemcy 53
5. Austria 58
6. Szwajcaria 60

CZĘŚĆ II
ZMIANY W POLITYCE KARNEJ W 2 POŁOWIE XX W. 67
Rozdział I
Upadek resocjalizacyjnego modelu karania 69
1. Charakterystyka resocjalizacyjnego modelu karania w Stanach Zjednoczonych 69
2. Kryzys ideologii resocjalizacji w Stanach Zjednoczonych 73
3. Krytyka przymusowej resocjalizacji w Europie 76
Rozdział II
Polityka karna w Stanach Zjednoczonych po upadku ideologii resocjalizacji 80
1. Zmiana racjonalizacji karania 80
2. Systemowe zmiany zasad wymiaru kary 82
3. Ustawy szczególne dotyczące wymiaru kary 84
4. Amerykański „eksperyment masowego uwięzienia" 87
Rozdział III
Polityka karna w Europie po upadku ideologii resocjalizacji 91
1. Rozwój neoklasycyzmu w Skandynawii 91
2. Reforma systemu wymierzania kar w Anglii i Walii 94
3. Kryzys kary pozbawienia wolności 97
4.„Rozgałęzienie" polityki karnej 99
Rozdział IV
Rozwój nurtu sprawiedliwości naprawczej 102
1. Krytyka „upaństwowienia konfliktów" i „profesjonalnej sprawiedliwości prawników" 102
2. Założenia paradygmatu sprawiedliwości naprawczej 105
3. Wpływ koncepcji sprawiedliwości naprawczej na systemy karne 109

CZĘŚĆ III
KRYZYS PATERNALISTYCZNEGO SĄDOWNICTWA DLA NIELETNICH W STANACH ZJEDNOCZONYCH I KANADZIE 111
Rozdział I
Krytyka sądownictwa dla nieletnich przez Sąd Najwyższy USA 113
1. Sprawa Kent v. United States 113
2. Sprawa In re Gault 115
3. Sprawa In re Winship 117
4. Sprawa McKeiver v. Pennsylvania 118
5. Sprawa Breed v. Jones 119
Rozdział II
Zmiany w sposobie traktowania nieletnich sprawców „przestępstw statusu" 121
1. Rezygnacja z jednolitego traktowania nieletnich 121
2. Rozwój programów o charakterze diversion 122
3. Dekryminalizacja „przestępstw statusu" 124
4. Deinstytucjonalizacja „przestępców statusu" 125
5. Problem ukrytej instytucjonalizacji nieletnich 127
Rozdział III
Równoważenie potrzeb ofiar, sprawców i społeczeństwa 130
1. Zmiana percepcji nieletniego przestępcy 130
2. Przedefiniowanie celów sądownictwa dla nieletnich 132
3. Różnicowanie reakcji na przestępczość nieletnich 133
Rozdział IV
Nieformalne załatwienie sprawy nieletniego (diversion) 135
1. Selekcja spraw nieletnich 135
2. Mediacja i grupowe konferencje rodzinne 136
3. Sądy młodzieżowe 139
Rozdział V
Przekazywanie spraw nieletnich sądom karnym 141
1. Rozszerzenie możliwości transferu nieletnich do sądów karnych 141
2. Przekazanie sprawy przez sędziego dla nieletnich 142
3. Transfer prokuratorski 143
4. Wykluczenie ustawowe 144
5. Zniesienie kary śmierci wobec sprawców poniżej 18 lat 146
6. Ocena mechanizmów transferu nieletnich do sądów karnych 146
Rozdział VI
Upodobnienie amerykańskich sądów dla nieletnich do sądów karnych 148
1. Proces kryminalizacji sądów dla nieletnich 148
2. Sankcje mieszane orzekane przez sądy dla nieletnich 149
3. Krytyka sankcji mieszanych 152
Rozdział VII
Rezygnacja z opiekuńczego traktowania nieletnich w Kanadzie 153
1. Krytyka ustawy o nieletnich przestępcach z 1908 r. 153
2. Ustawa o nieletnich przestępcach z 1982 r. 154
Rozdział VIII
Aktualne zasady traktowania nieletnich w Kanadzie 158
1. Geneza ustawy o wymiarze sprawiedliwości w sprawach nieletnich z 2002 r. 158
2. Granice wiekowe nieletniości 160
3. Cele postępowania z nieletnimi 161
4. Sądownictwo dla nieletnich 162
5. Środki o charakterze diversion 163
6. Kary orzekane przez sąd dla nieletnich 166
7. Zasady wymiaru kary w sprawach nieletnich 168
8. Wymierzenie nieletniemu kary przewidzianej dla dorosłych 172

CZĘŚĆ IV
PRAWO KARNE NIELETNICH W EUROPIE W 2 POŁOWIE XX W. 175
Rozdział I
Rozwój prawa karnego nieletnich do lat osiemdziesiątych XX w. 177
1. Stabilizacja opiekuńczych systemów postępowania z nieletnimi w okresie powojennym 177
2. Okres „czterech D": diversion, dekryminalizacja, deinstytucjonalizacja, due process 180
3. Diversion, dekryminalizacja i deinstytucjonalizacja w Anglii i Walii 182
4. Komisje do spraw dzieci w Szkocji 185
5. Dyskusje wokół koncepcji rozszerzonego prawa nieletnich w Niemczech 188
6. „Modelowa próba regulowania konfliktów" w Austrii 193
Rozdział II
Zmiana koncepcji sądownictwa dla nieletnich u schyłku XX w. 195
1. Zbliżenie prawa karnego nieletnich do prawa karnego dorosłych 195
2. Reforma sądownictwa dla nieletnich w Hiszpanii 196
3. Reforma sądownictwa dla nieletnich w Anglii i Walii 200
4. Ograniczenie funkcji sędziego dla nieletnich w Holandii 201
Rozdział III
Koncepcja równoważenia interesów ofiar, sprawców i społeczeństwa w austriackiej ustawie z 1988 r. 208
1. Zakres regulacji ustawowej 208
2. Granice wiekowe nieletniości 209
3. Podstawowe zasady traktowania nieletnich 209
4. System reakcji na przestępczość nieletnich 212
5. Wyłączenie odpowiedzialności karnej nieletniego 213
6. Odstąpienie od ścigania (diversion bez interwencji) 214
7. Diversion z interwencją 215
8. Orzeczenie o winie bez wymierzania kary albo z zastrzeżeniem kary 222
9. Kary 223
Rozdział IV
Koncepcja „trzy R": retribution, responsibility, restoration w Anglii i Walii 226
1. Podstawy prawne aktualnego systemu postępowania z nieletnimi 226
2. Granice wiekowe nieletniości 228
3. Podstawowe zasady traktowania nieletnich 230
4. Środki prewencyjne stosowane wobec dzieci i młodzieży 233
5. Środki stosowane wobec rodziców i opiekunów 237
6. Środki o charakterze diversion 238
7. Sankcje nieizolacyjne stosowane wobec nieletnich przez sąd 240
8. Kary izolacyjne orzekane wobec nieletnich 247
Rozdział V
Środki ochronne i kary stosowane wobec nieletnich w Szwajcarii 250
1. Geneza związkowej ustawy o prawie karnym nieletnich z 2003 r. 250
2. Granice wiekowe nieletniości 252
3. Podstawowe zasady prawa karnego nieletnich 254
4. Środki ochronne 255
5. Kary 258
6. Warunkowe umorzenie postępowania i odstąpienie od wymierzania kary 264
7. Regulacje procesowe w ustawie o prawie karnym nieletnich 266

CZĘŚĆ V
EWOLUCJA ZASAD TRAKTOWANIA NIELETNICH W POLSCE 269
Rozdział I
Proces wyodrębniania się prawa karnego nieletnich 271
1. Projekt ustawy o sądach dla nieletnich z 1921 r. 271
2. Zasady odpowiedzialności nieletnich w kodeksie karnym z 1932 r. 275
3. Charakter prawny zakładu poprawczego w kodeksie karnym z 1932 r. 278
4. Wymierzenie nieletniemu „kary zwyczajnej" w kodeksie karnym z 1932 r. 280
5. Sądownictwo dla nieletnich w okresie międzywojennym 282
Rozdział II
Koncepcje postępowania z nieletnimi w okresie prac nad odrębną ustawą 285
1. Przebieg prac nad reformą systemu postępowania z nieletnimi 285
2. Projekty odrębnej ustawy regulującej postępowanie z nieletnimi 287
3. Krytyka proponowanych rozwiązań 293
Rozdział III
System postępowania z nieletnimi według ustawy z 1982 r. 298
1. Założenia modelowe 298
2. Podstawowe pojęcia ustawy 301
3. Środki stosowane wobec nieletnich 302
4. Wymierzenie nieletniemu kary 307
Rozdział IV
Kontrowersje wokół ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich 310
1. Brak jednolitej filozofii postępowania z nieletnimi 310
2. Charakter prawny umieszczenia nieletniego w zakładzie poprawczym 315
3. Problem odpowiedzialności nieletnich za popełnienie czynu karalnego 319
4. Spory wokół wymierzenia nieletniemu kary 322
5. Reformy i propozycje reform 326
Podsumowanie 333
Bibliografia 349